Dar\u2019ul \u015eirk’te Cuma Namaz\u0131n\u0131n H\u00fckm\u00fc<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcman kimli\u011fi ta\u015f\u0131yan y\u0131\u011f\u0131nlar \u00fczerinde oynad\u0131klar\u0131 en b\u00fcy\u00fck oyun, onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 olu\u015fturan kavramlar \u00fczerinde oynad\u0131klar\u0131 oyundur. K\u00fcf\u00fcr rejimleri olan \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, \u0130sl\u00e2mi kavramlar\u0131n anlamlar\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirerek, sapt\u0131rarak ve daraltarak M\u00fcsl\u00fcman kimli\u011fi ta\u015f\u0131yan insanlar\u0131 idareleri alt\u0131nda tutmu\u015flar, onlar \u00fczerinde egemen olmu\u015flard\u0131r.<\/p>\n

Zorba sistemler, M\u00fcsl\u00fcmanlar ve onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131 \u00fczerinde oynad\u0131klar\u0131 oyunlarda k\u0131smen de ba\u015far\u0131l\u0131 olmu\u015flar, bir\u00e7ok M\u00fcsl\u00fcman oynanan bu oyunun tuza\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f, zamanla \u0130sl\u00e2mi kavramlar\u0131 k\u00fcfr\u00fcn belirledi\u011fi haliyle kabullenip kan\u0131ksam\u0131\u015flar, hatta bir \u00e7oklar\u0131, k\u00fcfr\u00fcn oyununa gelerek bu kavramlar\u0131 bozulmu\u015f haliyle savunmaya \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015flard\u0131r. Bu kavramlardan biri de Cuma namaz\u0131d\u0131r.<\/p>\n

K\u00fcfr\u00fcn oyununu bozup ger\u00e7ek y\u00fcz\u00fcn\u00fc ortaya \u00e7\u0131karman\u0131n en etkin yolu, \u0130sl\u00e2mi kavramlar\u0131 as\u0131l anlamlar\u0131na uygun olarak ortaya koymaktad\u0131r. Bu nedenle bu yaz\u0131da \u2018Cuma\u2019 konusu i\u015flenecek, Cuma\u2019n\u0131n ne oldu\u011fu, nas\u0131l ve nerede ifa edildi\u011fi a\u00e7\u0131kl\u0131\u011fa kavu\u015fturulacak, bu konuyla ilgili kavramlar \u00fczerinde durulacakt\u0131r in\u015faAllah.\t<\/p>\n

Cuma namaz\u0131n\u0131n k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131 yer, hi\u00e7 ku\u015fkusuzdur ki, \u0130sl\u00e2m Devletinin egemen oldu\u011fu topraklard\u0131r. Bu nedenle \u00f6ncelikle \u0130sl\u00e2m Devleti yani Dar\u2019ul \u0130sl\u00e2m kavram\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131kl\u0131\u011fa kavu\u015fturulmas\u0131 gerekir. Daha \u00f6nce sitemizde Dar\u2019ul \u0130sl\u00e2m, Dar\u2019ul Harp kavram\u0131n\u0131i\u015fledi\u011fimiz i\u00e7in burada bu kavramlar\u0131, konuyla ili\u015fkisi nedeniyle k\u0131saca tan\u0131mlayaca\u011f\u0131z.<\/p>\n

Dar\u2019ul \u0130sl\u00e2m:M\u00fcsl\u00fcman hukuk\u00e7u ve m\u00fcfessirlerin Dar\u2019ul \u0130sl\u00e2m konusundaki ortak tan\u0131mlar\u0131 \u015fudur:Dar\u2019ul \u0130sl\u00e2m, n\u00fcfusu ister M\u00fcsl\u00fcman, ister gayri M\u00fcslim olsun, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n hakimiyetinde olan, \u0130sl\u00e2m hukukunun tatbik ve icra edildi\u011fi her \u00fclkedir.<\/p>\n

Dar\u2019ul Harb: Ayn\u0131 M\u00fcsl\u00fcman alimler, Dar\u2019ul Harb\u2019i \u015f\u00f6yle tan\u0131mlarlar: Dar\u2019ul Harb, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n siyasi hakimiyetinin s\u0131n\u0131rlar\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda kalan, idare ve hukuk nizam\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2mi olmad\u0131\u011f\u0131 her \u00fclkedir. Burada temel \u00f6l\u00e7\u00fc \u0130sl\u00e2mi h\u00fck\u00fcmlerin tatbik edilmemesidir.<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019da, Dar\u2019ul \u0130sl\u00e2m, ve Dar\u2019ul Harb konusunda bir\u00e7ok ayet mevcuttur.\u201cH\u00fckm\u00fcn ancak Allah\u2019a ait oldu\u011funu\u201d(12\/40), \u201cBilen bir toplum i\u00e7in, Allah\u2019tan daha g\u00fczel h\u00fck\u00fcm verenin olamayaca\u011f\u0131n\u0131\u201d(5\/50), \u201cEn g\u00fczel h\u00fckm\u00fc Allah\u2019\u0131n verece\u011fini\u201d(95\/8), \u201ciman edenlerin iktidara getirece\u011fini\u201d(24\/55), \u201c\u0130ktidardaki iman sahiplerinin namaz\u0131 k\u0131l\u0131p zek\u00e2t\u0131 vereceklerini, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyacaklar\u0131n\u0131\u201d(22\/41), \u201cM\u00fc\u2019minlerin Allah yolunda sava\u015facaklar\u0131n\u0131, mazlumlar\u0131 koruyacaklar\u0131n\u0131\u201d(4\/75-76), \u201cB\u00f6ylece m\u00fc\u2019min kullar\u0131n yery\u00fcz\u00fcne varis olacaklar\u0131n\u0131\u201d(22\/105) bildiren y\u00fcce Allah(cc), bu h\u00fck\u00fcmleriyle Dar\u2019ul \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koymu\u015ftur.<\/p>\n

K\u00e2fir ve m\u00fcnaf\u0131klar\u0131n\u201cyery\u00fcz\u00fcnde bozgunculuk yapt\u0131klar\u0131n\u0131\u201d(2\/11), \u201cAllah\u2019\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeyenlerin k\u00e2fir\u201d(5\/44), \u201czalim\u201d(5\/45) ve \u201cfas\u0131klar olduklar\u0131n\u0131\u201d(5\/47)bunlar\u0131n,\u201cta\u011futlar olarak k\u00e2firlerin dostlar\u0131 bulunduklar\u0131n\u0131\u201d(2\/257) \u201ck\u00e2firlerin ise, ta\u011fut yolunda sava\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131\u201d(4\/76),ta\u011futun \u201chalk\u0131n\u0131 gruplara ve partilere b\u00f6l\u00fcp onlar\u0131 ezdi\u011fini\u201d(28\/5) ve daha bir \u00e7ok ayette k\u00fcfr\u00fcn benzer durumlar\u0131 ve s\u0131fatlar\u0131 verilerek Dar\u2019ul Harb tarif edilmi\u015f ve yery\u00fcz\u00fcnde k\u00e2firlerin egemen olmalar\u0131 halindeki zul\u00fcm ve deh\u015fetin var olaca\u011f\u0131belirtilmi\u015ftir.<\/p>\n

T\u00fcrkiye, M\u0131s\u0131r, Suriye, Irak, Arabistan vb. \u00fclkeler, be\u015feri ideolojilerle y\u00f6netildikleri halde, zaman zaman \u0130sl\u00e2mi konularda kanunlar \u00e7\u0131karmakta, \u0130sl\u00e2mi esaslara m\u00fcdahale etmeye kalk\u0131\u015fmaktad\u0131rlar. Temelde k\u00fcf\u00fcr bir idareye sahip olan ancak, \u0130sl\u00e2m dinine m\u00fcdahaleci tutumlar\u0131ndan dolay\u0131 bu \u00fclkeler dar\u2019ul \u015firktir.<\/p>\n

T\u00fcrkiye, konumu itibar\u0131yla dar\u2019ul \u015firktir; burada baz\u0131 M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ya\u015famas\u0131 T\u00fcrkiye\u2019yi \u0130sl\u00e2m Devleti yapmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc T\u00fcrkiye, hem \u0130sl\u00e2m nokta-i nazar\u0131nda k\u00fcf\u00fcr olan be\u015feri bir ideolojiyle idare edilmekte, hem de b\u00fct\u00fcn kurum ve kurulu\u015flar\u0131yla bir bat\u0131 \u00fclkesi durumundad\u0131r. Bu nedenle dar\u2019ul k\u00fcf\u00fcr olan T\u00fcrkiye, \u0130sl\u00e2mi esaslarla ilgili d\u00fczenlemeler yapmaya kalk\u0131\u015fmas\u0131 nedeniyle de dar\u2019ul \u015firktir.<\/p>\n

Yery\u00fcz\u00fcnde, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n toptan biat ettikleri bir halifenin ba\u015f\u0131nda bulundu\u011fu herhangi bir \u0130sl\u00e2m Devleti\u2019nin bulunmamas\u0131 nedeniyle dar\u2019ul harb konumunda olmayan, ancakidare vehakimiyetinde izledi\u011fi siyaset nedeniyle dar\u2019ul \u015firk olan T\u00fcrkiye\u2019de, M\u00fcsl\u00fcman bir \u015fahsiyetin takip edece\u011fi y\u00f6ntemi, inanc\u0131n\u0131 nas\u0131l ya\u015fayaca\u011f\u0131 ve di\u011fer insanlara kar\u015f\u0131 ne \u015fekilde hareket edece\u011fi ile ilgili esaslar, Kur\u2019an ve S\u00fcnnet\u2019te \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde ortaya konulmu\u015ftur. Bizim burada \u00fczerinde duraca\u011f\u0131m\u0131z konu, dar\u2019ul \u015firkte Cuma namaz\u0131n\u0131n durumudur.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m dininin toplumsal ve siyasal olan h\u00fck\u00fcmleri, ancak \u0130sl\u00e2mi h\u00fck\u00fcmlerin bir b\u00fct\u00fcn olarak uyguland\u0131\u011f\u0131 ortamlarda ve yerlerde bir anlam ifade eder. Bu \u0130sl\u00e2mi h\u00fck\u00fcmleri, be\u015feri sistemlerin uyguland\u0131\u011f\u0131 yerlerde par\u00e7a par\u00e7a uygulamak m\u00fcmk\u00fcn olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, uygulanmaya kalk\u0131\u015f\u0131lmas\u0131 halinde ise, \u0130sl\u00e2mi \u00f6zelli\u011finin kalkaca\u011f\u0131 bir ger\u00e7ektir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, \u0130sl\u00e2mi h\u00fck\u00fcmler ancak b\u00fct\u00fcnc\u00fcl olarak uygulan\u0131r, par\u00e7alanmay\u0131 kabul etmez.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, egemenlikleri alt\u0131nda bask\u0131 ile tuttuklar\u0131 halklar\u0131 uyutmak, uyu\u015fturmak ve onlar \u00fczerindeki s\u00f6m\u00fcr\u00fclerini s\u00fcrd\u00fcrmek i\u00e7in, zaman zaman toplumun inand\u0131\u011f\u0131 de\u011ferlerden, kendileri a\u00e7\u0131s\u0131ndan tehlikeli g\u00f6rmedikleri kimi h\u00fck\u00fcmleri, i\u00e7lerini bo\u015faltarak, g\u00f6stermelik bir \u015fekilde, kendi ajanlar\u0131 eliyle uygulamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Bug\u00fcn \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenlerin, en \u00e7ok istismar ettikleri \u0130sl\u00e2mi h\u00fck\u00fcmlerin ba\u015f\u0131nda Cuma Namaz\u0131 gelmektedir.<\/p>\n

K\u00fcf\u00fcr sistemleri, i\u00e7i bo\u015falt\u0131lm\u0131\u015f bir Cuma Namaz\u0131 ile, bir taraftan bask\u0131 alt\u0131nda tuttuklar\u0131 halklara, kendilerinin \u0130sl\u00e2mi h\u00fck\u00fcmlere kar\u015f\u0131 sayg\u0131l\u0131 olduklar\u0131 imaj\u0131n\u0131 verip dini korudu\u011fu g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fc i\u00e7inde hareket ederlerken, di\u011fer taraftan hem kitleleri kontrol alt\u0131nda tutmaya \u00e7al\u0131\u015fmakta, hem ajanlar\u0131 yoluyla halka kendilerini benimsetmeye u\u011fra\u015fmakta, hem de bu kitlelerin \u0130slami esaslara y\u00f6nelmesine engel olmaktad\u0131rlar.<\/p>\n

