بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيم<\/p>\n
Tarihi s\u00fcre\u00e7te, Kur\u2019ani bir\u00e7ok kavram\u0131n as\u0131l anlamlar\u0131, bilin\u00e7li ya da bilin\u00e7siz bir \u015fekilde de\u011fi\u015ftirilmi\u015ftir. Kur\u2019ani kavramlar\u0131n ihtiva ettikleri as\u0131l anlamlar\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirenler, bu nedenle Hakk\u0131 bat\u0131la bulayarak Kur\u2019ani Ger\u00e7ekleri gizleyenler, y\u00fcce Allah (cc) taraf\u0131ndan lanetlenmekte ve ac\u0131 bir azap g\u00f6receklerini bildirilmektedir.<\/p>\n
\u201cBile bile Hakk\u0131 bat\u0131la bulayarak ger\u00e7e\u011fi gizlemeyin\u201d (Bakara, 42)<\/p>\n
\u201c\u0130ndirdi\u011fimiz a\u00e7\u0131k delilleri ve hid\u00e2yeti biz Kitapta insanlara a\u00e7\u0131k\u00e7a belirttikten sonra gizleyenler (var ya), i\u015fte onlara hem All\u00e2h la’net eder, hem b\u00fct\u00fcn lanet edebilenler lanet eder.\u201d (Bakara, 159)<\/p>\n
\u201cAllah’\u0131n indirdi\u011fi Kitaptan bir \u015fey gizleyip, onu birka\u00e7 paraya satanlar var ya i\u015fte onlar kar\u0131nlar\u0131na ate\u015ften ba\u015fka bir \u015fey koymuyorlar; k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc Allah ne onlara konu\u015facak ve ne de onlar\u0131 temizleyecektir, onlar i\u00e7in ac\u0131 bir azap vard\u0131r.<\/p>\n
Onlar, hid\u00e2yet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda sap\u0131kl\u0131k, ma\u011ffiret kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda azap sat\u0131n alm\u0131\u015flard\u0131r; onlar, ate\u015fe kar\u015f\u0131 ne kadar da dayan\u0131kl\u0131d\u0131rlar(!)\u201d(Bakara, 174-175)<\/p>\n
Hakk\u0131n bat\u0131la buland\u0131r\u0131l\u0131p kavramlar\u0131n de\u011fi\u015ftirilmesi yoluyla Ger\u00e7eklerin gizlenmesi, tarihi s\u00fcre\u00e7te hemen her toplum taraf\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu nedenle y\u00fcce Allah (cc), rasullerini ard\u0131 ard\u0131na g\u00f6ndererek do\u011frular\u0131 bildirmi\u015f ve kelimelerin anlamlar\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirerek ger\u00e7ekleri gizleyenleri lanetlemi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cS\u00f6zlerini bozduklar\u0131 i\u00e7in onlar\u0131 lanetledik ve kalblerini kat\u0131la\u015ft\u0131rd\u0131k; kelimeleri yerlerinden kayd\u0131r\u0131yorlar, kendilerine \u00f6\u011f\u00fctlenen \u015feyden pay almay\u0131 unuttular, i\u00e7lerinden pek az\u0131 hari\u00e7, d\u00e2ima onlardan h\u00e2inlik g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn; yine de onlar\u0131 affet, ald\u0131rma, \u00e7\u00fcnk\u00fc Allah g\u00fczel davrananlar\u0131 sever.\u201d (Maide, 13)<\/p>\n
G\u00fcn\u00fcm\u00fczde de, t\u0131pk\u0131 tarihi s\u00fcre\u00e7teki gibi, kimi \u00e7\u0131karlar elde etmek isteyen baz\u0131 kimseler taraf\u0131ndan, Kur\u2019ani kavramlar \u00fczerinde oyunlar oynanmakta, kavramlar as\u0131l manalar\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda anlamland\u0131r\u0131larak insanlar\u0131n Tevhidi esaslara ve Kur\u2019ani ger\u00e7eklere y\u00f6nelmeleri engellenmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131lmaktad\u0131r. Ancak sapt\u0131r\u0131c\u0131lar\u0131n b\u00fct\u00fcn gayretlerine ra\u011fmen Kur\u2019ani kavramlar, Kur\u2019an\u2019da as\u0131l anlamlar\u0131n\u0131 muhafaza etmekte ve kendisine iman edenlere yol g\u00f6stermektedir.<\/p>\n
G\u00fcn\u00fcm\u00fczde, Kur\u2019ani kavramlardan anlam\u0131 en \u00e7ok de\u011fi\u015ftirilip daralt\u0131lan, as\u0131l manas\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda anlamland\u0131r\u0131lan kavramlardan biri de hi\u00e7 ku\u015fkusuzdur ki zikir kavram\u0131d\u0131r. En \u00e7ok tasavvuf kesimi taraf\u0131ndan zikir kavram\u0131 \u00fczerinde yap\u0131lan bu sapt\u0131rma ve kayd\u0131rmalar, maalesef, toplumda bir\u00e7ok ki\u015fi taraf\u0131ndan da ayn\u0131 anlam kaymas\u0131 ile kullan\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n
Zikir kavram\u0131, Kur\u2019an\u2019da \u00e7ok geni\u015f bir anlama ve muhtevaya sahip oldu\u011fu halde g\u00fcn\u00fcm\u00fczde neredeyse tek anlama d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f ve i\u00e7i bo\u015falt\u0131lm\u0131\u015f bir bir hale getirilmi\u015ftir. Oysa zikir kavram\u0131 Kur\u2019an\u2019da, de\u011fi\u015fik kullan\u0131mlar\u0131 ile beraber 292 yerde tekrarlanmakta ve 37 manada kullan\u0131lmaktad\u0131r. Zikrin Kur\u2019an\u2019da kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 anlamlar \u015funlard\u0131r.<\/p>\n
Anlamak, anlatmak, besmele, bilme, davet etmek, delil, d\u00fc\u015f\u00fcnenler, d\u00fc\u015f\u00fcnmek, g\u00f6rmek, hat\u0131rlamak, hat\u0131rlatmak, ibadet etmek, ibret, iman, itaat etmek, k\u0131ssa, kitap, konu\u015fmak, kulluk yapmak, Kur\u2019an, Levh-i Mahfuz, m\u00fck\u00e2fatland\u0131rmak, namaz k\u0131lmak, okumak, \u00f6\u011f\u00fct, \u00f6\u011f\u00fct almak, \u00f6\u011f\u00fct vermek, sevmek, s\u00f6ylemek, \u015fan, \u015feref, \u015ferefli, \u015f\u00fckretmek, Tevrat, uyar\u0131, vahiy, yol g\u00f6stermek. Ayn\u0131 k\u00f6kten gelen zekere, erkek anlam\u0131na gelmektedir.<\/p>\n
Kur\u2019an\u2019\u0131 Kerim\u2019de, otuzyedi manada kullan\u0131lan zikir kavram\u0131, bug\u00fcn maalesef, Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en anlamlar\u0131ndan hi\u00e7biriyle uzaktan yak\u0131ndan ilgisi bulunmayan ve b\u00fct\u00fcn anlamlar\u0131 ile \u00e7eli\u015fen ba\u015fka bir anlam verilerek kullan\u0131lmaktad\u0131r. Tasavvufun ba\u015f\u0131n\u0131 \u00e7ekti\u011fi bu sapt\u0131rma \u00e7abalar\u0131na, Kur\u2019an ile k\u0131smen de olsa tan\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011f\u0131 olan kimseler ve Kur\u2019an tefsiri yapan bir\u00e7ok Samiri soylu belamlar da adeta seyirci kalm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n
Genellikle ta\u011futtan izinli kurulmu\u015f \u015firk yuvalar\u0131 vak\u0131flarda k\u00fcmelenen Samiri soylu belamlar, zikir kavram\u0131 ile beraber Tevhid, \u015firk, ta\u011fut ve \u0130sl\u00e2mi devlet yap\u0131s\u0131 ile ilgili bir\u00e7ok Kur\u2019ani kavram\u0131 de\u011fi\u015ftirmi\u015fler, as\u0131l manalar\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda anlamlar y\u00fckleyerek takip\u00e7ilerine, Kur\u2019ani kavramlar diye anlatm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n
Yap\u0131lan sapma \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131na, hi\u00e7 kimsenin ses \u00e7\u0131karmamas\u0131, sapt\u0131r\u0131c\u0131 unsurlar\u0131 ve \u00f6zellikle de tasavvuf\u00e7ular\u0131 cesaretlendirmi\u015f, onlar da meydan\u0131 bo\u015f bulman\u0131n avantaj\u0131n\u0131 kullanarak zikir kavram\u0131n\u0131, kendi sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine g\u00f6re \u0130sl\u00e2m\u2019da yeri olmayan bir anlamda kullanm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n
Bu \u00e7al\u0131\u015fmam\u0131zda, \u00f6ncelikle zikrin Kur\u2019ani anlamlar\u0131, alfabetik s\u0131ra ile ortaya konulacak, daha sonra tasavvuf\u00e7ular\u0131n zikir ile ilgili iddialar\u0131na yer verilecektir in\u015faAllah. Bu \u00e7al\u0131\u015fma yap\u0131l\u0131rken hi\u00e7bir \u015fekilde indi g\u00f6r\u00fc\u015flerle hareket edilmeyecek, yaln\u0131zca Kur\u2019ani verilerden hareket edilecektir.<\/p>\n
Zikir kavram\u0131n\u0131n de\u011fi\u015fik anlamlar\u0131 belirtilirken, konu b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn sa\u011flanmas\u0131 ve zikir anlam\u0131n\u0131n daha net ve a\u00e7\u0131k olarak anla\u015f\u0131lmas\u0131 i\u00e7in di\u011fer ayetlere de yer verilecektir. B\u00f6ylece zikir kavram\u0131, Kur\u2019an b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc i\u00e7erisinde as\u0131l kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131 anlamlar\u0131 ile daha net bir \u015fekilde ortaya konulacakt\u0131r.<\/p>\n
1- Anlamak: Kur\u2019an\u2019da, bir konunun belirginle\u015fmesi ya da iki konu aras\u0131ndaki fark\u0131n anla\u015f\u0131lmas\u0131 hususunda zikir kavram\u0131, anlamak \u015feklinde kullan\u0131l\u0131r. Zikir kavram\u0131, anlamak manas\u0131yla dokuz defa, daha \u00e7ok ak\u0131l sahipleri ve ilim ehli i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n
\u201cHikmeti diledi\u011fine verir; Hikmet verilen kimseye \u00e7ok hay\u0131r verilmi\u015ftir, ancak ak\u0131l s\u00e2hiplerinden ba\u015fkas\u0131 anlamaz (zikretmez).\u201d (Bakara, 269)<\/p>\n
