İsra Suresi (22-39. Ayetler) Anne babaya isyan, yüce Allah’a isyandır!

Anne babaya isyan, yüce Allah’a isyandır
Yüce Allah (cc), anne baba hakkına oldukça çok önem verir, bu konuda çocukları uyarır. Anne babaya teşekkürü Kendisine şükür ile beraber zikretmekte, anne babaya isyan edenlerin ziyana uğradıklarını bildirmektedir.
Yüce Allah (cc), bu bölümün hemen başında Kendisine şirk koşulmaması konusunda uyarmış, yapılan fiillerle şirkin ne anlama geldiğini açıklamış, Kendisi ile beraber başka bir ilah edinilmemesini bildirmiştir.
22- Allah ile beraber başka ilah edinme, sonra kınanmış, yüzüstü kalmış olursun.
Yüce Allah’tan başka tüm ilahları reddedenlerin ondan sonraki görevleri, hayatın tümünde vahyin belirlediği ölçüler içerisinde hareket etmektir. Yüce Allah (cc) ile beraber ilah edinmemenin nasıl olacağını, iman eden kimsenin uyacağı hükümleri bildirerek açıklamıştır. Bu hükümlerin başında anne baba hakkına riayet gelmektedir.
23- Rabb’in, yalnız Kendisinden başkasına kulluk yapmamanıza ve ebeveyne iyilik etmenize kesinlikle hükmetti. Şayet ikisinden birisi yahut her ikisi, senin yanında ihtiyarlığa ulaşırsa o durumda ikisine ‘Öf’ deme, ikisini hor görme ve ikisine güzel söz söyle.
24- İkisine merhametinden tevazu kanadını indir ve de ki: ‘Ey Rabb’im, beni küçükken yetiştirdikleri gibi sen de ikisine merhamet et.’
Anne Baba Hakkı
Yüce Allah (cc), anne baba hakkına oldukça çok önem verir, bu nedenle bazı ayetlerde Kendisinden başka tüm ilahların reddedilmesini, yalnızca Kendisine kulluk yapılmasını bildirdikten sonra anne baba hakkına riayet edilmesini istemekte, anne babaya isyanı Kendisine karşı yapılmış olarak kabul etmektedir.
“Bir zaman Lokman oğluna, nasihat edip ona demişti ki: ‘Ey Evladım, Allah’a şirk koşma, şüphesiz şirk, gerçekten büyük bir zulümdür.’
İnsana, anne babasını tavsiye ettik; annesi, bitkin düştükçe bitkin düşerek onu taşımıştır ve onun sütten kesilmesi de iki yıl içindedir. Muhakkak Bana ve annene babana şükret, dönüş Banadır.” (13-14)
“Ey Evladım, Allah’a şirk koşma, şüphesiz şirk, gerçekten büyük bir zulümdür” hükmünden hemen sonra anne baba hakkının belirtilmesi, bu konuda aykırı hareket edenlerin, yüce Allah’a şirk koştuklarını ortaya koymaktadır. Bu konuya çok dikkat edilmesini isteyen yüce Allah (cc), annenin, nasıl zorluklar içerisinde kendilerini yetiştirdiğini hatırlatmaktadır.
“İnsana, ana babasına iyi davranmasını tavsiye ettik; annesi onu güçlükle taşıdı ve zahmetle doğurdu. Onun taşınması ve sütten kesilmesi otuz aydır. Nihâyet güçlü çağına varıp kırk yaşına ulaşınca dedi ki: ‘Rabb’im, verdiğin nimete şükretmeğe beni yönelt, o ki, bana ve anneme, babama nimet verdin, razı olacağın salih ameller yaptır ve zürriyetimi de benim için ıslah eyle. Şüphesiz ben, sana yöneldim ve ben gerçekten Müslümanlardanım.’
İşte onlar, yaptıkları şeylerin en iyisini onlardan kabul ettiğimiz ve onların kötülüklerinden geçtiğimiz kimselerdir; cennet halkı içindedirler, o ki, onlara vadedilmiş olan doğru bir vaattir.” (Ahkâf, 15-16)
Anne babaya teşekkürü, kendisine şükürle beraber zikreden yüce Allah (cc), anne babalarına iyi davrananların Müslümanlar, anne babalarına isyan edenlerin ise kâfirler olduklarını bildirmektedir.
“O kimse ki, anne babasına: ‘Öf ikinize, benden önce nice nesiller gelip geçmişken siz ikiniz bana, muhakkak benim çıkarılacağımı mı vadediyorsunuz!’ dedi ve onlar, Allah’tan yardım isteyerek: ‘Yazık sana, iman et; muhakkak ki Allah’ın sözü gerçektir’ dediler. (O): ‘Bu, eskilerin masallarından başka bir şey değildir,’ (dedi.)
İşte onlar, üzerlerine söz hak olmuş kimselerdir; elbette onlardan önce geçen cin ve insan ümmetler içindedirler; gerçekten onlar, hüsrana uğrayanlardır.” (Ahkâf, 17-18)
İslâm, hayatın tümünü kapsayan kurallar bütünüdür; iman edenler, bu bütünün tümünü alıp yaşamakla mükelleftirler, aksi halde iman etmemiş, Rab’lerine nankörlük yapmış isyan eden kâfirlerden olmuşlardır. Bu kuralların en önemlilerinden biri de anne baba hakkıdır.
(*) İslâm’da Anne Baba Hakkının geniş açıklaması için Ahkâf suresi 15. ayetin açıklamasına bakılabilir.
Nefsin isteklerine dikkat etmek
Yüce Allah (cc), anne baba hakkından sonra insanı şirke sürükleyen ikinci konu olarak insanın kendi nefsini ilah edinmemesine dikkati çeker.
“Gördün mü o hevasını ilah edinen kimseyi, şimdi sen mi ona vekil olacaksın!” (Furkan, 43)
İnsan için en büyük düşman, hiç kuşkusuzdur ki kendi nefsidir; nefis, hemen her şeyden kendisine bir pay çıkarmaya çalışır. Bu öyle bir hal alır ki, kişi Allah için yaptıklarından bile kendisine bir pay çıkarır duruma gelir.
İnsan, yapıp ettiklerinden övünüp böbürlenir, kendisini beğenir ve yaptıkları ile kendisine bir konum çıkarmaya çalışır. Yüce Allah (cc), bu konuda insanları, nefislerinin isteklerine karşı sürekli uyarmaktadır.
25- Rabb’iniz, nefsinizde olan şeyleri en iyi Bilen’dir, eğer siz, salih kimseler olursanız, artık şüphesiz O, yönelenleri bağışlayandır.