K\u00fcf\u00fcr sistemlerinin bu uygulamalar\u0131ndan rahats\u0131zl\u0131k duyan kimi \u0130sl\u00e2mc\u0131lar, konuyu k\u00f6kten halledip \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131 toptan ortaya koyacaklar\u0131 yerde, tepkisel hareket ederek kendilerince olu\u015fturduklar\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck cemaatlerle gizli gizli Cuma Namaz\u0131(!) k\u0131lmaktad\u0131rlar. Oysa bu \u015fekilde Cuma namaz\u0131 k\u0131lmak, Cuma\u2019n\u0131n ruhuna ve espirisine ayk\u0131r\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc Cuma, ad\u0131ndan da anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u00fczere toplan\u0131p, bir araya gelip g\u00fc\u00e7 olu\u015fturmak, g\u00f6vde g\u00f6sterisi yapmakt\u0131r; Cuma\u2019n\u0131n ruhunda ve espirisinde bu vard\u0131r. Aksine hareket Cuma\u2019y\u0131 namazdan ba\u015fka bir \u015feyle adland\u0131r\u0131r ki, bu durumda \u00f6\u011fle namaz\u0131 k\u0131lmak \u00e7ok daha hay\u0131rl\u0131 olur.<\/p>\n

Di\u011fer bir y\u00f6n\u00fcyle Cuma namaz\u0131n\u0131, as\u0131l i\u00e7eri\u011finden ve amac\u0131ndan uzak bir \u015fekilde eda etmeye kalk\u0131\u015fmak, \u0130sl\u00e2mi bir kavram\u0131 \u00e7arp\u0131tmak, ger\u00e7ekli\u011fini g\u00f6z ard\u0131 etmek, hakk\u0131 bat\u0131lla kar\u0131\u015ft\u0131rmak ve en \u00f6nemlisi ise, par\u00e7ac\u0131 mant\u0131kla hareket edip insanlar\u0131n \u0130sl\u00e2mi esaslara b\u00fct\u00fcnc\u00fcl olarak yak\u0131nla\u015fmas\u0131na ve y\u00f6nelmesine engel olmakt\u0131r. Cuma\u2019y\u0131, as\u0131l amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda bir gaye ile eda edenler, yaln\u0131zca kendilerini tatmin etmeye \u00e7al\u0131\u015fmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, Allah\u2019\u0131 r\u0131zas\u0131 i\u00e7in yap\u0131lacak hareketler ve ameller, ancak O\u2019nun belirledi\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fc i\u00e7erisinde ve kavram\u0131n espirisine uygun bir \u015fekilde yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece bir anlam ifade edebilir ve ancak bu haliyle y\u00fcce Allah\u2019\u0131n r\u0131zas\u0131na muvaf\u0131k olunabilir.<\/p>\n

Cuma\u2019n\u0131n ruhuna ve espirisine uygun bir \u015fekilde eda edilebilmesi i\u00e7in, t\u00fcm \u015fartlar\u0131n\u0131n yerine getirilmesi gerekir. Aksi halde, Cuma eda edilmemi\u015f olunaca\u011f\u0131 gibi, eda edenler de sorumluluk alt\u0131na girerler.<\/p>\n

\tCuma Namaz\u0131\u2019n\u0131n \u015eartlar\u0131<\/p>\n

Her ibadetin kendisine has \u015fartlar\u0131 bulundu\u011fu gibi, Cuman\u0131n da birey \u00fczerindeki farziyetini sa\u011flayan, kendisine has \u015fartlar\u0131 vard\u0131r. Bilindi\u011fi \u00fczere, farzlar \u015fartlarla kaimdir; \u00e7\u00fcnk\u00fc hayatta hi\u00e7bir \u015fey, \u015fartlar\u0131 olu\u015fmadan ger\u00e7ekle\u015fmez. Ancak \u015fartlar, ger\u00e7ekle\u015fecek olan fiilin \u00f6z\u00fcne, ruhuna ve espirisine uygun olmal\u0131d\u0131r. Fiilin espirisine ve ruhuna uygun olmayan \u015fartlar hem fiili bozar, hem de fiili bu haliyle ger\u00e7ekle\u015ftirenleri sorumluluk alt\u0131na sokar. Bu nedenle biz, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131 yazarken, okuyucunun kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rma yapmas\u0131 i\u00e7in, tezlerin yan\u0131nda g\u00fcn\u00fcm\u00fcz ger\u00e7e\u011fini de ortaya koyaca\u011f\u0131z.<\/p>\n

Cuma\u2019y\u0131 Olu\u015fturan \u015eartlar, S\u0131hhat Ve Eda Olarak \u0130kiye Ayr\u0131l\u0131r<\/p>\n

S\u0131hhat \u015eartlar\u0131<\/p>\n

1- \u015eehir (M\u0131sri Cami):Kalabal\u0131k \u015fehir, \u015fehrin kenar\u0131 veya bu h\u00fck\u00fcmde olan yerde k\u0131l\u0131nmas\u0131d\u0131r. \u015eehir; su\u00e7 i\u015fleyenlere \u015fer\u2019i h\u00fck\u00fcmler veren ve \u015fer\u2019i hadleri yerine getiren emir ve kad\u0131s\u0131 bulunan yerdir. Ebu Hanife\u2019ye g\u00f6re, bir \u015fehirde yaln\u0131z bir camide Cuma eda edilebilir. (M\u00fclteke Terc\u00fcmesi, c. 1 sh.255) Buna g\u00f6re, g\u00fcvenli\u011fin sa\u011fland\u0131\u011f\u0131 yerlerde Cuma eda edilir; k\u00f6ylerde g\u00fcvenlik sa\u011flanmad\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcvenlik birimleri olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in buralarda Cuma eda edilmez. Bu nedenle Medine\u2019nin uza\u011f\u0131nda bulunanlar, Cuma i\u00e7in Medine\u2019ye geliyorlard\u0131.<\/p>\n

\u0130bn-i Abidin, sayfa 296\u2019da, k\u00e2firler taraf\u0131ndan i\u015fgal edilen ancak vali ve kad\u0131s\u0131 M\u00fcsl\u00fcman olup \u015fer\u2019i hadlerin uyguland\u0131\u011f\u0131 yerlerde Cuma\u2019n\u0131n eda edilece\u011fini, valinin kafir olmas\u0131 ya da k\u00e2firler taraf\u0131ndan atanmas\u0131 halinde, Kad\u0131\u2019n\u0131n, M\u00fcsl\u00fcmanlar taraf\u0131ndan se\u00e7ilmesiyle kad\u0131 olaca\u011f\u0131n\u0131 ve M\u00fcsl\u00fcmanlara, kendilerine M\u00fcsl\u00fcman bir vali aramalar\u0131n\u0131n vacip olaca\u011f\u0131n\u0131 yazar.<\/p>\n

Cuma\u2019n\u0131n s\u0131hhati i\u00e7in aslolan \u015fehir \u015fart\u0131 ve \u015fehri olu\u015fturan \u00f6zelliklerin hi\u00e7biri, bug\u00fcn ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z topraklarda s\u00f6z konusu de\u011fildir. Ya\u015fad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u00fclkelerde, ne \u015fer\u2019i h\u00fck\u00fcmler icra edilmekte, ne \u015fer\u2019ihadler uygulanmakta, ne vali M\u00fcsl\u00fcman, ne de kad\u0131lar M\u00fcsl\u00fcmanlar taraf\u0131ndan se\u00e7ilmektedirler. K\u00fcfr\u00fcn egemenli\u011fi alt\u0131nda olan bug\u00fcnk\u00fc \u015fehirlerde, her \u015fey \u0130sl\u00e2mi esaslardan uzakt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla Cuma\u2019n\u0131n s\u0131hhati i\u00e7in gereken birinci \u015fart bug\u00fcn s\u00f6zkonusu de\u011fildir.<\/p>\n

2- Sultan: Veliy\u2019ul Emr olan imam veya taraf\u0131ndan mezun (g\u00f6revli) bir zat\u0131n k\u0131ld\u0131rmas\u0131d\u0131r. \u0130mam= halife= \u0130sl\u00e2m ahkam\u0131 ile h\u00fckmeden ki\u015fidir. Bu ki\u015fi, ister adil isterse zalim olsun; \u0130sl\u00e2m ahkam\u0131 ile h\u00fckmetti\u011fi s\u00fcrece idaresinde Cuma eda edilir ve Allah\u2019a isyan etmedi\u011fi m\u00fcddet\u00e7e ona itaat edilir. Ancak yalanlayanlara, k\u00e2firlere ve m\u00fcnaf\u0131klara itaat edilmez; \u015fayet m\u00fc\u2019minlerin emiri olan ki\u015fide bu s\u0131fatlardan birinin bulunmas\u0131 halinde o durumda ona itaat edilmez.<\/p>\n

\u201cEy peygamber, Allah’tan kork; k\u00e2firlere ve m\u00fcn\u00e2f\u0131klara itaat etme;elbette Allah bilendir, hakimdir.\u201d(Ahzab, 1)<\/p>\n

\u201c\u00d6yleyse yalanlayanlara itaat etme.\u201d (Kalem, 8)<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde Cuma\u2019n\u0131n emir-el m\u00fc\u2019minun \u015fart\u0131 da bulunmamaktad\u0131r.\u0130sl\u00e2m Devleti olmay\u0131nca, do\u011fal olarak onun ba\u015f\u0131nda bulunacak bir halife de yoktur.Bug\u00fcn halk\u0131 idare edenler, k\u00fcf\u00fcr kanunlar\u0131yla h\u00fckmeden k\u00e2firlerdir; k\u00e2firlerin ise M\u00fcsl\u00fcmanlar \u00fczerinde velayet haklar\u0131 yoktur. Dolay\u0131s\u0131yla k\u00fcf\u00fcrle h\u00fckmeden be\u015feri sistemlerdeki idarecilerin, M\u00fcsl\u00fcmanlara h\u00fckmetme hak ve selahiyetleri bulunmamaktad\u0131r.<\/p>\n

3-Vakit: Cuma\u2019n\u0131n eda edilmesi ancak vakit girmesiyle m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Bu vakit de Rasulullah(as)\u2019dan bu yana s\u00fcregeldi\u011fi gibi, \u00f6\u011fle vaktidir.<\/p>\n

4-Hutbe: Cuma, ad\u0131ndan da anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u00fczere toplumsal bir vak\u0131ad\u0131r; zaten ismini de cem olmaktan, toplanmaktan al\u0131yor. Cuma\u2019n\u0131n toplumsal olu\u015fu, ister istemez toplum ile ilgili konular\u0131n konu\u015fulmas\u0131n\u0131 gerekli k\u0131l\u0131yor. \u00c7\u00fcnk\u00fc haftada bir defa bir araya gelen ve b\u00fcy\u00fck bir topluluk olu\u015fturan muazzam kalabal\u0131\u011f\u0131n bir amac\u0131 vard\u0131r. Bu ama\u00e7 da, hi\u00e7 \u015f\u00fcphesizdir ki, toplumsal ve siyasal konular\u0131 bilip \u00f6\u011frenmek, sorgulamak ve kendisini ilgilendiren konulara vak\u0131f olabilmektir.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m devlet ba\u015fkan\u0131 ya da onun taraf\u0131ndan g\u00f6revlendirilen vekili, haftal\u0131k kongre olan Cuma\u2019da siyasal konularda topluma a\u00e7\u0131klamalarda bulunarak idare ve \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 hakk\u0131nda bilgi verecek; toplumun, g\u00f6r\u00fc\u015f ve kanaatlerini alacak ve tavsiyelerde bulunacakt\u0131r. Hulefa-i Ra\u015fidin d\u00f6neminde yap\u0131lan bundan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildi. \u0130\u015fte bu yap\u0131lan konu\u015fmalar (hitabet) hutbedir.<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde ise, toplumsal konular \u00fczerinde konu\u015fmak bir yana, siyasal a\u00e7\u0131klamalarda bulunmak kesinlikle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fman\u0131 olansistem, kendi kiral\u0131k ajanlar\u0131 olan namaz memurlar\u0131n\u0131n eline, kendi ideolojisini \u00f6v\u00fcp y\u00fcceltenve \u00f6nceden haz\u0131rlanm\u0131\u015f ka\u011f\u0131tlar\u0131 tutu\u015fturarak okutmaktad\u0131r. Bu nedenle, namaz memurlar\u0131n\u0131n okuduklar\u0131 o ka\u011f\u0131t par\u00e7alar\u0131, ta\u011futi sistemin halka duyurusundan ba\u015fka bir \u015fey ifade etmemektedir. Bundan dolay\u0131, camilerde okutulan o duyurular \u0130sl\u00e2mi manada bir hutbe de\u011fildir.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2mi hutbe, \u0130sl\u00e2m \u00fcmmetini yak\u0131ndan ilgilendiren konular\u0131 i\u00e7erir; \u00f6rne\u011fin, \u0130sl\u00e2mi kurallar\u0131n uygulanmas\u0131yla ilgili yol ve y\u00f6ntemler, devleti idare edenlerin, \u0130sl\u00e2mi prensiplere uyup uymad\u0131klar\u0131, yery\u00fcz\u00fcndeki M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n durumu, i\u00e7 ve d\u0131\u015f sorunlar gibi konular hutbenin ana konular\u0131n\u0131 olu\u015fturur. Hz. \u00d6mer (r.anh)\u2019in s\u00fcrekli artan kad\u0131n mehirleri hakk\u0131ndaki konu\u015fmas\u0131, kendisinin yanl\u0131\u015f uygulamalarda bulunmas\u0131 halinde toplumun tepkisinin ne olaca\u011f\u0131 ile ilgili isti\u015faresi hutbeye \u00f6rnek verilebilir.<\/p>\n