\u201cKitab\u0131 sana O indirdi; onun baz\u0131 \u00e2yetleri muhkemdir (ki) onlar Kitab\u0131n anas\u0131d\u0131r; di\u011ferleri de m\u00fcte\u015f\u00e2bihtir; kalblerinde e\u011frilik olanlar, fitne \u00e7\u0131karmak, uyard\u0131\u011f\u0131 sonuca u\u011framak i\u00e7in onun m\u00fcte\u015f\u00e2bih \u00e2yetlerinin ard\u0131na d\u00fc\u015ferler. Oysa onun tevili(a\u00e7\u0131klamas\u0131)n\u0131 Allah’tan ba\u015fka kimse bilmez. \u0130limde ileri gidenler: \u2018Ona inand\u0131k, hepsi Rabbimiz kat\u0131ndand\u0131r\u2019 derler; ak\u0131l s\u00e2hiplerinden ba\u015fkas\u0131 anlamaz (zikretmez).\u201d (Al-i \u0130mran, 7)<\/p>\n
\u201cBiz Kur’\u00e2n’da s\u00f6z\u00fc t\u00fcrl\u00fc bi\u00e7imlerde anlatt\u0131k ki anlas\u0131nlar; fakat bu, onlar\u0131n sadece ka\u00e7\u0131\u015flar\u0131n\u0131 art\u0131r\u0131yor.\u201d (\u0130sra, 41)<\/p>\n
Bu ayetlere bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, ilim, ara\u015ft\u0131rma ve tefekk\u00fcr isteyen konular\u0131n, ancak ilim sahiplerince anla\u015f\u0131labilece\u011fi; bir konuyu derin ara\u015ft\u0131rmayanlar\u0131n, o konuyu anlamayacaklar\u0131, zikir kavram\u0131yla ifade edilmektedir.<\/p>\n
2- Anlatmak: Bir mesaj\u0131 ortaya koymak, bir konuyu anlatmak ya da bir \u015fahs\u0131 bir ba\u015fkas\u0131na tan\u0131tmak i\u00e7in de zikir kavram\u0131 kullan\u0131l\u0131r. Zikir, bu anlam\u0131 ile Kur\u2019an\u2019da dokuz defa ge\u00e7mektedir.<\/p>\n
\u201cOnlara N\u00fbh’un haberini oku; kavmine: \u2018Ey kavmim, e\u011fer benim kalk\u0131p size Allah’\u0131n ayetlerini anlatmam (ziktermem) a\u011f\u0131r geldiyse, o halde ben Allah’a dayand\u0131m, siz de ortaklar\u0131n\u0131zla beraber toplan\u0131p yapaca\u011f\u0131n\u0131z i\u015fi kararla\u015ft\u0131r\u0131n da i\u015finiz ba\u015f\u0131n\u0131za dert olmas\u0131n. Sonra h\u00fckm\u00fcn\u00fcz\u00fc bana uygulay\u0131n, bana hi\u00e7 f\u0131rsat da vermeyin!\u2019 demi\u015fti (Y\u00fbnus, 71)<\/p>\n
\u201c(Yusuf), o iki ki\u015fiden kurtulaca\u011f\u0131n\u0131 sand\u0131\u011f\u0131 kimseye: \u2018Efendin(kral)\u0131n yan\u0131nda beni anlat (zikret)\u2019 dedi, fakat \u015feytan o adama, (Y\u00fbsuf’u) efendisine anlatmay\u0131 (ziktermeyi) unutturdu, birka\u00e7 y\u0131l zindanda kald\u0131.\u201d (Y\u00fbsuf, 42)<\/p>\n
Hz. Nuh (as), iman etmeyen kavmine, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n ayetlerini anlat\u0131rken onlara, \u201cAllah\u2019\u0131n ayetlerini zikretmem\u201d diye seslenmektedir. Burada kullan\u0131lan \u201czikretmem\u201d ifadesi, hat\u0131rlatma anlam\u0131na gelmemektedir; \u00e7\u00fcnk\u00fc hat\u0131rlatma, daha \u00f6nce bilinen bir konunun yeniden anlat\u0131lmas\u0131d\u0131r. Oysa o insanlar, vahiyle ilk defa y\u00fczy\u00fcze gelmekte ve Hz. Nuh (as) onlara o ayetleri anlatmakta (zikretmekte)dir ki onlar iman etsinler. Ayn\u0131 \u015fekilde Hz. Yusuf (as), zindan arkada\u015f\u0131ndan, Kral\u0131n yan\u0131nda kendisini anlatmas\u0131n\u0131, kendisinden s\u00f6z etmesini isterken, \u201cBeni zikret\u201d demektedir.<\/p>\n
3- Besmele: Kur\u2019an\u2019da genellikle hayvanlar\u0131n kesilmesi konusu anlat\u0131l\u0131rken zikir kelimesi kullan\u0131l\u0131r. Burada s\u00f6zkonusu olan zikir, kesim yap\u0131l\u0131rken \u00e7ekilen besmeledir. \u00c7\u00fcnk\u00fc M\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in aslolan, besmele ile hayvanlar\u0131n kesilmesidir. Bu anlam\u0131 ile zikir Kur\u2019an\u2019da alt\u0131 defa ge\u00e7mektedir.<\/p>\n
\u201cO halde \u00fczerine Allah\u2019\u0131n ad\u0131 an\u0131lan(zikredilen) (besmele \u00e7ekilerek kesilen)lerden yeyiniz; ger\u00e7ekten O\u2019nun ayetlerine inan\u0131yorsan\u0131z.\u201d (En\u2019am, 118)<\/p>\n
4- Bilmek: Zengin ve olduk\u00e7a \u00e7ok de\u011fi\u015fik bir anlam hazinesine sahip olan zikir kavram\u0131n\u0131n bir di\u011fer anlam\u0131 da bilmektir. Zikir, bu anlam\u0131 ile Kur\u2019an\u2019da d\u00f6rt yerde ge\u00e7mektedir.<\/p>\n
\u201cRabb\u2019inden sana indirilenin hak oldu\u011funu bilen kimse, (bunu bilmeyen) k\u00f6r gibi olur mu? Ancak ak\u0131l sahipleri bilir (zikreder).\u201d (Rad, 19)<\/p>\n
\u201cEy iman edenler, kendi evlerinizden ba\u015fka evlere, izin al\u0131p halk\u0131na selam vermeden girmeyin; herhalde bunun, sizin i\u00e7in daha iyi oldu\u011funu bilirsiniz (zikredersiniz).\u201d (Nur, 27)<\/p>\n
Dikkat edilecek olursa, ilk ayette Rabb\u2019inden indirilen ger\u00e7ekleri, ancak ak\u0131l sahiplerinin bilece\u011fi (zikredece\u011fi) ifade edilirken, ikinci ayette bir adab\u0131 mua\u015feret kural\u0131 \u00f6\u011fretilmekte ve bu kurala uyman\u0131n daha iyi oldu\u011funun bilinmesi (zikredilmesi) istenmektedir.<\/p>\n
5- Davet etmek: \u0130nsanlar\u0131 hakka \u00e7a\u011f\u0131rmak ve onlar\u0131n hidayeti bulmalar\u0131na yard\u0131mc\u0131 olmak i\u00e7in yap\u0131lan davetin bir anlam\u0131 da zikirdir. Bu anlamda zikir, Kur\u2019an\u2019da \u00fc\u00e7 yerde ge\u00e7mektedir.<\/p>\n
\u201cKalplerine, onu onlamalar\u0131na engel olacak, kabuklar, kulaklar\u0131na da a\u011f\u0131rl\u0131k koyar\u0131z. Kur\u2019an\u2019da yaln\u0131z Rabb\u2019ine davet (zikr)etti\u011fin zaman arkalar\u0131na d\u00f6n\u00fcp ka\u00e7arlar.\u201d (\u0130sra, 46)<\/p>\n
\u201cDavet (zikir) yapanlara\u201d (Saffat, 3)<\/p>\n
Burada Kur\u2019an\u2019a davet eden el\u00e7iden, iman etmeyenlerin nas\u0131l ve neden y\u00fcz\u00e7evirdikleri belirtilmekte ve Kur\u2019an\u2019a davet (zikir) edildiklerinde iman etmeyenlerin ka\u00e7\u0131\u015flar\u0131 g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilmektedir.<\/p>\n
Saffat, 3. ayette ise ardarda gelen el\u00e7ilerin, insanlar\u0131 y\u00fcce Allah\u2019\u0131n birli\u011fine davet ettikleri (zikrettikleri) ortaya konulmaktad\u0131r.<\/p>\n
6- Delil: Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n birli\u011fi ve her \u015feyin Rabb\u2019i oldu\u011fu ortaya konulurken ifade edilen s\u00f6z yine zikirdir. Y\u00fcce Allah\u2019a ortak ko\u015fan m\u00fc\u015friklere delil soran Risalet \u00f6nderlerinin ve Tevhid erlerinin s\u00f6yledikleri s\u00f6z ve g\u00f6sterdikleri delil, zikir olarak ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cYoksa O’ndan ba\u015fka ilahlar m\u0131 edindiler? De ki: \u2018(Onlar\u0131n ilah olduklar\u0131na dair) delilinizi getirin; i\u015fte benimle beraber olanlar\u0131n delili (zikri) ve benden \u00f6ncekilerin de delili (zikri) budur\u2019 ama \u00e7oklar\u0131 bilmezler, bu nedenle onlar, haktan y\u00fcz \u00e7evirirler.<\/p>\n
Senden \u00f6nce hi\u00e7bir peygamber g\u00f6ndermedik ki ona: \u2018Benden ba\u015fka ilah yoktur, bana kulluk edin!\u2019 diye vahyetmi\u015f olmayal\u0131m.\u201d (Enbiya, 24-25)<\/p>\n
Evet, her \u00e7a\u011fda Tevhid erlerinin delili (zikri) ancak, \u201cAllah\u2019tan ba\u015fka ilah yoktur\u201d Kelime-i Tevhidi olmu\u015ftur. Bu nedenle, Tevhid ger\u00e7e\u011fini ortaya koyan m\u00fc\u2019minler, toplumlar\u0131na bu delil (zikir)le gitmi\u015flerdir.<\/p>\n
Ayette risalet \u00f6nderleri, muhataplar\u0131ndan Allah\u2019tan ba\u015fka edindikleri ilahlar\u0131n\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 hakk\u0131nda delil isterlerken, kendileri de \u201c\u0130\u015fte benimle beraber olanlar\u0131n delili (zikri) ve benden \u00f6ncekilerin de delili (zikri) budur\u201d derlerken bu delillerini, zikir olarak ifade etmi\u015flerdir. Bu delilin (zikrin) de devam eden ayette, y\u00fcce Allah\u2019tan ba\u015fkas\u0131na kullu\u011fu yasaklayan vahiy oldu\u011fu bildirilmektedir.<\/p>\n
7- D\u00fc\u015f\u00fcnenler: Tefekk\u00fcr zikir olunca, do\u011fal olarak tefekk\u00fcr edenler (d\u00fc\u015f\u00fcnenler) de zakirin olacaklard\u0131r.<\/p>\n
\u201cG\u00fcnd\u00fcz\u00fcn iki taraf\u0131nda ve geceye yak\u0131n saatlerde namaz k\u0131l; \u00e7\u00fcnk\u00fc iyilikler, k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri giderir; bu, d\u00fc\u015f\u00fcnenlere (zikredenlere) bir zikirdir. (Hud, 114)<\/p>\n
Ayette, verilen zikrin, ancak d\u00fc\u015f\u00fcnenlerce anla\u015f\u0131laca\u011f\u0131 ifade edilirken; d\u00fc\u015f\u00fcnenler s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fc, zikredenler \u015feklinde verilmektedir.<\/p>\n
8- D\u00fc\u015f\u00fcnmek: Zikrin en \u00e7ok kullan\u0131lan anlam\u0131, hi\u00e7 \u015f\u00fcphesizdir ki, d\u00fc\u015f\u00fcnmektir. Y\u00fcce Allah (cc), kullar\u0131ndan d\u00fc\u015f\u00fcnmelerini istemektedir. Kur\u2019an\u2019da, ancak d\u00fc\u015f\u00fcnenlerin ger\u00e7ekleri kavrayacaklar\u0131, d\u00fc\u015f\u00fcnmeyenlerin ise, hayvanlardan daha sap\u0131k olduklar\u0131 bildirilmektedir. \u015eu bir ger\u00e7ektir ki, d\u00fc\u015f\u00fcnmeyen ki\u015filer, ayetleri anlamayacak; ayetlerin ne ifade ettiklerini anlamayanlar\u0131n ise, y\u00fcce Allah\u2019a gere\u011fi gibi kulluk yapmayacaklar\u0131 kesindir.
\n
G\u00fcn\u00fcm\u00fczde, Kur\u2019an ger\u00e7e\u011finden, ayetlerin as\u0131l manalar\u0131ndan habersiz olan kimseler, y\u00fcce Allah\u2019a gere\u011fi gibi kulluk yapmamakta, baz\u0131 sapt\u0131r\u0131c\u0131lar\u0131n da fitneleri ile dalalet ve sap\u0131kl\u0131k i\u00e7erisinde Rab\u2019lerine \u015firk ko\u015fmaktad\u0131rlar.<\/p>\n
D\u00fc\u015f\u00fcnmek, vahyi ger\u00e7ekleri kavramay\u0131 ve y\u00fcce Allah\u2019\u0131 gere\u011fi gibi tan\u0131may\u0131 sa\u011flamakta, bu nedenle insan, insan olma onuruna y\u00fckselmekte, Tevhidi esaslar\u0131 gere\u011fi gibi bilmekte, bunun sonucunda \u015firk ko\u015fmadan Rabb\u2019ine kulluk etmektedir. D\u00fc\u015f\u00fcnmek, insanda kulluk bilincini geli\u015ftirerek ibadetlerin daha sa\u011fl\u0131kl\u0131 yap\u0131lmas\u0131n\u0131 sa\u011flamaktad\u0131r.<\/p>\n
\u201cOnlar ayakta, oturarak ve yanlar\u0131 \u00fczerine yatarken Allah’\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrler (zikrederler), g\u00f6klerin ve yerin yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr(zikreder)ler: \u2018Rabbimiz, bunu bo\u015f yere yaratmad\u0131n, sen y\u00fccesin, bizi ate\u015f azab\u0131ndan koru!\u2019 (derler)\u201d (Al-i \u0130mran, 191)<\/p>\n
\u201c(Ey insanlar), Rabbinizden size indirilene uyun ve O’ndan ba\u015fka velilere uymay\u0131n; ne kadar da az d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyor(zikrediyor)sunuz!\u201d (Araf, 3)<\/p>\n
\u201cEy kavmim, ben onlar\u0131 kovarsam, Allah’a kar\u015f\u0131 beni kim savunur? Zikretmiyor musunuz?\u201d (Hud, 30)<\/p>\n
9- G\u00f6rmek: D\u00fcnya hayat\u0131nda, davete muhatap olan inat\u00e7\u0131 zorbalar\u0131n, bu inat ve zorbal\u0131klar\u0131 sonucunda kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 durumunu yak\u0131nda g\u00f6recekleri bildirilmektedir. Bu g\u00f6rme, zikir kavram\u0131 anlam\u0131 ile ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cBenim size s\u00f6ylediklerimi yak\u0131nda g\u00f6recek(zikredecek)siniz; ben i\u015fimi Allah’a b\u0131rak\u0131yorum, \u015f\u00fcphesiz Allah, kullar\u0131 g\u00f6r\u00fcr.\u201d (M\u00fc\u2019min, 44)<\/p>\n
Ayette ge\u00e7en \u201cg\u00f6receksiniz\u201d ifadesi, t\u0131pk\u0131 Kalem, 5. ayette ge\u00e7en \u2018g\u00f6recekler\u2019 ifadesi gibidir; ancak kalem, 5. ayette g\u00f6rme, \u2018basar\u2019 ifadesiyle a\u00e7\u0131klan\u0131rken, m\u00fc\u2019min 44. ayette g\u00f6rme \u2018zikir\u2019 kavram\u0131yla a\u00e7\u0131klanmaktad\u0131r. Her iki ayette de, davete kar\u015f\u0131 direnen zorbalara inat ve k\u00fcf\u00fcrlerinin kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6recekleri hat\u0131rlat\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n
10- Hat\u0131rlamak: Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n verdi\u011fi nimetlerin, yapt\u0131\u011f\u0131 yard\u0131mlar\u0131n hat\u0131rlanmas\u0131 i\u00e7in yap\u0131lan uyar\u0131lar zikir (hat\u0131rlatmak) kavram\u0131 ile ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cEy \u0130sr\u00e2il o\u011fullar\u0131, size verdi\u011fim nimetleri hat\u0131rlay\u0131n (zikredin), bana verdi\u011finiz s\u00f6z\u00fc tutun ki, ben de size verdi\u011fim s\u00f6z\u00fc tutay\u0131m ve sadece benden korkun!\u201d (Bakara, 40)<\/p>\n
\u201cEy iman edenler, Allah’\u0131n size olan nimetini hat\u0131rlay\u0131n (zikredin); hani bir topluluk size ellerini uzatma\u011fa (sald\u0131rmaya) yeltenmi\u015fti de (Allah) onlar\u0131n ellerini sizden \u00e7ekmi\u015fti. Alah’tan korkun. M\u00fc’minler Allah’a dayans\u0131nlar.\u201d (Maide, 11)<\/p>\n
\u201cAyetlerimiz hakk\u0131nda (m\u00fcnasebetsizli\u011fe) dalanlar\u0131 g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn zaman, onlar ba\u015fka bir s\u00f6ze ge\u00e7inceye kadar onlardan y\u00fcz \u00e7evir; e\u011fer \u015feyt\u00e2n sana (bunu) unutturursa hat\u0131rlad\u0131ktan (zikrettikten) sonra (hemen kalk), o z\u00e2limler toplulu\u011fuyla beraber oturma!\u201d (En\u2019am, 68)<\/p>\n
\u201cAllah’tan korkanlar, kendilerine \u015feytandan gelen bir vesvese dokundu\u011fu zaman hat\u0131rlarlar (zikrederler) ve (ger\u00e7e\u011fi) g\u00f6r\u00fcrler.\u201d (A\u2019raf, 201)<\/p>\n
11- Hat\u0131rlatmak: Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n, hesap g\u00fcn\u00fcn\u00fcn, vahyi esaslar\u0131n ve Kur\u2019an\u2019\u0131n, insanlara hassasiyet g\u00f6stermeleri i\u00e7in hat\u0131rlat\u0131lmas\u0131 hususunda kullan\u0131lan kelime yine zikirdir.<\/p>\n
\u201cKorunanlara, onlar\u0131n (inanmayanlar\u0131n) hesab\u0131ndan bir sorumluluk yoktur, lakin hat\u0131rlat\u0131n (zikredin) belki korunurlar.\u201d (En\u2019am, 69)<\/p>\n
\u201cM\u00fc’minler o kimselerdir ki, Allah hat\u0131rlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 (zikredildi\u011fi) zaman y\u00fcrekleri \u00fcrperir, O’nun ayetleri kendilerine okundu\u011fuda imanlar\u0131n\u0131 art\u0131r\u0131r ve Rablerine tevekk\u00fcl ederler.\u201d (Enfal, 2)<\/p>\n
\u201cAndolsun biz, Musa’y\u0131 da \u2018Kavmini karanl\u0131klardan ayd\u0131nl\u0131\u011fa \u00e7\u0131kar, onlara Allah’\u0131n g\u00fcnlerini hat\u0131rlats\u0131n (zikretsin)\u2019 diye ayetlerimizle birlikte g\u00f6ndermi\u015ftik; Elbette bunda sabreden, \u015f\u00fckreden herkes i\u00e7in ayetler vard\u0131r.\u201d (\u0130brahim, 5)<\/p>\n
\u201cVe kendilerine Rablerinin ayetleri hat\u0131rlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 (zikredildi\u011fi) zaman onlara kar\u015f\u0131 sa\u011f\u0131r ve k\u00f6r davranmazlar.\u201d (Furkan, 73)<\/p>\n
\u201cBu, bir hat\u0131rlamad\u0131r (zikirdir); muttakiler i\u00e7in g\u00fczel bir gelecek vard\u0131r.\u201d (Sad, 49)<\/p>\n
12- \u0130badet etmek: Y\u00fcce Allah\u2019a ibadet etmek anlam\u0131na da gelen zikir, bu ibadetin nas\u0131l ve ne \u015fekilde yap\u0131laca\u011f\u0131 ile ilgili a\u00e7\u0131klamalar\u0131 da beraberinde getiririr.<\/p>\n
\u201cNitekim kendi i\u00e7inizden, size ayetlerimizi okuyan, sizi temizleyen, size Kitab\u0131, hikmeti ve bilmediklerinizi \u00f6\u011freten bir Rasul g\u00f6nderdik. \u00d6yle ise bana ibadet edin (zikredin) ki, ben de sizi anay\u0131m (m\u00fck\u00e2fatland\u0131ray\u0131m); bana \u015f\u00fckredin, nank\u00f6rl\u00fck etmeyin.<\/p>\n
Ey inananlar, sab\u0131r ve namazla (Allah’tan) yard\u0131m isteyin, muhakkak ki Allah, sabredenlerle beraberdir.\u201d (Bakara, 151-153)<\/p>\n
\u201cNamazlar\u0131 ve orta namaz\u0131 koruyun, g\u00f6n\u00fclden ba\u011fl\u0131l\u0131k ve sayg\u0131 ile Allah’\u0131n huzuruna durun; e\u011fer (bir tehlikeden) korkarsan\u0131z, yaya yahut binmi\u015f olarak k\u0131l\u0131n; g\u00fcvene kavu\u015ftu\u011funuz zaman bilmedi\u011finiz \u015feyleri size \u00f6\u011fretti\u011fi \u015fekilde Allah’a ibadet edin (zikredin).\u201d (Bakara, 238-239)<\/p>\n
\u201cNefsini, sabah ak\u015fam, r\u0131zas\u0131n\u0131 isteyerek Rablerine davet edenlerle beraber tut; g\u00f6zlerin, d\u00fcnya hay\u00e2t\u0131n\u0131n s\u00fcs\u00fcn\u00fc isteyerek onlardan ba\u015fka yana sapmas\u0131n, kalbini, bize ibadet (zikr)etmekten al\u0131koyup hevas\u0131na uyan ve i\u015fi hep a\u015f\u0131r\u0131l\u0131k olan ki\u015fiye itaat etme.\u201d (Kehf, 28)<\/p>\n
\u201cMuhakkak ki ben Allah’\u0131m, benden ba\u015fka ilah yoktur, ancak bana kulluk et ve bana ibadet (zikr)etmek i\u00e7in namaz k\u0131l.\u201d (Taha, 14)<\/p>\n
Bakara suresi, 151-152. ayetlerinde Rasul\u00fcn, insanlara Allah\u2019\u0131n ayetlerini getirdi\u011fi, bu ayetlerin, insanlar\u0131 \u015firkten temizleyip onlar\u0131n y\u00fcce Allah\u2019a nas\u0131l ibadet edeceklerini \u00f6\u011fretti\u011fi bildirilmekte, bildirilip \u00f6\u011fretilen bu ayetler do\u011frultusunda ibadet edilmesi istenmektedir.<\/p>\n
Y\u00fcce Allah\u2019a yap\u0131lacak ibadetin, namaz va sab\u0131rla olaca\u011f\u0131 153. ayette bildirilirken devam eden 154-155. ayetlerde y\u00fcce Allah\u2019a kullu\u011fun ve bu kulluk s\u0131ras\u0131nda kar\u015f\u0131la\u015f\u0131lacak durumlara sabredilmesi bildirilmektedir. Sab\u0131r gerektiren konular ise, Allah yolunda \u015fehid olmak, a\u00e7l\u0131kla, korku ve mallardan, canlardan ve \u00fcr\u00fcnlerden eksiltmekle denenmektir. \u0130\u015fte bu nedenle b\u00fct\u00fcn bu kar\u015f\u0131la\u015f\u0131lacak durumlara sabretmedilmesi tavsiye edilmektedir. Bakara, 151-155. ayetlerde belirtilen namaz, sab\u0131r, \u015fehadet, kar\u015f\u0131la\u015f\u0131lan t\u00fcm imtihanlar ve musibetler, kulun, y\u00fcce Allah\u2019\u0131 zikretmesidir.