5-Cemaat: Tevhidi esaslar etraf\u0131nda b\u00fct\u00fcnle\u015fip t\u00fcm de\u011ferlerini bu ama\u00e7 i\u00e7in ortaya koyan, bu esaslar\u0131n korunmas\u0131 ve devam\u0131 i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fan ve birbirleriyle kenetle\u015fip b\u00fct\u00fcnle\u015fen, karde\u015fini kendi nefsine tercih eden insanlar\u0131n olu\u015fturdu\u011fu b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011fe \u0130sl\u00e2m Cemaati denir.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m cemaati, devleti idare edenler \u00fczerinde her zaman otokontrol\u00fc sa\u011flamaktad\u0131r. \u0130darecilerin, herhangi bir yanl\u0131\u015flar\u0131 M\u00fcsl\u00fcman cemaat taraf\u0131ndan an\u0131nda, en g\u00fczel bir \u015fekilde uyar\u0131l\u0131p d\u00fczeltilir. Bu konuda iki \u00f6rnek verilebilir. Hz. Ebu Bekir(r.anh)\u2019\u0131n cemaatten kendisine hilafeti boyunca yard\u0131mc\u0131 olmalar\u0131n\u0131 istemesi ve cemaatin, Hz. \u00d6mer(r.anh)\u2019a, hata yapmas\u0131 ve hatas\u0131nda \u0131srar etmesi durumunda kendisini k\u0131l\u0131\u00e7lar\u0131yla d\u00fczeltecekleri uyar\u0131s\u0131.<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde, camilerde toplanan y\u0131\u011f\u0131nlar,cemaat olmaktan ve cemaat olma bilincinden alabildi\u011fince uzak bulunmaktad\u0131rlar. \u0130sl\u00e2mi bilin\u00e7ten yoksun olan bu y\u0131\u011f\u0131nlar, ta\u011futi rejimin kendilerine dayatt\u0131\u011f\u0131 bildirileri, zillet i\u00e7inde ses \u00e7\u0131karmadan dinlemekte, t\u00fcm de\u011ferlerine k\u00fcfredilse dahi itiraz etmeden susmaktad\u0131rlar. Bu y\u0131\u011f\u0131nlar\u0131n, herhangi bir ortak yanlar\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 gibi, daha da k\u00f6t\u00fcs\u00fc, siyasi arenada birbirine d\u00fc\u015fman olabilmektedirler. \u0130\u015fte b\u00f6yle durumlarda olan y\u0131\u011f\u0131nlar, cemaat olmad\u0131klar\u0131ndan Cuma\u2019n\u0131n \u015fart\u0131da olam\u0131yorlar.<\/p>\n

6-Genel \u0130zin:Bu \u015fart, Cuma\u2019n\u0131n eda edilece\u011fi yerin herkese a\u00e7\u0131k olmas\u0131d\u0131r. \u0130nsanlar\u0131n, g\u00fcven ve huzur i\u00e7inde toplanmalar\u0131na imk\u00e2n verilmeyen yerlerde Cuma eda edilmez. Bug\u00fcn, ta\u011futi sistemin polis kordonuna ald\u0131\u011f\u0131 yerlerde, rejim taraf\u0131ndan dayat\u0131lan ilkelere uyulmad\u0131\u011f\u0131 gerek\u00e7esiyle insanlar takibata u\u011framakta, k\u00fc\u00e7\u00fck d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fclmekte, bu yerlerde \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131n konu\u015fulmas\u0131 yasaklanmakta, \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131 konu\u015fanlar ya da \u0130sl\u00e2mi bir ger\u00e7e\u011fin emretti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcler i\u00e7inde hareket edenler tutuklanmaktad\u0131rlar. Bu manzara, ta\u011futi sistemin hakim oldu\u011fu her alanda ayn\u0131d\u0131r ve do\u011fal olarak bug\u00fcn T\u00fcrkiye\u2019de Cuma\u2019n\u0131n eda edilebilece\u011fi bir mek\u00e2n da bulunmamaktad\u0131r.<\/p>\n

Yukar\u0131da kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131rmal\u0131 olarak s\u0131hhat \u015fartlar\u0131 verilen ve sonu\u00e7ta bug\u00fcn bu \u015fartlar\u0131 bulunmayan Cuma\u2019n\u0131n eda \u015fartlar\u0131n\u0131n bulunmas\u0131 bir \u015fey ifade etmemektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Cuma\u2019n\u0131n, temelini olu\u015fturan s\u0131hhat \u015fartlar\u0131 olu\u015fmadan eda edilmesi m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu nedenle ayr\u0131ca eda \u015fartlar\u0131n\u0131 yazman\u0131n bir anlam\u0131 kalmamaktad\u0131r.<\/p>\n

Cuma Ayetinin Tefsiri<\/p>\n

\u201cEy iman edenler, Cuma g\u00fcn\u00fc salat i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, Allah\u2019\u0131 zikretmeye ko\u015fun, al\u0131\u015fveri\u015fi b\u0131rak\u0131n; \u015fayet bilirseniz bu, sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.\u201d (Cuma, 9)<\/p>\n

Ayetin bu hitab\u0131nda, kapal\u0131 bir \u00e7ok y\u00f6n bulunmaktad\u0131r; ne zaman toplan\u0131laca\u011f\u0131, kimlerin bu toplant\u0131ya kat\u0131lma zorunlulu\u011funun bulundu\u011fu, salat ve zikrin ne oldu\u011fu, neden al\u0131\u015fveri\u015fin b\u0131rak\u0131lmas\u0131 gerekti\u011fi gibi hususlar\u0131n a\u00e7\u0131klanmas\u0131 ile Cuma konusu a\u00e7\u0131kl\u0131k kazanacakt\u0131r. Ancak b\u00fct\u00fcn bu kapal\u0131 y\u00f6nler, Rasulullah(as)\u2019\u0131n S\u00fcnneti\u2019yle netle\u015fmekte, a\u00e7\u0131kl\u0131k kazanmaktad\u0131r.<\/p>\n

\u201cEy iman edenler\u201d hitap genel; kad\u0131n, erkek, h\u00fcr, k\u00f6le, yolcu, misafir t\u00fcm iman edenlere seslenilmektedir. Bu say\u0131lanlardan kimlerin, Cuma\u2019ya kat\u0131lacaklar\u0131 hususu S\u00fcnnet\u2019le berrakla\u015fmaktad\u0131r. Rasulullah(as), \u201cKad\u0131nlara Cuma, cenaze namaz\u0131 ve bir de cihad hari\u00e7 erkeklere farz olanlar\u0131n hepsi farz k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r\u201d buyurarak kad\u0131nlara,\u201cSeferi \u00fczerinde Cuma yoktur\u201d hadisiyle de yolcuyaCuma\u2019n\u0131n farz olmad\u0131\u011f\u0131 anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n

Cuma, toplumsal ve siyasal bir toplant\u0131 oldu\u011fundan, bir \u00e7ok siyasi kararlar burada al\u0131nmakta, toplumun sorunlar\u0131 bu toplant\u0131da tart\u0131\u015f\u0131lmaktad\u0131r. Sava\u015f kararlar\u0131n\u0131n verildi\u011fi, had cezalar\u0131n\u0131n da uyguland\u0131\u011f\u0131 bu toplant\u0131lar, \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir mana ifade etmektedir. \u0130\u015fte bunun i\u00e7in yukar\u0131da say\u0131lan kimselerin Cuma\u2019ya kat\u0131lma zorunluluklar\u0131 bulunmamaktad\u0131r.<\/p>\n

Kad\u0131nlar Cuma\u2019ya Kat\u0131lamazlar m\u0131?<\/p>\n

Kad\u0131nlar, elbette Cuma\u2019ya kat\u0131labilirler, ancak zorunlu tutulmam\u0131\u015flard\u0131r. Burada kad\u0131nlar\u0131n, Cuma\u2019ya kat\u0131lmalar\u0131n\u0131n zorunlu olmamas\u0131, kat\u0131lamayacaklar\u0131 anlam\u0131na gelmemektedir.Fiziksel ve ruhsal incelikleri nedeniyle sava\u015fa kat\u0131lma zorunluluklar\u0131 bulunmayan kad\u0131nlar\u0131n, yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi, had cezalar\u0131n\u0131n uygulanmas\u0131nda da tahamm\u00fclleri zay\u0131ft\u0131r. \u0130nsanlar\u0131n haz\u0131r bulunacaklar\u0131 Cuma g\u00fcn\u00fcnde uygulanacak had cezalar\u0131, \u00e7ocuk ve kad\u0131nlar\u0131n psikolojileri \u00fczerinde derin etkiler b\u0131rakabilir.<\/p>\n

Ayr\u0131ca Cuma\u2019n\u0131n bir \u015fehirde tek bir merkezde olmas\u0131, uzak mesafelerde bulunan kimselerin de kat\u0131lmas\u0131n\u0131 zorunlu k\u0131lmaktad\u0131r. Annelik gibi y\u00fcce bir g\u00f6revi bulunan ve k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuk sahibi olan annelerin, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 b\u0131rak\u0131p kat\u0131lmalar\u0131 halinde s\u0131k\u0131nt\u0131ya d\u00fc\u015fecekleri bir ger\u00e7ektir. \u0130\u015fte bu nedenlerden dolay\u0131 kad\u0131nlar, Cuma\u2019ya kat\u0131lma konusunda zorunlu tutulmam\u0131\u015flard\u0131r. Ancak Rasulullah (as) ve Ra\u015fit halifeler d\u00f6nemlerinde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi kad\u0131nlardan, sava\u015fa ve Cuma\u2019ya kat\u0131lanlar olmu\u015ftur.<\/p>\n

Ne Kur\u2019an ve ne de Rasulullah (as), kad\u0131nlara, Cuma\u2019ya kat\u0131lmayacaklar\u0131 konusunda, herhangi bir yasaklama getirmemi\u015ftir. Rasulullah (as), kad\u0131nlar\u0131n \u00f6zel durumlar\u0131ndan dolay\u0131, Cuma\u2019ya kat\u0131lmalar\u0131n\u0131n zorunlu olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Cuma\u2019ya bir mazeret olmadan kat\u0131lmamak, Rasulullah (as)\u2019a ve M\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tav\u0131r almak anlam\u0131na gelmektedir. O g\u00fcnk\u00fc \u015fartlar gere\u011fince d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde, konu a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n

Kad\u0131nlar\u0131n, Cuma\u2019ya kat\u0131lmayacaklar\u0131 hususu, daha sonraki d\u00f6nemlerde ortaya \u00e7\u0131kan bir durumdur ve sonradan \u00e7\u0131kan ve \u0130sl\u00e2m\u2019a maledilen her bid\u2019at ve hurafe gibi bu da \u0130sl\u00e2m\u2019a maledilmi\u015f, sanki \u0130sl\u00e2m kad\u0131nlar\u0131n Cuma\u2019ya kat\u0131lmalar\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015f gibi bir d\u00fc\u015f\u00fcnce ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Siyasi kararlarda ve toplumsal sorunlar\u0131n tart\u0131\u015f\u0131lmas\u0131nda s\u00f6z sahibi olmayan k\u00f6lelerin ve yolculuklar\u0131 gere\u011fi, b\u00f6ylesi kararlarda inisiyatifleri bulunmayan yolcular\u0131n da, bu say\u0131lan konularda etkin ve aktif rolleri yoktur. Bundan dolay\u0131 bunlar\u0131n cumaya kat\u0131lmalar\u0131 farz de\u011fildir.<\/p>\n