\n
13- \u0130bret almak: Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n varl\u0131\u011f\u0131na ve birli\u011fine i\u015faret eden d\u00fcnyadaki olaylardan ve insanlar\u0131n kendilerini ilgilendiren konulardan ibret almalar\u0131 hususu Kur\u2019an\u2019da zikir kelimesiyle belirtilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cO ki, r\u00fczg\u00e2rlar\u0131 rahmetinin \u00f6n\u00fcnde m\u00fcjdeci g\u00f6nderir, nih\u00e2yet onlar, a\u011f\u0131r a\u011f\u0131r bulutlar\u0131 y\u00fcklenince onu, \u00f6l\u00fc bir \u00fclkeye yollar\u0131z; onunla su indirir ve t\u00fcrl\u00fc t\u00fcrl\u00fc meyvalar \u00e7\u0131kar\u0131r\u0131z. \u0130\u015fte \u00f6l\u00fcleri de b\u00f6yle \u00e7\u0131karaca\u011f\u0131z, herhalde bundan ibret al\u0131rs\u0131n\u0131z (zikredersiniz).\u201d (A\u2019raf, 57)<\/p>\n
\u201cSava\u015fta onlar\u0131 yakalarsan, onlar(a verece\u011fin ceza) ile arkalar\u0131nda bulunan kimseleri de da\u011f\u0131t ki ibret als\u0131nlar (zikretsinler).\u201d (Enfal, 57)<\/p>\n
\u201cOna (Eyy\u00fcb\u2019e) bizden bir rahmet olarak ailesini ve onlarla beraber bir mislini daha arma\u011fan ettik ki, ak\u0131l sahipleri ibret als\u0131nlar (zikretsinler).\u201d (Sad, 43)<\/p>\n
14- \u0130man Etmek: \u0130nsanlar\u0131n, ger\u00e7ekleri kavrayarak y\u00fcce Allah\u2019a y\u00f6nelip iman etmeleri hususu da zikir kelimesiyle a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r.
\n
\u201c\u0130\u015fte Rabbinin do\u011fru yolu budur, Biz, iman (zikr)edecek kavim i\u00e7in ayetleri a\u00e7\u0131klad\u0131k.\u201d (En\u2019am, 126)<\/p>\n
\u201cAndolsun biz, Fir’avn ailesini tuttuk, iman (zikr)etsinler diye y\u0131llarca k\u0131tl\u0131kla ve \u00fcr\u00fcnleri azaltmakla s\u0131kt\u0131k.\u201d (A\u2019raf, 130)<\/p>\n
\u201cKendilerinin her y\u0131l bir iki defa s\u0131nand\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6rm\u00fcyorlar m\u0131! Yine de tevbe etmiyor, ibret alm\u0131yor (zikretmiyor)lar.\u201d (Tevbe, 126)<\/p>\n
\u201cOnlar iman ettiler ve kalpleri All\u00e2h’a iman (zikr)etmekle tatmin olur. \u0130yi bilin ki kalpler ancak All\u00e2h’a iman (zikr)etmekle tatmin olur.\u201d (Rad, 28)<\/p>\n
Dikkat edilirse, k\u00fcf\u00fcrde olan insanlar\u0131n iman etmeleri i\u00e7in ayetlerin geni\u015f geni\u015f a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 bildirilmektedir. \u0130man etmeyen bir kavmin, y\u00fcce Allah\u2019\u0131 zikretmesi, yani O\u2019nu anmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu nedenle ayetlerde ge\u00e7en zikir kavram\u0131, iman etmek anlam\u0131nda kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Fir\u2019avn ailesinin iman etmesi hususu da zikir kavram\u0131yla a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
Rad, 28. Ayetinde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi gibi, kalbler ancak Allah\u2019A iman etmekle bunal\u0131m ve s\u0131k\u0131nt\u0131lardan kurtularak huzura kavu\u015fuq yat\u0131\u015facakt\u0131r. Nitekim, En\u2019am 125. Ayetinde \u2018Allah kimi do\u011fru yola iletmek isterse onun g\u00f6\u011fs\u00fcn\u00fc (kalbini) \u0130slam\u2019a a\u00e7ar\u2019 buyuralarak iman\u0131n kalbe yerle\u015fmei anlat\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n
15- \u0130taat etmek: Kur\u2019an\u2019da, itaat etmek kavram\u0131n\u0131n bir di\u011fer ifadesi de zikir kavram\u0131yla a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
\u201cSen ve karde\u015fin, ayetlerimi g\u00f6t\u00fcr\u00fcn, bana itaat (zikr)etmekte gev\u015feklik etmeyin; Fir’avn’e gidin, \u00e7\u00fcnk\u00fc o azd\u0131.\u201d (Taha, 42-43)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah (cc) Hz. Musa (as) ve Hz. Harun (cs)\u2019\u0131 tebli\u011fle g\u00f6revlendirip Fir\u2019avn\u2019a g\u00f6ndermekte ve emrini yerine getirme hususunda kendisine itaat edilmesini isteyerek \u2018bana itaatte (zikirde) gev\u015feklik etmeyin\u2019 buyurmaktad\u0131r. Ayetteki zikir ifadesi, verilen g\u00f6revin yerine getirilmesinde emre itaat edilmesi anlam\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n
16- K\u0131ssa: kimi k\u0131ssalar\u0131n anlat\u0131lmas\u0131 da zikir kavram\u0131yla ifade edilmi\u015ftir. Hz. Z\u00fcl-Karneyn(as)\u2019dan verilen haber (k\u0131ssa) zikir olarak ifade edilmektedir.<\/p>\n
\u201cSana Zulkarneyn\u2019den soruyorlar; de ki \u2018size ondan bir k\u0131ssa (zikir) okuyaca\u011f\u0131m.\u201d (Kehf, 83)<\/p>\n
17- Kitap: Kitap ifadesi de Kur\u2019an\u2019da bir \u00e7ok ayette, zikir kavram\u0131yla ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201c\u0130\u015fte bu sana okudu\u011fumuz o ayetlerden ve hikmetli Kitap (Zikir)dand\u0131r.\u201d (Al-i imran, 58)<\/p>\n
\u201cBiz senden \u00f6nce de, kendilerine vahyetti\u011fimiz erkeklerden ba\u015fkas\u0131n\u0131 el\u00e7i g\u00f6ndermedik; e\u011fer bilmiyorsan\u0131z Kitap (Zikir) ehline sorun.\u201d (Nahl, 43)<\/p>\n
\u201cB\u00f6ylece sana ge\u00e7mi\u015flerin haberlerinden bir miktar anlat\u0131yoruz; ger\u00e7ekten sana kat\u0131m\u0131zdan bir Kitap (Zikir) verdik.\u201d (Taha, 99)<\/p>\n
Bu ayetlerden de anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u00fczere zikir kavram\u0131 Kitab anlam\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n
18- Konu\u015fmak: Zikrin bir di\u011fer anlam\u0131 da konu\u015fmak, ba\u015fkalar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6z s\u00f6ylemektir.<\/p>\n
\u201cDediler ki, onlar (putlar) hakk\u0131nda konu\u015fan (zikreden) bir gen\u00e7 i\u015fittik, kendisine \u0130brahim deniliyormu\u015f.\u201d (Enbiya, 60)<\/p>\n
19- Kulluk yapmak: kur\u2019an\u2019da, y\u00fcce Allah\u2019a kulluk yapmak kavram\u0131n\u0131n di\u011fer bir anlam\u0131 da zikir olarak ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cKi seni \u00e7ok tesbih edelim ve sana \u00e7ok kulluk yapal\u0131m (zikredelim).\u201d (Taha, 33-34)<\/p>\n
\u201cSiz onlarla alay ettiniz, size, bana kulluk yapmay\u0131 (zikretmeyi) unutturdular; siz daima onlara g\u00fcl\u00fcyordunuz.\u201d (M\u00fc\u2019minun, 110)<\/p>\n
\u201cKendilerini ne ticaretin, ne de al\u0131\u015fveri\u015fin Allah’a kulluktan (zikirden), namaz k\u0131lmaktan, zek\u00e2t vermekten al\u0131koymad\u0131\u011f\u0131 erkekler; (onlar), y\u00fcreklerin ve g\u00f6zlerin (deh\u015fetten) ters d\u00f6nece\u011fi g\u00fcnden korkarlar.\u201d (Nur, 37)<\/p>\n
20- Kur\u2019an\u2019\u0131 Kerim: Kur\u2019an\u2019\u0131 Kerim\u2019in bir \u00e7ok ad\u0131 oldu\u011fu gibi, zikir kavram\u0131yla ifade edilen bir ba\u015fka ad\u0131 daha vard\u0131r.<\/p>\n
\u201cDediler ki: \u2018Ey kendisine Kur\u2019an (Zikir) indirilmi\u015f olan, sen mutlaka cinlenmi\u015fsin!" (Hicr, 6)<\/p>\n
\u201cO Kur\u2019an\u2019\u0131 (Zikri) biz indirdik biz; ve O’nun koruyucusu da elbette biziz! (Hicr, 9)<\/p>\n
\u201cA\u00e7\u0131k kan\u0131tlar\u0131 ve Kitaplar\u0131; sana da o Zikr’i indirdik ki, kendilerine indirileni insanlara a\u00e7\u0131klayas\u0131n, ta ki d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp \u00f6\u011f\u00fct als\u0131nlar.\u201d (Nahl, 44)<\/p>\n
\u201cO beni, bana gelen Kur\u2019an\u2019dan (Zikirden) sapt\u0131rd\u0131; zaten \u015feytan, insan\u0131 yapayaln\u0131z ve yard\u0131mc\u0131s\u0131z b\u0131rak\u0131r.<\/p>\n
\u201cRasul de: \u2018Ya Rabbi, kavmim, bu Kur’an’\u0131 terk edilmi\u015f b\u0131rakt\u0131lar demi\u015ftir.\u201d (Furkan, 29-30)<\/p>\n
21- Tevrat: Zikrin bir di\u011fer anlam\u0131 da Tevrat\u2019t\u0131r.<\/p>\n
\u201cAndolsun Tevr\u00e2t’tan (zikirden) sonra Zeb\u00fbr’da da: \u2018Arza mutlaka iyi kullar\u0131m v\u00e2ris olacak\u2019 diye yazm\u0131\u015ft\u0131k.\u201d (Enbiya, 105)<\/p>\n
Zebur\u2019dan \u00f6nce Kur\u2019an\u2019\u0131n bildirdi\u011fi \u00fczere, Tevrat vard\u0131; bu nedenle \u2018Arza mutlaka salih kullar\u0131m varis olacak\u2019 ifadesi yaz\u0131lan kitap, Tevrat\u2019t\u0131r.<\/p>\n
22- M\u00fckafatland\u0131rmak: Y\u00fcce Allah\u2019a yap\u0131lan ibadetin kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 olarak da zikir kavram\u0131 kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
\u201c\u00d6yle ise bana ibadet edin (zikredin) ki, ben de sizi m\u00fck\u00e2fatland\u0131ray\u0131m (zikredeyim); bana \u015f\u00fckredin, nank\u00f6rl\u00fck etmeyin.\u201d (Bakara, 152)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah (cc), indirdi\u011fi ayetler do\u011frultusunda kendisine ibadet edilmesini istemekte, ibadet edenleri m\u00fckafatland\u0131raca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. Ayette ge\u00e7en \u2018ben de sizi zikredeyim\u2019 ifadesi \u201cben de sizi m\u00fck\u00e2fatland\u0131ray\u0131m\u201dd\u0131r. Buradaki zikir kavram\u0131, baz\u0131 tarikat\u00e7\u0131 sap\u0131klar\u0131n iddia ettikleri gibi, s\u00f6zl\u00fc olarak kendisini zikredenlere kar\u015f\u0131l\u0131k, onlar\u0131n isimlerini zikretmiyor; b\u00f6yle bir iddia, cahilce bir iddia ve y\u00fcce Allah\u2019a yap\u0131lan en b\u00fcy\u00fck iftiralardan birisidir.<\/p>\n
23- Namaz K\u0131lmak: Zikir, namaz k\u0131lmak olarak da anlam kazanmaktad\u0131r.
\n
\u201cRabbinizin lutuf ve keremini araman\u0131zda sizin i\u00e7in bir g\u00fcn\u00e2h yoktur; Arafat(taki duru\u015f)tan ayr\u0131l\u0131p (M\u00fczdelife’ye) ak\u0131n edince Me\u015f’ar-i har\u00e2m’da Allah’\u0131 ibadet edin (zikredin), O’nun size g\u00f6sterdi\u011fi bi\u00e7imde O’na namaz k\u0131l\u0131n (zikredin). O’nun yol g\u00f6stermesinden \u00f6nce siz, sap\u0131klardan idiniz.\u201d (Bakara, 198)<\/p>\n
Burada y\u00fcce Allah\u2019\u0131n g\u00f6sterdi\u011fi \u015fey namaz\u0131n nas\u0131l k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131d\u0131r; ayette ge\u00e7en \u2018me\u015fari haram\u2019da Allah\u2019a ibadet (zikir) edin\u2019 buyru\u011fundan sonra ibadetin nas\u0131l ger\u00e7ekle\u015ftirilece\u011fi verilmi\u015f, \u2018O\u2019nun size g\u00f6sterdi\u011fi \u015fekilde namaz k\u0131l\u0131n (zikredin)\u2019 denilerek yap\u0131lacak ibadetin \u015fekli bildirilmi\u015ftir.<\/p>\n
24- Okumak: Okuma kavram\u0131, \u2018karae\u2019 \u2018tilave\u2019 kelimeleriyle ifade edildi\u011fi gibi, ayn\u0131 \u015fekilde zikir kavram\u0131yla da ifade edilmektedir.<\/p>\n
\u201cBir zaman da sizin s\u00f6z\u00fcn\u00fcz\u00fc alm\u0131\u015f, \u00fczerinize da\u011f\u0131 kald\u0131rm\u0131\u015ft\u0131k: \u2018Size verdi\u011fimizi kuvvetle tutun, i\u00e7inde olan\u0131 okuyun (ziktedin) ki korunas\u0131n\u0131z,\u2019 (demi\u015ftik). (Bakara, 63)<\/p>\n
\u201cKitapta Meryem’i de oku (zikret), bir zaman o ailesinden ayr\u0131l\u0131p do\u011fu y\u00f6n\u00fcnde bir yere \u00e7ekilmi\u015fti.\u201d (Meryem, 16)<\/p>\n
\u201cKitapta \u0130br\u00e2him’i de oku (zikret); ger\u00e7ekten o, \u00e7ok do\u011fru bir Nebiydi.\u201d (Meryem, 41)<\/p>\n
Ayetlerde ifade edildi\u011fi \u00fczere, verilen kitab\u0131n okunup emirlerine tabi olunmas\u0131 ve b\u00f6ylece korunulmas\u0131 istenmekte, Kitab\u2019ta Hz. Meryem (as) ve Hz. \u0130brahim (as)\u2019\u0131n okunmas\u0131 tavsiye edilmektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar zikrin, okumak anlam\u0131nda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6stermektedir. Yoksa sap\u0131k f\u0131rkalar\u0131n iddia ettikleri gibi, buradaki zikir kavram\u0131 \u2018ad\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek\u2019 \u015feklinde olsayd\u0131 o durumda, Kur\u2019an\u2019\u0131n bu ifadesine dayanarak s\u00fcrekli bir \u015fekilde \u2018Meryem, Meryem\u2019 ya da \u2018\u0130brahim, \u0130brahim\u2019 denilmesi gerekirdi ki bu hem g\u00fcl\u00fc\u00e7 hem de \u015firktir, \u00e7\u00fcnk\u00fc an\u0131lacak yeg\u00e2ne g\u00fc\u00e7, yaln\u0131zca y\u00fcce Allah\u2019t\u0131r.<\/p>\n
25- \u00d6\u011f\u00fct: Zikrin en fazla kullan\u0131lan anlamlar\u0131ndan biri de \u00f6\u011f\u00fctt\u00fcr; bu anlam, kimi yerde Kur\u2019ani ayetlerin, kimi yerde kainattaki olaylar\u0131n ve d\u00fczenliliklerin \u00f6\u011f\u00fct oldu\u011fu \u015feklinde verilmektedir.<\/p>\n
\u201cRasullerin haberlerinden, senin kalbini sa\u011flamla\u015ft\u0131racak her \u015feyi sana anlat\u0131yoruz; bunda da sana Hak ve m\u00fc\u2019minler i\u00e7in bir \u00f6\u011f\u00fct (zikir) gelmi\u015ftir. (Hud, 120)<\/p>\n
\u201cSen, buna kar\u015f\u0131l\u0131k onlardan bir \u00fccret istemiyorsun; o, sadece b\u00fct\u00fcn \u00e2lemler i\u00e7in bir \u00f6\u011f\u00fct (zikirdir).\u201d (Yusuf, 104)<\/p>\n
\u201cOnlardan \u00f6nce nice ku\u015faklar\u0131 hel\u00e2k etmi\u015ftik ki onlar\u0131n tutu\u015fu, bunlardan daha kuvvetli idi, yakalamas\u0131 daha g\u00fc\u00e7l\u00fc idi. \u00dclkelerde gezip dola\u015fm\u0131\u015flard\u0131, ama bir kurtulu\u015f buldular m\u0131! Elbette bunda, kalbi olan yahut \u015f\u00e2hid olarak kulak veren kimse i\u00e7in bir \u00f6\u011f\u00fct (zikir) vard\u0131r.\u201d (Kaf, 36-37)<\/p>\n
26- \u00d6\u011f\u00fct almak: Kainattaki olaylardan, anlat\u0131lan k\u0131ssalardan ve Kur\u2019ini ayetlerden \u00f6\u011f\u00fct almak hususu da zikir kavram\u0131yla ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cM\u00fc\u015frik kad\u0131nlarla, onlar iman edinceye kadar, evlenmeyin, (m\u00fc\u015frik h\u00fcr kad\u0131n), ho\u015funuza gitse dahi, iman eden bir cariye, m\u00fc\u015frik (h\u00fcr) kad\u0131ndan iyidir. M\u00fc\u015frik erkekler de iman edinceye kadar, onlar\u0131 (kad\u0131nlar\u0131n\u0131zla) evlendirmeyin; (m\u00fc\u015frik erkek) ho\u015funuza gitse dahi, iman eden bir k\u00f6le, m\u00fc\u015frik adamdan iyidir, (zira) onlar ate\u015fe \u00e7a\u011f\u0131r\u0131yorlar, Allah ise izniyle cennete ve ma\u011ffirete \u00e7a\u011f\u0131r\u0131yor. \u0130nsanlara \u00e2yetlerini a\u00e7\u0131kl\u0131yor ki \u00f6\u011f\u00fct als\u0131nlar (zikretsinler). (Bakara, 221)<\/p>\n
\u201cBu indirdi\u011fimiz ve uygulanmas\u0131n\u0131 farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131m\u0131z bir s\u00fbredir; \u00f6\u011f\u00fct (zikir) alman\u0131z i\u00e7in onda a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k \u00e2yetler indirdik.\u201d (Nur, 1)<\/p>\n
27- \u00d6\u011f\u00fct vermek: Kur\u2019an\u2019da \u00f6\u011f\u00fct almak gibi \u00f6\u011f\u00fct vermek de, zikir kavram\u0131yla a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
\u201cBiz onlar\u0131n ne dediklerini biliyoruz, sen onlar\u0131n \u00fcst\u00fcnde bir zorlay\u0131c\u0131 de\u011filsin, sadece tehdidimden korkanlara Kur’\u00e2n ile \u00f6\u011f\u00fct (zikir) ver.\u201d (Kaf, 45)<\/p>\n
\u201cVe \u00f6\u011f\u00fct (zikir) ver; elbette \u00f6\u011f\u00fct (zikir) vermek m\u00fc\u2019minlere faydal\u0131d\u0131r.\u201d (Zariyat, 55)<\/p>\n
28- Sevmek: Zikrin, geni\u015f anlam\u0131n\u0131n kapsam\u0131nda sevmek fiili de vard\u0131r.<\/p>\n
\u201cBen, mal sevgisini, Rabbimi sevmekten (zikretmekten dolay\u0131) tercih ettim; nihayet bu atlar perde ile gizlendi.\u201d (Sad, 32)<\/p>\n
Hz. S\u00fcleyman (as), de\u011fer yarg\u0131lar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah\u2019a olan sevgisine g\u00f6re belirliyor ve mal sevgisini Rabb\u2019ini sevmekten dolay\u0131 tercih etti\u011fini ifade ediyor. Bu nedenle, ayette ge\u00e7en zikir kavram\u0131 sevmek anlam\u0131nda kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
29- S\u00f6ylemek: Bir konuyu, ba\u015fka birine s\u00f6ylemek de zikir kavram\u0131yla ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201c(U\u015fak): \u2018G\u00f6rd\u00fcn m\u00fc, kayaya s\u0131\u011f\u0131nd\u0131\u011f\u0131m\u0131z vakit bal\u0131\u011f\u0131 unuttum; onu s\u00f6ylememi (zikretmemi) bana ancak \u015feytan unutturdu; (bal\u0131k), \u015fa\u015f\u0131lacak bi\u00e7imde denizin i\u00e7inde yolunu tuttu\u2019 dedi.\u201d (Kehf, 63)<\/p>\n
30- \u015ean, \u00fcn, nam: \u015ean, \u00fcn, nam ifadeleri de zikrin geni\u015f anlam\u0131 i\u00e7indedir.<\/p>\n
\u201cAndolsun, size, i\u00e7inde \u015fan\u0131n\u0131z (zikriniz) bulunan bir Kitap indirdik; akl\u0131n\u0131z\u0131 kullanm\u0131yor musunuz?\u201d (Enbiya, 10)<\/p>\n
\u201cSenin \u015fan\u0131n\u0131 (zikrini) y\u00fckseltmedik mi?\u201d (\u0130n\u015firah, 4)<\/p>\n
Vahyi esaslara tabi olmak, ki\u015fiyi y\u00fcceltir, \u015fan\u0131na \u015fan (\u00fcn) katar; y\u00fcce Allah (cc) insanlara, onlar\u0131n \u015fan\u0131n\u0131 y\u00fccelten kitab\u0131 indirdi\u011fini bildirdi\u011fi gibi, Hz. Muhammed (as)\u2019\u0131 da vahiyle muhatap k\u0131lmakla y\u00fcceltmi\u015f, \u015fan\u0131n\u0131 y\u00fckseltmi\u015ftir. \u0130lgili ayetlerde ge\u00e7en \u015fan, \u00fcn, nam kelimeleri zikir olarak ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
31- \u015eeref: \u0130nsanlar\u0131n y\u00fccelmesi, \u015feref sahibi olmalar\u0131, ancak Kur\u2019an\u2019a tabi olmalar\u0131 ile m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr; y\u00fcce Allah (cc), Kur\u2019an\u2019\u0131n insanlar i\u00e7in \u015feref oldu\u011funu bildirmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201cE\u011fer hak, onlar\u0131n keyiflerine uysayd\u0131 g\u00f6kler, yer ve bunlar\u0131n i\u00e7inde bulunan kimseler bozulur, giderdi. Biz onlara, \u015feref(zikir)lerini getirdik fakat onlar, \u015feref(zikir)lerinden y\u00fcz \u00e7eviriyorlar.\u201d (M\u00fc\u2019minun, 71)<\/p>\n
32- \u015eerefli: Zikir, \u015ferefli anlam\u0131na da gelmektedir.<\/p>\n
\u201cSad, andolsun \u015ferefli Kur’an’a.\u201d (Sad, 1)<\/p>\n
\u201cBiz onlar\u0131 \u015ferefli (zikir) yurda haz\u0131rlay\u0131p kendimize halis (kul)lar yapt\u0131k.\u201d (Sad, 46)<\/p>\n