Cuma ile yak\u0131ndan ilgili bulunmas\u0131 nedeniyle k\u00f6le ve k\u00f6lelik \u00fczerinde k\u0131saca durmakta yarar g\u00f6r\u00fcyoruz.<\/p>\n

K\u00f6le: H\u00fcr olmayan, bir ba\u015fkas\u0131n\u0131n ba\u011fl\u0131s\u0131 olan, kul, bende, bir g\u00fcc\u00fcn (otoritenin) tahakk\u00fcm\u00fc alt\u0131nda bulunan ki\u015fi veya topluluk. (B\u00fcy\u00fck T\u00fcrk\u00e7e S\u00f6zl\u00fck, Birlik Yay\u0131nlar\u0131)<\/p>\n

Bu tan\u0131ma g\u00f6re, hayat\u0131n\u0131 kendi inanc\u0131 do\u011frultusunda tanzim edemeyen, ba\u015fka bir otoritenin, ideoloji ve sistemin tahakk\u00fcm\u00fc alt\u0131nda bulunanki\u015fi ve toplulu\u011fa k\u00f6le denilmektedir. Bunun en bariz \u00f6rne\u011fini Hz \u00d6mer(r.anh)\u2019\u0131n k\u00f6lesinde g\u00f6r\u00fcyoruz. Bu k\u00f6le, Hz \u00d6mer (r.anh) ile seyahate \u00e7\u0131k\u0131yor, yolda emir-el M\u00fc\u2019minin ile ortakla\u015fa deveye biniyor, yedi\u011finden yiyor, giydi\u011finden giyiyor ve kendi dinine (H\u0131ristiyanl\u0131\u011fa) g\u00f6re dini vecibelerini (ibadetlerini) yap\u0131yordu. Buna ra\u011fmen k\u00f6le olmas\u0131n\u0131n nedeni, inanc\u0131n\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini sosyal hayata uygulamaktan mahrum olu\u015fudur. Bundan da anla\u015f\u0131l\u0131yor ki insan, inand\u0131\u011f\u0131 dinin t\u00fcm h\u00fck\u00fcmlerini hayat\u0131na, ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 topluma ve devletine hakim k\u0131l\u0131p tatbik edemedik\u00e7e \u0130sl\u00e2mi anlamda h\u00fcr de\u011fildir.<\/p>\n

Bug\u00fcn, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ya\u015fad\u0131klar\u0131 topraklarda, k\u00fcf\u00fcr ahkam\u0131 uygulanmakta, putperest ve m\u00fc\u015frik idareciler toplumu y\u00f6netmektedirler. Bu nedenle, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131na ra\u011fmen, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn fiiller, ta\u011futi sistemlerin te\u015fvik ve deste\u011fiyle, a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde i\u015flenmektedir.Bu ta\u011futi sistemlerde, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dini vecibelerini yerine getirmeleri yasaklanmakta,ezanlar susturulup camiler kapat\u0131lmakta,namaza gidenlere izin verilmemekte,namazlar\u0131n\u0131 eda etmek isteyen \u00f6\u011frencilere, okullar\u0131n\u0131n laik bir okul oldu\u011fu s\u00f6ylenerek namaz k\u0131lmalar\u0131 engellemekte, e\u011fitim kurumlar\u0131ndan tesett\u00fcrl\u00fc M\u00fcsl\u00fcman han\u0131mlar at\u0131lmakta; ceza miras, aile ve sosyal hukuk, k\u00fcfr\u00fcn koydu\u011fuh\u00fck\u00fcmlere g\u00f6re uygulan\u0131p M\u00fcsl\u00fcmanlara dayat\u0131lmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bu olaylar d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, Hz. \u00d6mer (r.anh)\u2019\u0131n k\u00f6lesi kadar dahi h\u00fcr de\u011fillerdir.<\/p>\n

\u015eimdi, t\u00fcm haklar\u0131 ellerinden al\u0131nan ve her y\u00f6nden bask\u0131ya maruz kalan, k\u00fcfr\u00fcn bask\u0131 ve zulm\u00fc alt\u0131nda bulunan ve Fir\u2019avn\u2019\u0131n zulm\u00fc alt\u0131ndaki \u0130srailo\u011fullar\u0131ndan daha a\u015fa\u011f\u0131 bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fclen bug\u00fcnk\u00fc insanlar\u0131n Cuma\u2019ya gitmelerinin hangi \u015fer\u2019i delilleri vard\u0131r?<\/p>\n

T\u00fcm haklar\u0131 elinden al\u0131narak zillet i\u00e7ine d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcl\u00fcp k\u00f6lele\u015ftirilen \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z insanlar\u0131n\u0131n, bug\u00fcn i\u00e7in en acil ve \u00f6ncelikli g\u00f6revleri Cuma\u2019ya gitmek de\u011fil, tam aksine Cuma\u2019y\u0131 olu\u015fturan \u015fartlar\u0131 haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, \u015fartlar\u0131 olmadan ve olu\u015fmadan Cuma\u2019ya gitmek, insan\u0131n hem kendisini tatmin edip aldatmas\u0131, hem de Cuma\u2019y\u0131 ger\u00e7ek anlam\u0131ndan soyutlay\u0131p hafife almas\u0131d\u0131r. Bu konuda en iyi \u00f6rnek Mara\u015f\u2019\u0131 Kahramanmara\u015f yapan S\u00fct\u00e7\u00fc \u0130mam\u2019d\u0131r.<\/p>\n

S\u00fct\u00e7\u00fc \u0130mam R\u0131dvan Hoca, Demokrat Frans\u0131zlar\u0131n i\u015fgal etti\u011fi Mara\u015f\u2019ta Cuma g\u00fcn\u00fc toplanan kalabal\u0131\u011fa \u201cM\u00fcsl\u00fcmanlar, bu ak\u015fam Mara\u015f kalesinde dalgalanan, \u0130sl\u00e2m \u00fcmmetinin vahdetini simgeleyen bayra\u011f\u0131m\u0131z indirilmi\u015f, yerine k\u00fcf\u00fcr bir d\u00fczen olan ve demokrasi ile idare edilen Frans\u0131z bayra\u011f\u0131 \u00e7ekilmi\u015ftir. Cuma Namaz\u0131\u2019n\u0131n bir insana farz olmas\u0131 i\u00e7in onun \u2018h\u00fcr\u2019 olmas\u0131 gerekir. K\u00fcfr\u00fc temsil eden Frans\u0131z bayra\u011f\u0131 o kaleden indirilmedi\u011fi ve \u0130sl\u00e2m bayra\u011f\u0131 tekrar o kalede dalgalanmad\u0131\u011f\u0131 m\u00fcddet\u00e7e, bu beldede gayr\u0131 Cuma Namaz\u0131 k\u0131l\u0131nmaz\u201d diye hayk\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. ( Kurtulu\u015f Dergisi, \u015eubat 1977, y\u0131l 3,sh 24)<\/p>\n

R\u0131dvan Hoca, kendi mant\u0131\u011f\u0131 i\u00e7inde inand\u0131\u011f\u0131 kadar\u0131yla Mara\u015f\u2019\u0131, k\u00fcfr\u00fcn temsilcilerinden temizledikten sonra Cuma Namaz\u0131n\u0131 eda etmi\u015ftir. Oysa bug\u00fcn, \u00fclke topraklar\u0131nda, Frans\u0131z i\u015fgal kuvvetleri fiilen bulunmad\u0131\u011f\u0131 halde, Frans\u0131z Demokrasisi, b\u00fct\u00fcn kurum ve kurulu\u015flar\u0131yla, Frans\u0131zlardan daha ac\u0131mas\u0131z bir \u015fekilde, emperyalizmin yerli i\u015fbirlik\u00e7isi sistem taraf\u0131ndan, bask\u0131 ve zul\u00fcmle uygulanmakta, bu k\u00fcf\u00fcr ve \u015firk d\u00fczeni, \u0130sl\u00e2m ve \u0130sl\u00e2mi de\u011ferlere kar\u015f\u0131 k\u00fcf\u00fcr ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmektedir.<\/p>\n

Bug\u00fcn\u00fclkede, Mara\u015f\u2019\u0131n o g\u00fcn\u00fcnden farks\u0131zbir durum oldu\u011fu, hatta zul\u00fcm, o g\u00fcnden daha \u015fiddetli bir \u015fekilde varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve zulm\u00fcn\u00fc s\u00fcrd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc halde, hangi mant\u0131kla Cuma namaz\u0131 k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r. Diyelim ki namaz memurlar\u0131, ajanl\u0131klar\u0131n\u0131n gere\u011fi ve ald\u0131klar\u0131 maa\u015f\u0131n hat\u0131r\u0131 i\u00e7in, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131n olup olmad\u0131\u011f\u0131na bakmadan, kendilerine verilen emirler do\u011frultusunda, toplumu uyutmak i\u00e7in Cuma ad\u0131 alt\u0131nda Cuma ile ilgisi olmayan bir namaz\u0131 k\u0131ld\u0131r\u0131yorlar. Peki bug\u00fcn, M\u00fcsl\u00fcman olduklar\u0131n\u0131 iddia eden kimi \u015fah\u0131slar, hangi mant\u0131kla, bodrum katlarda, kuytu yerlerde, k\u00fc\u00e7\u00fck gruplar halinde Cuma ad\u0131 alt\u0131nda insanlar\u0131 toplayarak namaz k\u0131ld\u0131r\u0131yorlar?<\/p>\n

Hakk\u0131 bat\u0131llakar\u0131\u015ft\u0131ran bu tip insanlar\u0131n, Cuma ad\u0131 alt\u0131nda insanlara k\u0131ld\u0131rd\u0131klar\u0131 bu namaz\u0131 savunmak i\u00e7in \u201cAllah\u2019\u0131n emridir, farzd\u0131r, k\u0131l\u0131nmayaca\u011f\u0131na dair ba\u015fka bir ayet getirilmedik\u00e7e k\u0131l\u0131n\u0131r, k\u0131l\u0131nmaz diyenler sap\u0131kt\u0131r, ayeti ink\u00e2r ediyorlar\u201d diyeceklerdir. Bu insanlara, Kur\u2019an\u2019da farz olarak ge\u00e7en ve insanlar i\u00e7in hayat oldu\u011fu bildirilen k\u0131sas, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n adalet \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcn\u00fc ortaya koyan miras,kesinlikle yap\u0131lmas\u0131 gereken had cezalar\u0131, mutlaka yap\u0131lmas\u0131 emredilen,yap\u0131lmamas\u0131 durumunda el\u00e7ilik g\u00f6revinin yap\u0131lmam\u0131\u015f olarak kabul edilece\u011fi davet g\u00f6revinin de y\u00fcce Allah\u2019\u0131n emri ve farz oldu\u011funu hat\u0131rlatmak isteriz. Bunlar\u0131n yap\u0131lmamas\u0131, daha dafazla sap\u0131kl\u0131k ve k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bunca farz vegerekli olan emirlerin yap\u0131lmas\u0131 i\u00e7in hi\u00e7bir gayret g\u00f6stermeyen bu insanlar, kuytu yerlerde k\u00fc\u00e7\u00fck insan gruplar\u0131 ile k\u0131ld\u0131klar\u0131 namaz\u0131, \u2018Cuma\u2019 diye millete yutturup onlar\u0131 uyutmaya \u00e7abal\u0131yorlar.<\/p>\n

\u0130lk Cuma Nerede Ve Nas\u0131l K\u0131l\u0131nd\u0131?<\/p>\n

\u0130lla da Cuma\u2019y\u0131 eda etmek isteyenlere tavsiyemiz \u015fudur: Cuma\u2019n\u0131n eda edilebilmeniz i\u00e7in \u00f6ncelikle \u2018\u0130lk Cuma\u2019y\u0131 Medine\u2019de eda eden sahabe gibi, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n ayetlerine teslim olup dosdo\u011fru bir M\u00fcsl\u00fcman olun, sonra; \u2018topluca Allah\u2019\u0131n ipine sar\u0131l\u0131p\u2019 cemaathaline gelin. Daha sonra Medine\u2019de oldu\u011fu gibi, topluca ve ta\u011futi sisteme ald\u0131rmadan a\u00e7\u0131k bir yerde Cuma\u2019y\u0131, asl\u0131na uygun bir \u015fekilde eda edin ve Tevhidi esaslar\u0131n insanlara nas\u0131l ula\u015ft\u0131r\u0131laca\u011f\u0131 ile ilgili konu\u015fmalar yap\u0131n. \u0130\u015fte o zaman Cuma\u2019ya kat\u0131lmayanlar\u0131 sap\u0131k ve k\u00e2fir olarak ilan edin. Medineli M\u00fcsl\u00fcmanlar, i\u015fte bu \u015fuurla Cuma\u2019y\u0131 eda ettiler.<\/p>\n