Kur\u2019an, insanlar\u0131n \u015ferefini y\u00fckseltti\u011fi gibi, kendisi de \u015ferefli bir kitabt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015ferefli olan \u015feyler ancak insan\u0131n \u015ferefini y\u00fcceltir. Nitekim Sad, 46. Ayette de, halis kullar\u0131n \u015ferefli (zikir) yurda haz\u0131rland\u0131klar\u0131 bildirilmektedir.<\/p>\n
33- \u015e\u00fckretmek: Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n verdi\u011fi nimetlere ve ihsan etti\u011fi her \u015feye \u015f\u00fckretmek de zikir kavram\u0131yla ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n
\u201c(Zekeriyya) \u2018Rabbim, o halde bana (o\u011flum olaca\u011f\u0131na dair) bir alamet ver\u2019 dedi. (Allah) buyurdu ki: \u2018Senin alametin \u00fc\u00e7 g\u00fcn insanlarla i\u015faretten ba\u015fka t\u00fcrl\u00fc konu\u015famamand\u0131r; Rabbine \u00e7ok \u015f\u00fckret (zikret), (O’nu) ak\u015fam sabah tesbih et!\u201d (Al-i \u0130mran, 41)<\/p>\n
\u201cSizi uyarmas\u0131 i\u00e7in i\u00e7inizden bir adam arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile Rabbinizden size bir vahiy (zikir) gelmesine \u015fa\u015ft\u0131n\u0131z m\u0131? D\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn ki (Allah) sizi, Nuh kavminden sonra, onlar\u0131n yerine h\u00e2kimler yapt\u0131; \u00fcstelik, yarat\u0131l\u0131\u015fta, size irilik verdi, All\u00e2h’\u0131n \u015f\u00fckredin (zikkredin) ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (A\u2019raf, 69)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah (cc), Hz. Zekeriyya (as)\u2019a bir o\u011ful l\u00fctfetti\u011fi i\u00e7in kendisinden \u015f\u00fckretmesini (zikretmesini) istemektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, verilen bir nimete ancak \u015f\u00fckredilerek kar\u015f\u0131l\u0131k verilebilir. \u0130\u015fte bu nedenle, ayette ge\u00e7en zikir ifadesi \u015f\u00fck\u00fcr olarak anlam kazanmaktad\u0131r.<\/p>\n
34- Uyar\u0131: Zikrin bir di\u011fer anlam\u0131 da uyar\u0131d\u0131r.<\/p>\n
\u201cBiz Hr\u0131stiyan\u0131z diyenlerin de s\u00f6z\u00fcn\u00fc alm\u0131\u015ft\u0131k, ama uyar\u0131ld\u0131klar\u0131ndan (zikirlerinden) pay almay\u0131 unuttular; bu y\u00fczden k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fcne kadar aralar\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sald\u0131k; yak\u0131nda Allah, onlara, ne yapt\u0131klar\u0131n\u0131 haber verecektir.\u201d (Maide, 14)<\/p>\n
\u201cKendileri yap\u0131lan uyar\u0131lar\u0131 (zikirleri) unutunca, \u00fczerlerine her \u015feyin kap\u0131lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131verdik; kendilerine verilenle sevince dald\u0131klar\u0131 s\u0131rada da ans\u0131z\u0131n onlar\u0131 yakalad\u0131k, birdenbire b\u00fct\u00fcn umutlarn\u0131 yitirdiler.\u201d (En\u2019am, 44)<\/p>\n
Kimi insanlar, zaman zaman \u00e7e\u015fitli \u015fekillerde uyar\u0131l\u0131rlar, yapmalar\u0131 ve sak\u0131nmalar\u0131 gereken hususlar ve bunlara riayet edilmemesi halinde, yap\u0131lacak \u015feyler bir uyar\u0131 \u015feklinde kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte bu ayetlerde y\u00fcce Allah(cc), kimi insanlar\u0131 uyarm\u0131\u015f, onlar\u0131n bu uyar\u0131dan (zikirden) ders almamalar\u0131 sonucunda ise onlar\u0131 helak etmi\u015ftir.<\/p>\n
35- Vahiy: Zikir, Rasullere y\u00fcce Allah (cc) taraf\u0131ndan indirilen vahiy anlam\u0131na da gelmektedir.<\/p>\n
\u201cKorunup da merhamete u\u011framan\u0131z i\u00e7in, i\u00e7inizden sizi uyaracak bir adam arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile bir vahiy (zikir) gelmesine \u015fa\u015ft\u0131n\u0131z m\u0131? (A\u2019raf, 63)<\/p>\n
\u201cK\u00e2firler seni g\u00f6rd\u00fcklerinde: \u2018Sizin ilahlar\u0131n\u0131z\u0131 diline dolayan bu mu?\u2019 diye seninle alay ederler; oysa kendileri Rahm\u00e2n’\u0131n vahyini (zikrini) kabul etmiyorlar. (Enbiya, 63)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah (cc) rasulleri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla kullar\u0131na vahyi (zikri) indirmi\u015f, ancak bu vahyi kabul etmeyen kafirler, gelen rasullerle alay ederek vahiyden (zikirden) y\u00fcz\u00e7evirerek onu kabul etmemi\u015flerdir.<\/p>\n
36- Yol g\u00f6sterme: Vahiy, uyar\u0131, kitap ve Kur\u2019an, insanlar\u0131 Hakka teslim olmaya \u00e7a\u011f\u0131ran zikrin kapsam\u0131 i\u00e7ine girince do\u011fal olarak, yol g\u00f6sterme anlam\u0131 da zikrin kapsam\u0131na girecektir.<\/p>\n
\u201cAndolsun biz, Musa’ya ve Harun’a Hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rdeden ve muttakiler i\u00e7in bir nur ve yol g\u00f6sterici (zikir) olan\u0131 verdik.\u201d (Enbiya, 48)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah (cc) Hz. Musa (as) ve Hz. Harun (as)\u2019a yol g\u00f6sterici olan zikri verdi\u011fini bildirmektedir. \u0130brahim, 5. ayette de, kavmini karanl\u0131ktan ayd\u0131nl\u0131\u011fa \u00e7\u0131kar\u0131p onlara Allah\u2019\u0131n ayetlerini hat\u0131rlatmas\u0131 i\u00e7in ayetlerle birlikte Hz. Musa (as)\u2019\u0131 g\u00f6nderdi\u011fini haber vermektedir.<\/p>\n
37- Zekere kavram\u0131: T\u00fcm bu anlamlar\u0131 yan\u0131nda zikirle ayn\u0131 k\u00f6kten gelen zekere, erkek (m\u00fczekker) anlam\u0131na da gelmektedir.<\/p>\n
\u201cOnu do\u011furunca All\u00e2h onun ne do\u011furdu\u011funu bilirken o \u015f\u00f6yle s\u00f6yledi: \u2018Rabbim, onu k\u0131z do\u011furdum, erkek (zekere), k\u0131z gibi de\u011fildir. Ona Meryem ad\u0131n\u0131 verdim. Onu ve soyunu kovulmu\u015f \u015feyt\u00e2n\u0131n \u015ferrinden sana \u0131smarl\u0131yorum.\u201d (Al-i \u0130mran, 36)<\/p>\n
\u201cO yaratt\u0131 iki \u00e7ifti: erke\u011fi (zekere) ve di\u015fiyi.\u201d (Necm, 45)<\/p>\n
Sonu\u00e7 olarak,<\/p>\n
Yukar\u0131da maddeler halinde verilen zikrin anlamlar\u0131, tamamen Kur\u2019an\u2019dan \u00e7\u0131kar\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu anlamland\u0131rma yap\u0131l\u0131rken dikkat edilen husus; zikre verilen anlam\u0131n ayette ge\u00e7en konu ile b\u00fct\u00fcnl\u00fck sa\u011flamas\u0131, siyak ve sibak\u0131na uygun olmas\u0131d\u0131r. Zikir kavram\u0131na, Kur\u2019ani \u00e7er\u00e7eveden bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, hemen t\u00fcm anlamlar\u0131n\u0131n en az iki kez tekrarland\u0131\u011f\u0131 \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr.<\/p>\n
Kur\u2019an\u2019dan, zikrin hangi anlama geldi\u011fi okunduk\u00e7a, her konuda oldu\u011fu gibi zikir konusunda da bidat ve hurafecilerin ve \u00f6zellikle de tasavvufun ne korkun\u00e7 tahrifat yapt\u0131klar\u0131 a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Ayn\u0131 \u015fekilde bug\u00fcn, tasavvuf ehlinin m\u00fczikal bir \u015fekle b\u00fcr\u00fcnd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc ve pop\u00e7ular\u0131 g\u00f6lgede b\u0131rakacak \u015fekilde hareketler e\u015fli\u011finde bir ibadet haline soktu\u011fu anlam\u0131n Kur\u2019an\u2019da yeri bulunmad\u0131\u011f\u0131 da net olarak anla\u015f\u0131lacakt\u0131r.<\/p>\n
Tasavvuf ehlinin ve onlara yaranmaya \u00e7al\u0131\u015fanlar\u0131n, \u0130slami de\u011ferlere verdikleri zarar\u0131n ve bu de\u011ferlere kar\u015f\u0131 g\u00f6sterdikleri gizli d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131n sorumlulu\u011fu ve g\u00fcnah\u0131 birinci derecede, \u0130sl\u00e2mc\u0131 yazar ve m\u00fcfessirlerin, Samiri soylu belam ve ayd\u0131n ge\u00e7inenlerin \u00fczerindedir. Bu konuda, ger\u00e7ekleri apa\u00e7\u0131k bir \u015fekilde ortaya koyup, sonucu y\u00fcce Allah\u2019a havale ederken, bid\u2019at ve hurafecileri ve onlara hakk\u0131 s\u00f6ylemekten \u00e7ekinen \u00e7\u0131karc\u0131lar\u0131 g\u00fcnahlar\u0131yla ba\u015fba\u015fa b\u0131rak\u0131yoruz.<\/p>\n
Biz \u201cRabbimize mazeret (beyan edebilmek) i\u00e7in belki de korunurlar\u201d (A\u2019raf, 164) diye hakk\u0131 ortaya koyduk ve koymaya devam edece\u011fiz in\u015faAllah. Biz, hakk\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya koydu\u011fumuz s\u00fcrece \u201cMuttakiler \u00fczerine, onlar\u0131n (sap\u0131klar\u0131n) hesab\u0131ndan bir sorumluluk yoktur, lakin hat\u0131rlatmak gerekir ki belki de korunurlar\u201d (Enam, 69)<\/p>\n