\u015eartlar\u0131 haiz olan bir Cuma\u2019y\u0131 eda etmeyenlerin durumu, t\u0131pk\u0131 y\u00fcce Allah\u2019\u0131n (davet g\u00f6revi hari\u00e7)di\u011fer emirlerini yerine getirmeyenlerin durumu gibidir. Davet g\u00f6revi ise, toplumsal olmay\u0131p ferdi oldu\u011fundan her hal\u00fckarda yap\u0131lmas\u0131 gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, davet g\u00f6revini S\u00fcnnet\u2019e uygun \u015fekilde yapmamak, \u00f6nemsememek k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.<\/p>\n

Cuma (toplant\u0131) g\u00fcn\u00fc\u2019n\u00fcn tesbitini de Rasulullah(as) belirliyor. Medine\u2019de M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7o\u011fal\u0131p belli bir g\u00fcce ula\u015f\u0131nca, oradaki M\u00fcsl\u00fcmanlar, Rasulullah (as)\u2019a giderek, Medine\u2019deki Yahudilerin Cumartesi, Hr\u0131stiyanlar\u0131n ise Pazar g\u00fcn\u00fc toplan\u0131p bir araya geldiklerini, kendilerine de bir g\u00fcn\u00fcn tesbit edilerek bir araya gelmeleri i\u00e7in izin verilmesini rica ediyorlar. Rasulullah (as) da, onlar\u0131n \u201cAruba g\u00fcn\u00fc bir araya gelmelerini\u201d s\u00f6yleyerek yanlar\u0131na Mus\u2019ab Bin Umeyr (r.anh)\u2019\u0131 muallim olarak g\u00f6revlendirip Medine\u2019ye g\u00f6nderiyor.<\/p>\n

\u201cMedinelilerden bir k\u0131s\u0131m halk M\u00fcsl\u00fcman olunca, Peygamber(as) Efendimiz\u2019den bir muallim istemi\u015fler. Resul-i Ekrem(as) da Mus\u2019ab bin Umeyr (r.anh)\u2019\u0131 g\u00f6ndermi\u015fti. Mus\u2019ab (r.anh),ebu Umame Esad bin Zurare(r.anh)\u2019\u0131n nezdinde misafir olmu\u015f ve onun yard\u0131m\u0131 ile mevcudu k\u0131rka varan ehl-i imana Cuma g\u00fcnleri Medine haricindeki Neki\u2019ul Hadamet (yahut Neki\u2019ul Hudman) denilen mevkide namaz k\u0131ld\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Gurer ve Derur, sh.238)<\/p>\n

Mus\u2019ab bin Umeyr(r.anh), Medine\u2019de ilk zamanlar, ev toplant\u0131lar\u0131 yaparak davet g\u00f6revini s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015f, Medine\u2019de b\u00fcy\u00fck n\u00fcfuzu olan Abd\u00fc\u2019l-E\u015fhel kabilesinin reisleri Said bin Muaz ile Useyd bin Hudayr M\u00fcsl\u00fcman olup kabilelerinin de M\u00fcsl\u00fcman olmas\u0131na vesile olduktan ve b\u00fcy\u00fck bir cemaat olu\u015ftuktan sonra a\u00e7\u0131ktan davete ba\u015flam\u0131\u015f, daha sonra ise, Neki\u2019ul hadamat\u2019ta toplanm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n

\u201cMedine\u2019de Hz. Mus\u2019ab\u2019\u0131n, bitmez t\u00fckenmez gayret ve himmetiyle bir \u0130sl\u00e2m cemaati meydana geldi. Bunun \u00fczerine Hz. Mus\u2019ab, Mekke\u2019de bulunan Allah Rasul\u00fc\u2019ne m\u00fcracaat ederek, Sad bin Heys\u00fcme\u2019nin evinde cemaatle Cuma namaz\u0131 k\u0131ld\u0131rmak i\u00e7in m\u00fcsaade istedi. Allah Rasul\u00fc m\u00fcsaade buyurdular. Bunun \u00fczerine Hz. Mus\u2019ab, cemaati toplad\u0131, \u00e7ok tesirli bir hutbe okudu ve hu\u015fu i\u00e7inde bulunan m\u00fc\u2019minlere Cuma namaz\u0131 k\u0131ld\u0131rd\u0131. Namazdan sonra da bir kurban keserek, cemaate ikramda bulundu.\u201d (Asr-\u0131 Saadet, \u015eah Muin\u00fcddin Ahmed NEDV\u0130 ve Said Sahib ENSAR\u0130 sh.199)<\/p>\n

\u201cCahiliye d\u00f6nemi Araplar\u0131 aras\u0131nda Cuma g\u00fcn\u00fc diye bir g\u00fcn yoktur, Araplar bu g\u00fcne \u2018Arube\u2019 ad\u0131n\u0131 vermi\u015flerdir.\u201d (\u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c.3 sh.227)<\/p>\n

\u201cCuma, i\u00e7timadan al\u0131nma bir isimdir ve Rasulullah(as)\u2019\u0131n, Aruba g\u00fcn\u00fc M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n toplanmas\u0131n\u0131 s\u00f6ylemesi \u00fczerine bu g\u00fcnde toplanmalar\u0131 yani cem olmalar\u0131, bu g\u00fcn\u00fcn isminin Cuma olarak an\u0131lmas\u0131na neden olmu\u015ftur.Aruba, \u2018sayg\u0131 g\u00f6sterilen farkl\u0131 bir g\u00fcn\u2019 demektir. Rahmet g\u00fcn\u00fc denildi\u011fi de rivayet edilmektedir.\u201d (\u0130sl\u00e2m F\u0131kh\u0131 Ansiklopedisi c.2 sh.365)<\/p>\n

\u201cSalat i\u00e7in \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman Allah\u2019\u0131 zikretmeye ko\u015fun.\u201d Salat ve zikir; bu iki kavram ayn\u0131 ayette ard\u0131 ard\u0131na gelmektedir. Cuma\u2019n\u0131n ger\u00e7ek anlam\u0131n\u0131 kavrayabilmek i\u00e7in bu iki kavram\u0131n a\u00e7\u0131l\u0131m\u0131nda yarar vard\u0131r.<\/p>\n

Salat: Kur\u2019an\u2019da; namaz, dua, \u00f6vg\u00fc, g\u00fc\u00e7, yard\u0131m ve teslimiyet anlamlar\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bu ayette salat kavram\u0131n\u0131n y\u00fcklendi\u011fi anlam g\u00fc\u00e7 (kuvvet)tir. Toplanmak (cem olmak); kuvvetli olmak, g\u00fc\u00e7 g\u00f6sterisinde bulunmakt\u0131r. Cuma g\u00fcn\u00fcn\u00fcn \u00f6nemi namazdan dolay\u0131 de\u011fil, toplant\u0131dan dolay\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc birincisi, \u00f6\u011fle vakti d\u00f6rt rek\u00e2t namaz k\u0131l\u0131n\u0131yorken Cuma g\u00fcn\u00fc bu say\u0131 ikiye d\u00fc\u015f\u00fcyor; ikincisi, di\u011fer vakit namazlar\u0131n\u0131 herkes, bulunduklar\u0131 yerlerde eda edebilirlerken, Cuma i\u00e7in \u015fehrin bir noktas\u0131nda toplan\u0131lmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u00f6yle ki, \u015fehre yak\u0131n bulunan yerle\u015fme alanlar\u0131nda ikame edenler de Cuma i\u00e7in toplant\u0131 yerine \u00e7a\u011fr\u0131lmaktad\u0131rlar. Yani salat i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131lmak, as\u0131l anlam\u0131yla toplant\u0131n\u0131n olu\u015fmas\u0131 g\u00fc\u00e7 olu\u015fturulmas\u0131 i\u00e7indir.<\/p>\n

Kur\u2019an-\u0131 Kerim, m\u00fc\u2019minlerin, birliktelikler i\u00e7in azami hassasiyeti g\u00f6stermelerini istemekte, ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131n zay\u0131flamaya, g\u00fc\u00e7s\u00fczle\u015fmeye neden oldu\u011funu bildirmektedir.<\/p>\n

\u201cAllah\u2019a ve Rasul\u00fc\u2019ne itaat edin, birbirinizle \u00e7eki\u015fmeyin, yoksa korkuya kap\u0131l\u0131rs\u0131n\u0131z, devletiniz gider. Sabredin, muhakkak ki Allah, sabredenlerle beraberdir.\u201d (Enfal, 46)<\/p>\n

\u201cVe topluca Allah\u2019\u0131n ipine yap\u0131\u015f\u0131n, ayr\u0131lmay\u0131n; Allah\u2019\u0131n size olan nimetini hat\u0131rlay\u0131n; hani siz, birbirinize d\u00fc\u015fman idiniz, (Allah) kalblerinizi uzla\u015ft\u0131rd\u0131, O\u2019nun nimetiyle karde\u015fler haline geldiniz. Siz ate\u015ften bir \u00e7ukurun kenar\u0131nda bulunuyordunuz, (Allah) sizi oradan kurtard\u0131. Allah size ayetlerini a\u00e7\u0131kl\u0131yor ki, hidayete ula\u015fas\u0131n\u0131z. (Al-i \u0130mran, 103)<\/p>\n

\u201cKendilerine a\u00e7\u0131k deliller geldikten sonra ayr\u0131l\u0131\u011fa d\u00fc\u015f\u00fcp ihtilaf edenler gibi olmay\u0131n.\u0130\u015fte onlar i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir azap vard\u0131r. (Al-i \u0130mran, 105)<\/p>\n

Ayr\u0131l\u0131p par\u00e7alanma nas\u0131l ki zafiyet ise, toplan\u0131p g\u00fc\u00e7 olu\u015fturmak da kuvvet ve kudretin i\u015faretidir. \u0130\u015fte bu nedenle y\u00fcce Allah (cc), m\u00fc\u2019minlere birlik olmalar\u0131n\u0131 emretmektedir.<\/p>\n

Salat kavram\u0131n\u0131n y\u00fckledi\u011fi i\u015flevi ve bu i\u015flevin mutlaka yerine getirilmesini emreden bir ba\u015fka ayet de Ahzab, 56. ayetidir.<\/p>\n

\u201cMuhakkak ki Allah ve melekler Peygambere salat edenler. Ey iman edenler, siz de ona salat edin ve g\u00f6n\u00fclden teslim olun.\u201d (Ahzab, 56)<\/p>\n

Ayet-i celile, Allah ve meleklerin, Peygambere salat ettiklerini (destek verdiklerini), m\u00fc\u2019minlerin de ona salat edip (destek olup) g\u00f6n\u00fclden teslim olmalar\u0131n\u0131 istemektedir. Salat ve g\u00f6n\u00fclden teslim olmak, Cuma ayetinde ge\u00e7en salat ve zikir gibi ard\u0131 ard\u0131na gelmektedir.Bunlar, birbirini b\u00fct\u00fcnleyen, birbirini tamamlayan ifadelerdir.<\/p>\n

Ahzab 56. Ayetinde;\u201cAllah ve melekler peygambere g\u00fc\u00e7 vermekte, destek olmaktad\u0131r\u201d buyurularak m\u00fc\u2019minlerin de peygambere destek olup g\u00fc\u00e7 vermeleri, bunun i\u00e7in de Peygamberin emirlerine itiraz etmeden g\u00f6n\u00fclden teslim olmalar\u0131 istenmektedir. Zaten ayette ge\u00e7en; \u201cal\u0131\u015fveri\u015fi b\u0131rak\u0131n; \u015fayet bilirseniz bu, sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.\u201d ifadesi m\u00fc\u2019minleri uyarmakta ve devam\u0131nda gelen 11. ayette neden bu uyar\u0131n\u0131n yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 konusuna a\u00e7\u0131kl\u0131k getirilmektedir.<\/p>\n

\u201cBir ticaret veya e\u011flence g\u00f6rd\u00fckleri zaman hep da\u011f\u0131l\u0131p ona giderler ve seni ayakta b\u0131rak\u0131rlar…\u201d (Cuma, 11)<\/p>\n

Ticaret ve al\u0131\u015fveri\u015fe giden m\u00fc\u2019minler, Peygamber (as)\u2019\u0131 oldu\u011fu yerde yaln\u0131z b\u0131rakmaktad\u0131rlar. Oysa onlar\u0131n, orada kal\u0131p birlik olu\u015fturmalar\u0131, Peygamber (as)\u2019\u0131n emirlerini dinleyip ona destek vermeleri gerekirdi. Ancak onlar, Rasulullah (as)\u2019\u0131 yapayaln\u0131z b\u0131rak\u0131p ticaretlerinin pe\u015fine ko\u015ftular. \u0130\u015fte bu nedenle y\u00fcce Allah (cc), onlar\u0131 uyararak:\u201cal\u0131\u015fveri\u015fi b\u0131rak\u0131n; \u015fayet bilirseniz bu, sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.\u201d buyuruyor.<\/p>\n

Medine\u2019de olu\u015fan yeni \u0130sl\u00e2m Devletini olu\u015fturan m\u00fc\u2019minlerin, oradaki Yahudi ve Hr\u0131stiyanlara ve \u00e7evredeki m\u00fc\u015frik Arap toplumlar\u0131na kar\u015f\u0131 daima birlik i\u00e7inde hareket etmeleri ve g\u00fc\u00e7l\u00fc g\u00f6r\u00fcnmeleri gerekiyordu. Bu nedenlekendilerine, Peygamber (as)\u2019\u0131n her emrini iyi dinleyip uygulamalar\u0131 kendileri i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131 olaca\u011f\u0131 bildiriliyordu.<\/p>\n

\u015eu bir ger\u00e7ektir ki, insan\u0131 g\u00fc\u00e7l\u00fc k\u0131lan \u00e7evresidir; insan\u0131n \u00e7evresinde bulunanlar, ne kadar kalabal\u0131k olursa ki\u015fi o denli g\u00fc\u00e7l\u00fc olur. Zaten cahiliye d\u00f6neminde insanlar, \u00e7evreleriyle orant\u0131l\u0131 olarak g\u00fc\u00e7l\u00fc ya da g\u00fc\u00e7s\u00fcz olabiliyorlard\u0131. Di\u011fer taraftan, \u00f6rg\u00fctlenip kayna\u015fm\u0131\u015f az\u0131nl\u0131k topluluklar, daima \u00f6rg\u00fcts\u00fcz y\u0131\u011f\u0131nlara h\u00fckmedebilmektedirler. Bu nedenle y\u00fcce Allah(cc), \u201cEy iman edenler, Cumag\u00fcn\u00fc namaz i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, Allah’\u0131 zikretmeye ko\u015fun\u201demri ile m\u00fc\u2019minlerin h\u0131zl\u0131 bir \u015fekilde toplanmalar\u0131 istenmektedir.<\/p>\n

Ayetteki salattan kas\u0131t g\u00fc\u00e7l\u00fc olmak i\u00e7in toplanmakt\u0131r ki, 11. ayet de \u201cBir ticaret veya e\u011flence g\u00f6rd\u00fckleri zaman hemen da\u011f\u0131l\u0131p ona giderler ve seni ayakta b\u0131rak\u0131rlar\u2026\u201d buyurularak Rasul\u00fcn yaln\u0131z ve g\u00fc\u00e7s\u00fcz b\u0131rak\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ifade edilmektedir.<\/p>\n

Peygamberle beraber bulunmay\u0131, bir araya gelip g\u00fc\u00e7 olu\u015fturmay\u0131 ifade eden salat kavram\u0131ndan sonra \u201cAllah\u2019\u0131 zikredin\u201d ifadesi ancak o durumda bir anlam ifade edebilmektedir.<\/p>\n

\u201cAllah\u2019\u0131 zikretmek\u201d: Toplant\u0131 (Cuma) g\u00fcn\u00fc bir araya gelen M\u00fcsl\u00fcmanlar, toplanmalar\u0131n\u0131n gere\u011fi olarak elbette ki, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n nizam\u0131n\u0131, bu nizam\u0131n en iyi bi\u00e7imde nas\u0131l uygulanaca\u011f\u0131n\u0131, bireysel ve toplumsal olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n nas\u0131l ya\u015fanaca\u011f\u0131n\u0131, toplumlar aras\u0131 ili\u015fkilerde nas\u0131l bir metod izlenece\u011fini, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fcn daha iyi pratize edilmesi i\u00e7in nerelerin yap\u0131laca\u011f\u0131 ve yap\u0131lmas\u0131 emredilen had cezalar\u0131n\u0131n tatbik edilmesini konu\u015facaklard\u0131r. Yani toplanan cemaat, b\u00fct\u00fcn bu konu\u015fma ve fiillerle y\u00fcce Allah\u2019\u0131 zikredeceklerdir. Cuma\u2019da bir hutbenin okunmas\u0131 da bunu g\u00f6stermektedir.<\/p>\n

Dikkat edilecek olursa Cuma ayetinde hutbe okunmas\u0131 emredilmedi\u011fi halde, Cuma g\u00fcn\u00fc hutbe okumak farz olarak kabul edilmi\u015ftir.\u0130\u015fte \u201cAllah\u2019\u0131 zikir\u201d bu okunan hutbe, yani yap\u0131lan konu\u015fmad\u0131r. Hutbenin sonunda iki rekat namaz\u0131n k\u0131l\u0131nmas\u0131 ise, y\u00fcce Allah\u2019a hamdetmek ve toplant\u0131n\u0131n sona erdi\u011fini bildirmek i\u00e7indir.<\/p>\n

Yukar\u0131da da ifade edildi\u011fi \u00fczere,burada as\u0131l farz olan toplant\u0131d\u0131r. Toplant\u0131n\u0131n ise, a\u00e7\u0131k bir yerde yap\u0131lmas\u0131, dost d\u00fc\u015fman herkesin bunu bilmesi, toplant\u0131n\u0131n temel \u00f6zelli\u011fidir.O halde, Cuma\u2019ya as\u0131l i\u015flevi kazand\u0131ran, toplant\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131k olarak yap\u0131lmas\u0131 ve \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131 ilgilendiren konu\u015fmalar\u0131n (hutbe) yap\u0131lmas\u0131 halinde Cuma ger\u00e7ek anlam\u0131yla eda edilmi\u015f olunacakt\u0131r. Ancak bunun da, t\u0131pk\u0131 Medine M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m Devleti ba\u015fkan\u0131n\u0131n yani Halife\u2019nin izni ve yetkili k\u0131laca\u011f\u0131 birisinin varl\u0131\u011f\u0131 gereklidir. Bunun d\u0131\u015f\u0131nda, Cuma ad\u0131yla yap\u0131labilecek toplant\u0131lar\u0131n hi\u00e7bir anlam\u0131 olmayacakt\u0131r.<\/p>\n

\u201cAl\u0131\u015f veri\u015fi b\u0131rak\u0131n; bilirseniz bu sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.\u201d Al\u0131\u015f veri\u015fin, daha hay\u0131rl\u0131 bir i\u015f olan toplant\u0131 i\u00e7in b\u0131rak\u0131lmas\u0131 tavsiye edilmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, al\u0131\u015f veri\u015f ferdi bir i\u015f, toplant\u0131 ise hem toplumsal, hem de \u0130sl\u00e2m nizam\u0131n\u0131n y\u00fccelmesi ve s\u00fcreklili\u011fi i\u00e7indir ki, bunda y\u00fcce Allah\u2019\u0131n r\u0131zas\u0131 vard\u0131r. Allah\u2019 \u0131 zikretmek i\u00e7in al\u0131\u015f veri\u015fin terk edilmesi, ferdin bizzat kendi yarar\u0131nad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, y\u00fcce Allah\u2019\u0131 zikretmek olan toplant\u0131 ve ona ba\u011fl\u0131 olarak yap\u0131lan konu\u015fmalar (hutbe), yukar\u0131da da anlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibi, Kur\u2019an\u2019i h\u00fck\u00fcmlerin,hayata tam hakim k\u0131l\u0131nmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n y\u00fcceltilmesi, birlik ve beraberli\u011fin sa\u011flanmas\u0131, toplumsal huzur ve g\u00fcvenin tesis edilmesi i\u00e7indir.<\/p>\n

\u0130\u015fte ancak bu anlat\u0131lanlar yap\u0131ld\u0131ktan sonra ki\u015fi, ferdi planda daha rahat hareket ederek mutlu olabilecektir. Aksi halde toplumsal karga\u015fa, ter\u00f6r ve kaos olaca\u011f\u0131ndan ki\u015fi ne mutlu olabilir, ne de rahat al\u0131\u015f veri\u015f yapabilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kaos ve karga\u015fa b\u00f6l\u00fcnmelere, b\u00f6l\u00fcnmeler zafiyete, zafiyet ise, \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 g\u00fc\u00e7lerin oyun ve oyunca\u011f\u0131, hatta k\u00f6le ve esiri olmaya s\u00fcr\u00fckler insan\u0131. Bu durumda, ne al\u0131\u015f veri\u015fin bir anlam\u0131 olur, ne de kulluk g\u00f6revi yerine getirilebilir. \u0130\u015fte bu olumsuzluklardan kurtulman\u0131n yolu m\u00fc\u2019minlerin topluca Allah\u2019\u0131n ipine sar\u0131lmalar\u0131, b\u00f6l\u00fcn\u00fcp par\u00e7alanmamalar\u0131, birlik ve beraberlik i\u00e7inde bulunmalar\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Sonu\u00e7 olarak Cuma, dar\u2019ul \u015firkte ancak belirtilen \u015fartlar\u0131n tesis edildi\u011fi, k\u00fcf\u00fcr sistemlerinin de kabul etmek zorunda kald\u0131\u011f\u0131 ve Halife\u2019ye ba\u011fl\u0131 \u0130sl\u00e2mi bir cemaatin, a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde topland\u0131\u011f\u0131 ve bu cemaatin, Medine \u00f6rne\u011finde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, k\u00fcfre ald\u0131r\u0131\u015f etmeden, sorunlar\u0131n\u0131 inand\u0131klar\u0131 esaslara g\u00f6re \u00e7\u00f6z\u00fcme kavu\u015fturduklar\u0131 bir zamanda eda edilebillir. Zaten bu durumda herhangi bir mazeret olmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, Cuma\u2019yakat\u0131lmamak k\u00fcf\u00fcr, sap\u0131kl\u0131k ve isyand\u0131r.<\/p>\n

Bug\u00fcn, yukar\u0131da belirtilen temel \u015fartlar yerine getirilmeden, Cuma\u2019y\u0131 eda etmeye kalk\u0131\u015fmak, hem y\u00fcce bir ibadeti as\u0131l i\u015flevinden sapt\u0131rmak, hem hakk\u0131 bat\u0131lla bulamakt\u0131r, hem de ferdin hevas\u0131n\u0131 tatmin edip kendi kendisini aldatmas\u0131d\u0131r. Kuytu bodrumlarda, gizli yerlerde toplanan, ta\u011futi sistem ve toplum taraf\u0131ndan \u0130sl\u00e2mi bir cemaat olduklar\u0131 kabul edilmeyen, Tevhidi anlamda \u0130sl\u00e2mi hi\u00e7bir hassasiyetleri bulunmayan, birka\u00e7 ki\u015fi ile yap\u0131lan toplant\u0131lar\u0131n, Cuma ile uzaktan yak\u0131ndan hi\u00e7bir ilgi ve alakas\u0131 yoktur.<\/p>\n

Cuma g\u00fcn\u00fc, namaz i\u00e7in toplanan kimselerin, b\u0131rak\u0131n ta\u011futi sistem ve toplum taraf\u0131ndan \u0130sl\u00e2mi bir cemaat olarak tan\u0131nmalar\u0131, kendileri bile cemaat olmaktan fersah fersah uzakt\u0131rlar. Medine\u2019de Cuma\u2019y\u0131 eda edenlerin durumlar\u0131na ve daha sonra Rasulullah (as)\u2019\u0131n eda ettikleri Cuma\u2019lara kat\u0131lanlara bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda bu ger\u00e7ek t\u00fcm \u00e7\u0131plakl\u0131\u011f\u0131yla g\u00f6r\u00fclecektir; yeter ki insanlar samimi olsunlar ve y\u00fcce Allah\u2019\u0131 ger\u00e7ekten raz\u0131 etmeyi d\u00fc\u015f\u00fcns\u00fcnler!<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde Cuma\u2019y\u0131 eda ettiklerini iddia edenler, neden ayn\u0131 hassasiyetle(!) y\u00fcce Allah\u2019\u0131n emri olan k\u0131sas, miras, had cezalar\u0131, cihad v.b. toplumsal olan ayetleri yerine getirmek i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015fm\u0131yorlar? Ya da Cuma\u2019y\u0131 neden \u015fartlar\u0131na uygun bir \u015fekilde, Medine M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n\u0131n eda ettikleri gibi \u015fartlar\u0131n\u0131 olu\u015fturup eda etmiyorlar? Asl\u0131nda b\u00fct\u00fcn bunlar\u0131n cevaplar\u0131 bellidir; ta\u011futi sistemden korktuklar\u0131 i\u00e7in bu ayetlerin gere\u011fini yerine getirmezlerken, geleneksel k\u00fclt\u00fcrlerine ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131na mahkum olduklar\u0131, en \u00f6nemlisi de \u00e7evrelerinden \u00e7ekindikleri i\u00e7in Cuma\u2019y\u0131 eda ettiklerini san\u0131yorlar.<\/p>\n