Kur\u2019an\u2019dan hareket edildi\u011fi zaman, bid\u2019at ve hurafecilerin, Kur\u2019an\u2019dan ne denli uzak olduklar\u0131 ve bu uzak olu\u015flar\u0131na ra\u011fmen Kur\u2019an\u2019\u0131 ne denli tahrif ettikleri, apa\u00e7\u0131k bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclebilmektedir. Bu nedenle, \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131n, ger\u00e7ek anlamlar\u0131n\u0131 net olarak \u00f6\u011frenebilmek i\u00e7in her durumda Kur\u2019an\u2019a ba\u015fvurmak gerekir.<\/p>\n
Kur\u2019an, net olarak bilinmeden, ne \u0130sl\u00e2mi kavramlar, ne de y\u00fcce Allah\u2019\u0131n bildirdi\u011fi ger\u00e7ekler gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenilir. \u0130sl\u00e2mi kavramlar, asl\u0131na uygun bir \u015fekilde \u00f6\u011frenilmeyince \u0130sl\u00e2m \u00f6\u011frenilmez, \u0130sl\u00e2m bilinmeyince de y\u00fcce Allah\u2019a gere\u011fi gibi kulluk yap\u0131lamaz. Bu ise, insanlar\u0131n ziyana u\u011framas\u0131na ve helak olmas\u0131na neden olur. Bunun i\u00e7in yap\u0131lacak en acil ve \u00f6nemli i\u015f, iman eden her bireyin, \u00f6zellikle Kur\u2019an\u2019\u0131 \u00e7ok iyi \u00f6\u011frenmesi ve bu \u00f6\u011frendiklerini en g\u00fczel \u00f6rnek ve \u00f6nder edindi\u011fi Rasulullah (as)\u2019\u0131n \u00f6rnekli\u011fine uygun ya\u015famas\u0131, imani bir gereklilik ve zorunluluktur.<\/p>\n
Tasavvuf kesiminin \u00e7arp\u0131tt\u0131klar\u0131 zikir ayetleri<\/p>\n
Kur\u2019an\u2019daki zikir kavram\u0131n\u0131 \u00e7arp\u0131tanlar\u0131n ba\u015f\u0131nda gelen tasavvuf\u00e7ular, zikir ifadesinin ge\u00e7ti\u011fi ayetlerin, ne anlama geldiklerini bilmeden kavram\u0131, yanl\u0131\u015f anlamland\u0131rarak kendi \u00e7arp\u0131k mant\u0131klar\u0131na g\u00f6re kullanmaktad\u0131rlar. \u0130sl\u00e2mi esaslara g\u00f6re \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr i\u00e7erisinde bulunan tasavvuf\u00e7ular, i\u00e7erisinde bulunduklar\u0131 \u015firk ve k\u00fcfr\u00fc gizlemek i\u00e7in Kur\u2019ani kavramlar\u0131 \u00e7arp\u0131tarak kullanmaktad\u0131rlar.<\/p>\n
Kur\u2019an\u2019\u0131 anlamayan, Kur\u2019an\u2019dan ve Kur\u2019ani esaslar do\u011frultusunda ya\u015famaktan uzak olan tasavvuf\u00e7ular, zikir ifadesinin ge\u00e7ti\u011fi ayetleri, \u0130sl\u00e2m\u2019da hi\u00e7bir yeri bulunmayan ayinlerine delil olarak vermektedirler. Oysa onlar\u0131n, istismar edip delil olarak vedikleri o ayetlerin, onlar\u0131n iddialar\u0131 ile uzaktan yak\u0131ndan hi\u00e7bir ilgisi bulunmamaktad\u0131r. Tasavvuf\u00e7ular\u0131n istismar edip anlam\u0131n\u0131 \u00e7arp\u0131tt\u0131klar\u0131 ayetler:<\/p>\n
\u201c\u00d6yle ise bana ibadet edin (zikredin) ki, ben de sizi zikredeyim (m\u00fck\u00e2fatland\u0131ray\u0131m); bana \u015f\u00fckredin, nank\u00f6rl\u00fck etmeyin.\u201d (Bakara, 152)<\/p>\n
\u201cOnlar ki, iman ettiler ve Allah’\u0131n zikriyle kalpleri mutmain oldu; iyi bilin ki kalpler, ancak All\u00e2h’\u0131n zikriyle mutmain olur.\u201d (Rad, 28)<\/p>\n
\u201cRabbinin ad\u0131n\u0131 zikret ve b\u00fct\u00fcn g\u00f6nl\u00fcnle O’na y\u00f6nel.\u201d (M\u00fczzemmil, 8)<\/p>\n
\u015eimdi bu ayetleri, s\u0131ras\u0131yla ihtiva ettikleri manalara g\u00f6re okudu\u011funda, ortaya \u00e7\u0131kan anlam\u0131n, tasavvuf\u00e7ular\u0131n iddialar\u0131 anlamlarla hi\u00e7bir ilgisi bulunmad\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fclecektir.<\/p>\n
\u201c\u00d6yle ise bena ibadet edin (zikredin)ki, ben de sizi zikredeyim (m\u00fck\u00e2fatland\u0131ray\u0131m); bana \u015f\u00fckredin, nank\u00f6rl\u00fck etmeyin.\u201d (Bakara, 152)<\/p>\n
Bu ayet, kendisinden \u00f6nce ve sonra gelen ayetler aras\u0131ndaki b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc ortaya koymaktad\u0131r. Bakara, 151. Ayetinde, y\u00fcce Allah (cc) Rasul\u00fcn\u00fc, ayetlerle g\u00f6ndererek \u015firkten nas\u0131l temizlenilece\u011fini, ibadetin (zikrin) nas\u0131l yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015ftir. Bu ibadetlerin, Rasul (as)\u2019\u0131n \u00f6\u011fretti\u011fi \u015fekilde yap\u0131lmas\u0131n\u0131 bildirmektedir.<\/p>\n
\u201cNitekim kendi i\u00e7inizden, size ayetlerimizi okuyan, sizi temizleyen, size Kitab\u0131, hikmeti ve bilmediklerinizi \u00f6\u011freten bir Rasul g\u00f6nderdik.\u201d (Bakara, 151)<\/p>\n
Bakara, 151. ayetindeki \u201cSize Kitab\u0131, hikmeti ve bilmediklerinizi \u00f6\u011freten bir Rasul g\u00f6nderdik.\u201d hitab\u0131, ayn\u0131 surenin 239. ayetinde de ge\u00e7mektedir.<\/p>\n
\u201cE\u011fer (bir tehlikeden) korkarsan\u0131z, yaya yahut binmi\u015f olarak k\u0131l\u0131n; g\u00fcvene kavu\u015ftu\u011funuzda, bilmedi\u011finiz \u015feyleri size \u00f6\u011fretti\u011fi \u015fekilde Allah’a ibadet edin.\u201d (Bakara, 239)<\/p>\n
Bakara, 152. ayette y\u00fcce Allah\u2019a ibadet edilmesi istenmektedir; nitekim devam eden 153. ayette namazla (teslimiyetle) ve sab\u0131rla y\u00fcce Allah\u2019tan yard\u0131m istenilmesini bildirmekte ve ancak bu durumda y\u00fcce Allah\u2019\u0131n kendileri ile beraber olaca\u011f\u0131n\u0131 haber vermektedir.<\/p>\n
\u201cEy iman edenler, sab\u0131r ve namazla (Allah’tan) yard\u0131m isteyin, muhakkak ki Allah, sabredenlerle beraberdir.\u201d (Bakara, 153)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah\u2019a ibadetin ve O\u2019nu zikretmenin, nas\u0131l ve nelerle yap\u0131laca\u011f\u0131 devam eden ayetlerde a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya konulmakta ve ancak bu durumlarda y\u00fcce Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131n\u0131 m\u00fck\u00e2fatland\u0131raca\u011f\u0131 ve onlar\u0131 kurtulu\u015fa ula\u015ft\u0131raca\u011f\u0131 bildirilmektedir.<\/p>\n
\u201cAllah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclenlere, \u2018\u00f6l\u00fcler\u2019 demeyin; kesinlikle onlar, diridirler ama siz fark\u0131nda olmazs\u0131n\u0131z.<\/p>\n
Andolsun, sizi korku, a\u00e7l\u0131k, mallardan canlardan ve \u00fcr\u00fcnlerden eksiltmek gibi \u015feylerle deneriz; sabredenleri m\u00fcjdele ki, onlara bir musibet eri\u015fti\u011fi zaman: \u2018Biz Allah i\u00e7iniz ve O’na d\u00f6nece\u011fiz\u2019 derler. \u0130\u015fte Rablerinden ba\u011f\u0131\u015flamalar ve rahmet hep onlarad\u0131r ve hidayet bulanlar da onlard\u0131r.\u201d (Bakara, 154-157)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah (cc), canlar\u0131 ba\u015fta olmak \u00fczere, mallar\u0131yla ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn de\u011ferleriyle ibadet ve kulluk edenleri, bu u\u011furda ba\u015flar\u0131na gelenlere sabredenleri, bela ve musibetlerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda b\u0131kk\u0131nl\u0131k g\u00f6stermeyip ba\u015flar\u0131na gelenleri metanetle kar\u015f\u0131layarak \u2018Biz All\u00e2h i\u00e7iniz ve biz O’na d\u00f6nece\u011fiz\u2019 diyenleri m\u00fck\u00e2fatland\u0131raca\u011f\u0131n\u0131 157. ayette belirtmektedir. Bu da, \u201c\u0130\u015fte Rablerinden ba\u011f\u0131\u015flamalar ve rahmet hep onlarad\u0131r ve hidayet bulanlar da onlard\u0131r.\u201d m\u00fcjdesidir.<\/p>\n
Tasavvuf\u00e7ular, Bakara, 151-157. ayetlerini bir b\u00fct\u00fcn olarak almadan, siyak ve sibak\u0131na bakmadan, sakat ve kas\u0131tl\u0131 bir mant\u0131kla, yaln\u0131zca \u2018Beni zikredin ki, ben de sizi zikredeyim\u2019 b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde zikir olarak ge\u00e7en ifadeyi sesli hayk\u0131r\u0131\u015f olarak almaktad\u0131rlar ki bunun, Kur\u2019ani hi\u00e7bir delili bulunmad\u0131\u011f\u0131 gibi, ayn\u0131 zamanda g\u00fcl\u00fcn\u00e7 bir iddiad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc o mant\u0131\u011fa g\u00f6re y\u00fcce Allah (cc), kullar\u0131na kendisini zikretmelerini isterken, kendisi de onlar\u0131 ayn\u0131 \u015fekilde sesli olarak zikredecektir.<\/p>\n
\u0130nsanlardan bir k\u0131sm\u0131n\u0131n iddia ettikleri sesli hayk\u0131r\u0131\u015f\u0131 ne Kur\u2019an bildirmi\u015ftir, ne de Rasulullah (as) \u00f6\u011fretmi\u015ftir. Ayetlerde bir b\u00fct\u00fcn olarak ortaya konulan kullu\u011fun nelerle ve nas\u0131l olaca\u011f\u0131 apa\u00e7\u0131l bir \u015fekilde ortadad\u0131r. Bunlar\u0131 yapmayan tasavvuf\u00e7ular ve onlar\u0131n d\u00fcmen suyunda giden bid\u2019at\u00e7\u0131lar, ayetleri \u00e7arp\u0131tarak kendilerince bir \u00e7\u0131k\u0131\u015f yolu bulmaya \u00e7al\u0131\u015fmaktad\u0131rlar.<\/p>\n
Kendisine kulluk yapmalar\u0131 i\u00e7in yaratt\u0131\u011f\u0131 kullar\u0131n\u0131 her vesile ile uyaran y\u00fcce Allah (cc), kulluk yapmayanlar\u0131 cezaland\u0131raca\u011f\u0131n\u0131 da bildirmektedir.