Rasulullah(as)\u2019\u0131n Cuma\u2019y\u0131 Eda Edi\u015fi<\/p>\n

Rasulullah (as), kendileri Mekke\u2019de iken Medine\u2019de, Hz. Mus\u2019ab\u2019a insanlar\u0131 \u0130sl\u00e2m\u2019a davet etme ve M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 e\u011fitme g\u00f6revi vermi\u015f ve Aruba g\u00fcn\u00fc bir araya gelerek toplanmalar\u0131n\u0131 emretmi\u015ftir.<\/p>\n

Medine\u2019deki M\u00fcsl\u00fcmanlar,inan\u00e7lar\u0131 do\u011frultusunda ya\u015f\u0131yor vey\u00fcce Allah\u2019\u0131n emretti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcler i\u00e7inde hayatlar\u0131n\u0131 d\u00fczene koyuyorlard\u0131.Medine\u2019deki M\u00fcsl\u00fcmanlar, inan\u00e7lar\u0131 do\u011frultusunda ya\u015famaktan dolay\u0131 ne orada ya\u015fayan Yahudilere, Hristiyanlara ve putperest m\u00fc\u015friklere hesap veriyorlard\u0131, ne de bu \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 g\u00fc\u00e7lerden korkup \u00e7ekiniyorlard\u0131. Onlar\u0131n \u00fczerinde herhangi bir otorite s\u00f6z konusu olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131 ya\u015famak ve toplanmak i\u00e7in de hi\u00e7 kimseden izin ve icazet alm\u0131yorlard\u0131. Oysa Mekke\u2019de, Peygamber (as)\u2019\u0131n ve m\u00fc\u2019minlerin kar\u015f\u0131s\u0131nda, bir istibdad ve zul\u00fcm rejimi olan Dar\u2019\u00fcn Nedve y\u00f6netimi vard\u0131. Bu nedenle Rasulullah (as), kendileri Mekke\u2019de Cuma\u2019y\u0131 eda edemezlerken, Medine\u2019li M\u00fcsl\u00fcmanlara Cuma\u2019y\u0131 eda etmelerini s\u00f6yl\u00fcyordu.<\/p>\n

Dar\u2019\u00fcn Nedve, Kur\u2019an h\u00fck\u00fcmlerini \u2018eskilerin masallar\u0131\u2019 diyerek reddediyor, kendi eksik ve insan\u0131 bunal\u0131ma s\u00fcr\u00fckleyen ideolojisini, zorbal\u0131kla insanlar\u0131n hayatlar\u0131 \u00fczerinde hakim k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yordu. \u0130sl\u00e2mi hareketin b\u00fcy\u00fcmesi kar\u015f\u0131s\u0131nda \u015fa\u015fk\u0131na d\u00f6nen zorba rejim, her vesile ile M\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131r\u0131yor, onlara nefes ald\u0131rm\u0131yordu. K\u00fcfr\u00fcn t\u00fcm kurum ve kurulu\u015flar\u0131yla, egemen oldu\u011fu bir yerde M\u00fcsl\u00fcmanlar ve onlar\u0131n \u00f6nderi Rasulullah (as) a\u00e7\u0131k\u00e7a toplanam\u0131yor, davetlerini genellikle ferdi olarak yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlard\u0131.<\/p>\n

Cuma i\u00e7in as\u0131l olan \u00f6zg\u00fcr toplant\u0131lar\u0131n yap\u0131lamamas\u0131 nedeniyle Rasulullah (as), Medine\u2019deki M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n toplanmas\u0131na izin verirken kendisi, m\u00fc\u2019mimlerle Cuma\u2019y\u0131 eda edemiyordu. Bu da g\u00f6steriyor ki, k\u00fcfr\u00fcn egemen oldu\u011fu bir yerde Cuma eda edilmez. \u0130mam-\u0131 \u015eafi(r.anh), Rasulullah (as)\u2019\u0131n Mekke\u2019de Cuma\u2019y\u0131 eda edemeyi\u015f nedenini,oran\u0131n Dar\u2019\u00fcl \u015eirk olmas\u0131na ba\u011flamaktad\u0131r. Bu nedenle Cuma, ancak Dar\u2019\u00fcl \u0130sl\u00e2m\u2019da ya da M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u011f\u0131ms\u0131z bir cemaat olu\u015fturmalar\u0131 halinde, Halife\u2019nin tayin edece\u011fi bir ki\u015finin imametinde eda edilebilir.<\/p>\n

\u201cPeygamberimiz (as) Mekke\u2019den Medine\u2019ye hicretleri s\u0131ras\u0131nda Kuba\u2019ya ku\u015fluk vakti geldiklerinde, Ammar bin Yasir(r.anh) \u2018Rasulullah i\u00e7in, istedi\u011fi zaman g\u00f6lgesinde dinlenece\u011fi, g\u00f6lgesinden faydalanaca\u011f\u0131 ve i\u00e7inde namaz k\u0131laca\u011f\u0131 bir yer yapsak olmaz m\u0131? demi\u015fti. Bunun \u00fczerine Kuba mescidini in\u015fa etmi\u015flerdi.<\/p>\n

Peygamberimiz (as), Kuba\u2019da ond\u00f6rt g\u00fcn Amr bin Avfo\u011fullar\u0131nda ikamet eylediler. Bu ikametleri s\u0131ras\u0131nda Pazartesi, Sal\u0131, \u00c7ar\u015famba, Per\u015fembe Kuba mescidinde namaz k\u0131ld\u0131lar. Bu ond\u00f6rt g\u00fcnl\u00fck ikametten sonra bir Cuma g\u00fcn\u00fc Rasul-i Ekrem(as) devesine bindi, arkas\u0131na da Ebu Bekir (r.anh)\u2019\u0131 ald\u0131. Kar\u015f\u0131lamaya gelen muhacirlerden ve ensardan silahl\u0131 y\u00fcz ki\u015filik bir toplulukla, Allah\u2019\u0131n b\u00fcy\u00fck lutfuna \u015f\u00fckrederek Kuba k\u00f6y\u00fcnden hareket edip Medine\u2019ye do\u011fru yola \u00e7\u0131kt\u0131.<\/p>\n

Yolda Avfo\u011flu Salimo\u011fullar\u0131na ait \u2018Ranuna\u2019 vadisine var\u0131ld\u0131. \u00d6\u011fle namaz\u0131 vakti gelmi\u015fti. Devesinden indi, ilk olarak orada arka arkaya iki hutbe okudu. Cemaate Cuma namaz\u0131 k\u0131ld\u0131rd\u0131. Rasul-i Ekrem\u2019in Medine\u2019de k\u0131ld\u0131rd\u0131\u011f\u0131 ilk Cuma namaz\u0131 i\u015fte bu oldu. Hicri birinci sene Rebi\u2019\u00fcl evvelin ilk Cuma g\u00fcn\u00fc.\u201d(Gurer ve Durer, sh.255)<\/p>\n

Kuba k\u00f6y\u00fcnde ond\u00f6rt g\u00fcn kalan Rasulullah(as), bu s\u00fcre i\u00e7inde vakit namazlar\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yor, yiyip i\u00e7iyor, dinlenip vakit ge\u00e7iriyor, ancak Cuma\u2019y\u0131 eda etmiyordu. Rasulullah (as), y\u00fcz ki\u015filik silahl\u0131 muhaf\u0131zlarla \u2013ki bu say\u0131 o g\u00fcn i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir g\u00fc\u00e7t\u00fcr- yola \u00e7\u0131k\u0131yor, Ranuna vadisinde \u00f6\u011fle vaktinin girmesi \u00fczerine ilk defa Cuma\u2019y\u0131 burada eda ediyorlar.<\/p>\n

Rasulullah(as)\u2019\u0131n ilk Cuma\u2019y\u0131 k\u0131l\u0131\u015f zamanlamas\u0131na bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, Cuma\u2019n\u0131n k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan bir \u015fart daha ortaya \u00e7\u0131k\u0131yor; o da emniyettir.<\/p>\n

Emniyet: Rasul(as), Kuba\u2019da kald\u0131\u011f\u0131 s\u00fcre i\u00e7inde emniyeti bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in ancak vakit namazlar\u0131n\u0131 eda ediyordu. En g\u00fczel \u00f6rnek olan Rasulullah(as), \u00f6l\u00e7\u00fcl\u00fc hareket ediyor; neyi ne zaman, nas\u0131l yapaca\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ok iyi hesap edip yap\u0131yordu. Bu y\u00fczden emniyetli bir ortam bulduktan hemen sonra Cuma\u2019y\u0131 eda ediyorlard\u0131. Rasulullah(as)\u2019\u0131n bu hareketi, Cuma\u2019n\u0131n eda edilmesi i\u00e7in emniyetin \u015fart oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.<\/p>\n

Emniyet; M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, inan\u00e7lar\u0131 do\u011frultusunda ya\u015famalar\u0131ndan ve inand\u0131klar\u0131 esaslar\u0131 hayata ge\u00e7irmeye \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131ndan dolay\u0131 tepkiyle kar\u015f\u0131la\u015fmamalar\u0131, bask\u0131 ve zul\u00fcm g\u00f6rmemeleri ve kendi g\u00fc\u00e7leriyle hareket edip olaylar\u0131 inan\u00e7lar\u0131 do\u011frultusunda y\u00f6nlendirmeleridir. \u0130\u015fte Rasulullah(as), bu duruma geldikten sonra Cuma\u2019y\u0131 eda ediyordu. Ayn\u0131 \u015fekilde Medine\u2019ye g\u00f6nderilen Hz. Mus\u2019ab (r.anh) da, ilk zamanlar Cuma\u2019y\u0131 eda etmiyor; ancak Medine\u2019de b\u00fcy\u00fck n\u00fcfuzu olan Abd\u2019\u00fcl-E\u015fhel kabilesinin reislerinin, M\u00fcsl\u00fcman olup kabilelerini de M\u00fcsl\u00fcman yapt\u0131ktan ve b\u00fcy\u00fck bir cemaat olu\u015ftuktan sonra Cuma\u2019y\u0131 eda ediyorlard\u0131.<\/p>\n

Rasulullah(as), Medine\u2019de, ilk i\u015f olarak b\u00fct\u00fcn kabilelerle bir anla\u015fma imzal\u0131yor ve \u00e7\u0131kabilecek sorunlar\u0131n \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fc i\u00e7in kendisine m\u00fcracaat edilmesi gerekti\u011fini \u015fart ko\u015farak ilk anayasay\u0131 haz\u0131rl\u0131yordu. Anayasan\u0131n haz\u0131rlanmas\u0131, g\u00fc\u00e7 ve otoritenin, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n eline ge\u00e7mesi ile M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00fcvenli\u011fi sa\u011flanm\u0131\u015f oluyordu. G\u00fcvenlik sa\u011flan\u0131nca, bu g\u00fcvenli ortamda Rasulullah (as)\u2019\u0131n imametinde Cuma eda ediliyordu.<\/p>\n

Rasulullah(as), \u0130sl\u00e2m Devletinin Ba\u015fkan\u0131 olmas\u0131 nedeniyle Devlet Ba\u015fkan\u0131olarak Cuma\u2019y\u0131 kendisi eda ediyorlard\u0131. Bu da g\u00f6steriyor ki, Cuma\u2019y\u0131 devlet Ba\u015fkan\u0131 ya da onun bulunmad\u0131\u011f\u0131 yer ve zamanda, o yerin en yetkili sorumlusu eda edecektir.<\/p>\n

Rasulullah(as) d\u00f6neminde olsun, Hulefa-i Ra\u015fidin d\u00f6neminde olsun Cuma, Medine\u2019de bir tek merkezde eda edilmi\u015ftir. Bu da Cuma\u2019n\u0131n bir \u015fehirde yaln\u0131z bir yerde eda edilece\u011fini g\u00f6stermektedir. Bu, vahdeti sa\u011flama a\u00e7\u0131s\u0131ndan gerekli ve zorunludur. Nitekim Rasulullah(as) kendileri, Medine\u2019de yap\u0131lan ikinci mescidi, Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n emriyle y\u0131kt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, Tevhid m\u00fccadelesi veren M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n her zaman bir tek yerde bulunmalar\u0131 zorunludur.<\/p>\n