\n
\u201cDe ki: \u2018Duan\u0131z (ibadetiniz) olmad\u0131ktan sonra Rabbim sizi ne yaps\u0131n; yalanlad\u0131n\u0131z, bu y\u00fczden cezaland\u0131r\u0131lman\u0131z gerekecektir.\u201d (Furkan, 77)<\/p>\n
Tasavvuf\u00e7u ve bid\u2019at\u00e7\u0131lar\u0131n \u00e7arp\u0131tt\u0131klar\u0131 ikinci ayet, Rad suresinin 28. ayetidir; onlar, bu ayeti de siyak ve sibak\u0131na bakmadan \u00e7arp\u0131tarak de\u011ferlendirmektedirler. Tabii ki bu \u00e7arp\u0131t\u0131c\u0131lara, Kur\u2019an mant\u0131\u011f\u0131ndan ve Tevhidi ilkelerden habersiz baz\u0131 meal yazarlar\u0131 da yapt\u0131klar\u0131 \u00e7evirilerle destek olmaktad\u0131rlar. \u0130lgili ayetin asl\u0131 \u015fudur:<\/p>\n
\u201cOnlar ki, iman ettiler ve Allah’\u0131n zikriyle kalpleri mutmain oldu; iyi bilin ki kalpler, ancak Allah’\u0131n zikriyle mutmain olur. \u0130man edip salih amel yapanlara mutluluk ve g\u00fczel gelecek vard\u0131r.\u201d (Rad, 28-29)<\/p>\n
Bu ayetlerde, iman edenlerin kalplerinin, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n indirdi\u011fi zikriyle yani Kur\u2019an\u2019la mutmain oldu\u011fu ve kalplerin ancak Allah\u2019\u0131n zikriyle mutmain olaca\u011f\u0131 bildirilmektedir. Rad suresinin 27. ayetinde k\u00e2firlerin, alayc\u0131 bir \u00fcslup ile, ayet istedikleri, ancak y\u00fcce Allah\u2019\u0131n, bu alay edenleri sapt\u0131raca\u011f\u0131 ve ancak Kendisine y\u00f6nelenleri hidayete ula\u015ft\u0131raca\u011f\u0131 belirtilmekte, 28. ayette de iman edip hidayete ula\u015fanlar\u0131n kalplerinin indirilen zikirle mutmain oldu\u011fu a\u00e7\u0131klanmaktad\u0131r. Bu zikrin, Kur\u2019an oldu\u011fu devam eden ayette ortaya konulmaktad\u0131r.<\/p>\n
\u201cSeni de, kendilerinden \u00f6nce nice milletler ge\u00e7mi\u015f bulunan bir millete g\u00f6nderdik ki, sana vahyetti\u011fimizi onlara okuyas\u0131n; oysa onlar Rahm\u00e2n’a nank\u00f6rl\u00fck ederler. De ki: \u2018O, benim Rabbimdir, O’ndan ba\u015fka ilah yoktur, O’na tevekk\u00fcl ettim ve tevbem ancak O’nad\u0131r.\u201d (Rad, 30)<\/p>\n
Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n indirdi\u011fi Kur\u2019an\u2019\u0131 anlamaktan, ona iman etmekten uzak kimseler, Rahman\u2019\u0131n zikrine tam teslim olmad\u0131klar\u0131, Kur\u2019an do\u011frultusunda hareket etmedikleri i\u00e7in, bu y\u00fcce Kitab\u2019\u0131n ayetlerini \u00e7arp\u0131tmakta, Hakk\u0131 bat\u0131lla bulamaktad\u0131rlar. Bunun sonucunda Kur\u2019an\u2019dan uzak bir inanca ve ya\u015fant\u0131ya sahip olmaktad\u0131rlar.<\/p>\n
Tasavvuf\u00e7ular\u0131n anlam\u0131n\u0131 \u00e7arp\u0131tt\u0131klar\u0131 di\u011fer bir ayette de M\u00fczzemmil suresi, 8. ayetidir. \u0130lk gelen ayetlerden olan bu ayetin de, bu sapt\u0131r\u0131c\u0131lar\u0131n iddialar\u0131 ile hi\u00e7bir ilgisi bulunmamaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu ayet, Tevhidi esaslar\u0131 insanlara duyuran Rasulullah (as)\u2019\u0131n, davet metodunu belirliyor ve nas\u0131l hareket edece\u011fini bildiriyor.<\/p>\n
\u201cMuhakkak ki g\u00fcnd\u00fcz senin i\u00e7in uzun bir u\u011fra\u015f\u0131 vard\u0131r; Rabbinin ad\u0131n\u0131 an ve b\u00fct\u00fcn g\u00f6nl\u00fcnle O’na y\u00f6nel. (O) do\u011funun ve bat\u0131n\u0131n Rabbidir; O’ndan ba\u015fka ilah yoktur, yaln\u0131z O’nu vekil tut.\u201d (M\u00fczzemmil, 8)<\/p>\n
Bu ayet, insanlar\u0131, \u00e7ok zor \u015fartlar alt\u0131nda, y\u00fcce Allah\u2019a \u015firk ko\u015fmadan iman etmeye ve Tevhidi esaslara teslim olmaya insanlar\u0131 davet eden Rasulullah (as)\u2019\u0131n, daveti s\u0131ras\u0131nda yaln\u0131zca y\u00fcce Allah\u2019\u0131n ad\u0131na hareket etmesini istemektedir. Nitekim devam eden ayette, \u201c(O) do\u011funun ve bat\u0131n\u0131n Rabbidir; O’ndan ba\u015fka ilah yoktur, yaln\u0131z O’nu vekil tut.\u201d buyurularak yaln\u0131zca y\u00fcce Allah\u2019\u0131 vekil tutmas\u0131n\u0131 bildirmektedir.<\/p>\n
\u201cRabbinin ad\u0131n\u0131 an ve b\u00fct\u00fcn g\u00f6nl\u00fcnle O’na y\u00f6nel.\u201d davet s\u0131ras\u0131nda yaln\u0131zca y\u00fcce Allah (cc) ad\u0131na davetin yap\u0131lmas\u0131,<\/p>\n
\u201cRabbinin ad\u0131n\u0131 an ve b\u00fct\u00fcn g\u00f6nl\u00fcnle O’na y\u00f6nel.\u201d B\u00fct\u00fcn zorluklar kar\u015f\u0131s\u0131nda yaln\u0131zca O\u2019na y\u00f6nelinmesi,<\/p>\n
\u201cRabbinin ad\u0131n\u0131 an ve b\u00fct\u00fcn g\u00f6nl\u00fcnle O’na y\u00f6nel; do\u011funun ve bat\u0131n\u0131n Rabbidir. O’ndan ba\u015fka ilah yoktur,\u201d y\u00fcce Allah\u2019\u0131n, do\u011funun ve bat\u0131n\u0131n, yani b\u00fct\u00fcn k\u00e2inat\u0131n Rabb\u2019i oldu\u011funun duyurulmas\u0131,<\/p>\n
\u201cRabbinin ad\u0131n\u0131 an ve b\u00fct\u00fcn g\u00f6nl\u00fcnle O’na y\u00f6nel, yaln\u0131z O’nu vekil tut.\u201d hi\u00e7bir g\u00fc\u00e7ten ve kimseden korkmadan yaln\u0131zca y\u00fcce Allah\u2019\u0131n vekil tutulmas\u0131 istenmektedir.<\/p>\n
\u015eimdi b\u00fct\u00fcn bu ger\u00e7ekleri g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmadan, Rasulullah (as)\u2019\u0131n, o zorlu g\u00fcnlerdeki m\u00fccadelesini, davet u\u011frunda ba\u015f\u0131na gelen zorluklar\u0131, arkada\u015flar\u0131n\u0131n bu u\u011furda i\u015fkence g\u00f6rmelerini ve \u015fehid edilmelerini bilmeden, tam cahilane bir mant\u0131kla, \u201cRabbinin ad\u0131n\u0131 an ve b\u00fct\u00fcn g\u00f6nl\u00fcnle O’na y\u00f6nel.\u201d ayetinin anlam\u0131n\u0131 \u00e7arp\u0131t\u0131p sanki Rasulullah (as) o g\u00fcnlerde oturup \u201cAllah Allah\u201d diye zikretmi\u015f gibi anlamak, \u015fayet \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131 bozmaya ve Tevhidi ilkeleri gizlemeye y\u00f6nelik sinsi ve hain bir d\u00fc\u015f\u00fcnce de\u011filse, bu apa\u00e7\u0131k bir \u015fekilde cehalet, ahmakl\u0131k, k\u00fcf\u00fcr ve \u015firktir.<\/p>\n
<\/p>\n
Kurani M\u00fccahede: 2014-04-24<\/p>\n
\n