Cuma Ayetle Farz K\u0131l\u0131nmam\u0131\u015ft\u0131r<\/p>\n

Cuma\u2019y\u0131 farz k\u0131lan Cuma suresindeki ayet de\u011fildir! Cuma ayeti, Rasulullah (as) taraf\u0131ndan, kendisi Mekke\u2019de iken, Medineli M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Arube g\u00fcn\u00fc toplanmalar\u0131n\u0131 emretmesi ve Rasulullah (as)\u2019\u0131n kendilerinin Medine\u2019ye te\u015friflerinden sonra kendisinin imametinde Cuma\u2019y\u0131 eda ederlerken, baz\u0131 M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, bir ticaret kervan\u0131n\u0131n gelmesi \u00fczerine Rasulullah (as)\u2019\u0131 mescidde tek ba\u015f\u0131na b\u0131rakmalar\u0131 \u00fczerine, M\u00fcsl\u00fcmanlara uyar\u0131 niteli\u011finde inzal edilmi\u015ftir.<\/p>\n

Cuma suresi, 9. ayetinde, daha \u00f6nceden uygulanan Cuma toplant\u0131lar\u0131na, yap\u0131lan \u00e7a\u011fr\u0131lara kat\u0131lma konusunda M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, hassasiyet g\u00f6stermeleri ve \u00f6nemseyerek kat\u0131lmalar\u0131 istenmektedir. Yani Cuma, di\u011fer namaz, Hac, zak\u00e2t vb. ibadetlerde oldu\u011fu gibi ilk defa ayetle emredilmiyor; yap\u0131lagelen bir uygulamaya kar\u015f\u0131 hassasiyet g\u00f6stermeyenler uyar\u0131larak, bu uygulamay\u0131 \u00f6nemsemeleri ve bu konuda s\u00fcrekli olmalar\u0131 istenmekte, ticaretin Cuma toplant\u0131s\u0131ndan daha \u00f6nemli olmad\u0131\u011f\u0131 bildirilmektedir. \u0130lgili ayetler \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde bu ger\u00e7ek kendili\u011finden ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.<\/p>\n

\u201cEy iman edenler, Cumag\u00fcn\u00fc namaz i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, Allah’\u0131 zikretmeye ko\u015fun, al\u0131\u015fveri\u015fi b\u0131rak\u0131n; e\u011fer bilirseniz bu, sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.Namaz k\u0131l\u0131nd\u0131ktan sonra yery\u00fcz\u00fcne da\u011f\u0131l\u0131n ve Allah’\u0131n lutfundan (r\u0131zk\u0131n\u0131z\u0131) aray\u0131n. Allah’\u0131 \u00e7ok an\u0131n ki ba\u015far\u0131ya eresiniz.<\/p>\n

Bir ticaret veya e\u011flence g\u00f6rd\u00fckleri zaman hep da\u011f\u0131l\u0131p ona giderler ve seni ayakta b\u0131rak\u0131rlar. De ki: \u2018Allah’\u0131n yan\u0131nda bulunan e\u011flenceden de ticaretten de hay\u0131rl\u0131d\u0131r. Allah, r\u0131z\u0131k verenlerin en hay\u0131rl\u0131s\u0131d\u0131r.\u201d (Cuma, 9-11)<\/p>\n

Ele\u015ftiriler ve Cevaplar\u0131<\/p>\n

1- Cuma\u2019n\u0131n Bir Yerde Eda Edilmesi<\/p>\n

Ele\u015ftiri: \u015eehir n\u00fcfuslar\u0131n\u0131n milyonlarla ifade edildi\u011fi g\u00fcn\u00fcm\u00fczde bir \u015fehirde bir tek yerde Cuma nas\u0131l eda edilecek? N\u00fcfusun az oldu\u011fu bir yerlerde ve zamanda Cuma\u2019n\u0131n bir yerde k\u0131l\u0131nmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olabiliyordu; ancak bug\u00fcn bu m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.<\/p>\n

Cevap: Cuma, ad\u0131ndan da anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u00fczere bireysel de\u011fil, toplumsal, sosyal ve siyasal bir ibadettir. Her toplumsal ibadet gibi, Cuma\u2019n\u0131n eda edilmesi de \u0130sl\u00e2m Devleti\u2019nin g\u00f6rev ve sorumlulu\u011fu i\u00e7indedir. \u0130sl\u00e2m Devleti, fertlerin g\u00fcc\u00fcn\u00fc a\u015fan y\u00fcce Allah\u2019\u0131n emirlerini yerine getirmek i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015f\u0131r, gayret sarfeder.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m Devleti, Cuma\u2019n\u0131n sa\u011flanmas\u0131 i\u00e7in tedbirler al\u0131r. Bu tedbirlerin ba\u015fl\u0131calar\u0131; insanlar\u0131n rahatl\u0131kla toplanaca\u011f\u0131 alanlar\u0131 in\u015fa eder, oraya insanlar\u0131n gitmesini sa\u011flamak i\u00e7in otob\u00fcs seferleri yapar. Cuma g\u00fcn\u00fcn\u00fcn tatil olmas\u0131 nedeniyle insanlar, Cuma yerine gitmek i\u00e7in erkenden haz\u0131rl\u0131k yap\u0131p yola \u00e7\u0131karlar. B\u00f6ylece \u015fehrin t\u00fcm banliy\u00f6lerinden tek merkeze, bir bayram co\u015fkusu i\u00e7erisinde halk toplan\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar, bug\u00fcnk\u00fc modern ve sosyal devletler i\u00e7in \u00e7ok kolayd\u0131r. Ebu Hanife(r.aleyh) de \u201cCuma, bir \u015fehirde yaln\u0131z bir camide k\u0131l\u0131nabilir, ikinci bir camide toplananlar ancak \u00f6\u011fle namazlar\u0131n\u0131 k\u0131larlar\u201d diyerek Cuma\u2019n\u0131n tek merkezde m\u00fcmk\u00fcn olabilece\u011fini ifade etmi\u015ftir.(M\u00fclteka terc\u00fcmesi, c.1,sh.255)<\/p>\n

2- Cuma\u2019n\u0131n \u015eartlar\u0131 Kur\u2019an ve S\u00fcnnet\u2019le Sabittir<\/p>\n

Ele\u015ftiri: Cuma i\u00e7in ileri s\u00fcr\u00fclen \u015fartlar ayet ve hadiste a\u00e7\u0131k\u00e7a belirtilmeyip sonradan ilave edilmi\u015ftir.Bu ise, ba\u011flay\u0131c\u0131 de\u011fildir.<\/p>\n

Cevap: Cuma i\u00e7in ileri s\u00fcr\u00fclen \u015fartlar\u0131n t\u00fcm\u00fc Kur\u2019an ve S\u00fcnnet\u2019te a\u00e7\u0131k\u00e7a beyan edilmi\u015ftir. Kavram karga\u015fas\u0131n\u0131n ya\u015fand\u0131\u011f\u0131, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n emirlerinden baz\u0131lar\u0131n\u0131n al\u0131n\u0131p baz\u0131lar\u0131n\u0131n terk edildi\u011fi, heva ve hevesin \u00f6n plana \u00e7\u0131kar\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir zamanda, bu \u015fartlar\u0131 g\u00f6rmemek normal ancak mazeret de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah(cc), anla\u015f\u0131lmayan konular\u0131n sorulmas\u0131n\u0131 emrederken, Kitab\u2019\u0131n tekrar tekrar okunmas\u0131n\u0131 da tavsiye etmektedir.\u0130\u015fte o zaman tekrar tekrar anlat\u0131lan ayetler anla\u015f\u0131lacak, ger\u00e7ekler apa\u00e7\u0131k bir \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kacakt\u0131r.<\/p>\n

Cuma ayetini a\u00e7\u0131klarken de ifade edildi\u011fi \u00fczere Cuma, toplumsal, sosyal ve siyasal bir olayd\u0131r. Bu, salatve zikir kavramlar\u0131nda da ortaya konulmu\u015ftu. Cuma\u2019n\u0131n toplumsal olu\u015fu \u201ctek merkezde toplanmay\u0131\u201d belirtirken, sosyal olu\u015fu \u201cdevletin fonksiyonunu\u201d \u00f6ne \u00e7\u0131karmaktad\u0131r. Cuma\u2019n\u0131n siyasal boyutuise, Rasulullah (as) ve Hulefa-i Ra\u015fidin d\u00f6neminde o g\u00fcnk\u00fc Yahudi, Hr\u0131stiyan ve m\u00fc\u015friklere, sonraki d\u00f6nemlerde ba\u015fka \u00fclkelere kar\u015f\u0131 M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n birlik ve beraberlikleri ile g\u00fc\u00e7lerinin ortaya konulmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Cuma Siyasi Bir Eylemdir<\/p>\n

Cuma, gerek Mus\u2019ab bin Umeyr\u2019in Medine\u2019de bulunu\u015fu s\u0131ras\u0131nda, gerek Rasulullah (as)\u2019\u0131n Medine\u2019ye te\u015friflerinden sonra, orada ya\u015fayan Yahudi, Hr\u0131stiyen ve m\u00fc\u015friklere kar\u015f\u0131 bir boy ve bir g\u00fc\u00e7 g\u00f6sterisi ve hakimiyet semboluydu. D\u0131\u015f g\u00fc\u00e7lere kar\u015f\u0131, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n birlik ve beraberliklerini ortaya koyan ve bir boy g\u00f6sterisi olan Cuma\u2019n\u0131n, terkedilmemesi i\u00e7in y\u00fcce Allah (cc), al\u0131\u015fveri\u015fe giden M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Hz. Ebubekir (r.anh) ve Hz. \u00d6mer (r.anh)\u2019\u0131n, halife se\u00e7ilmelerinden sonratakip edecekleri siyasetin temel prensiplerini Cuma g\u00fcn\u00fc halka a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ve halk\u0131n tepkisini almalar\u0131 da Cuma\u2019n\u0131n i\u00e7 siyasi boyutunu ortaya koymaktad\u0131r.<\/p>\n

Rasulullah (as) ve Hulefa-i Ra\u015fidin d\u00f6neminde olsun, daha sonraki d\u00f6nemlerde olsun, ba\u015fka yerlerde bulunan M\u00fcsl\u00fcman valiler, Rasulullah (as) ve Halifelerin, emirlerini i\u00e7eren yaz\u0131lar\u0131Cuma g\u00fcnleri toplanan kalabal\u0131\u011fa okuduklar\u0131 gibi, daha sonraki d\u00f6nemlerde, Hz. Ali (r.anh) ad\u0131na Basra Valisi Abdullah bin Abbas (r.anh), kendisinden sonraki d\u00f6nemlerin ilk \u00f6rne\u011fi say\u0131lacak bir hutbe irad ediyordu.<\/p>\n

Basra Valisi Abdullah bin Abbas (r.anh)\u2019\u0131n Halife ad\u0131na Hutbe okuma \u00f6rnekli\u011fi,Sel\u00e7uklu beylerbeyi taraf\u0131ndan da s\u00fcrd\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f,Osmanl\u0131 d\u00f6nemindes\u00fcreklilik kazanm\u0131\u015f ve fethedilen \u00fclkelerde g\u00f6rev yapan valiler taraf\u0131ndanCuma g\u00fcnleri,Halife olarak kabul edilen Osmanl\u0131 padi\u015fahlar\u0131 ad\u0131na hutbeler okumu\u015flard\u0131r.<\/p>\n

Cuma\u2019n\u0131n esas gayesi,hutbe okutulmas\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in, Halife ad\u0131na okunan hutbelerin, zorunlu olarak susarak dinlenmesi farz kabul edilmi\u015ftir. Osmanl\u0131 d\u00f6neminde, 1876 y\u0131l\u0131nda yap\u0131lan anayasan\u0131n, 7. maddesinde padi\u015fah ad\u0131na hutbe okutulmas\u0131 hakimiyet hakk\u0131 olarak belirtilmi\u015ftir. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde Hint Okyanusunda bulunan baz\u0131 b\u00f6lgelerde, Osmanl\u0131 d\u00f6neminden kalan bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla h\u00e2l\u00e2 Osmanl\u0131 ad\u0131na hutbeler okutulmaktad\u0131r.<\/p>\n

Osmanl\u0131 \u0130mparatorlu\u011funun fiilen bitmesi sonras\u0131nda hutbeler, yeni kurulan cumhuriyet h\u00fck\u00fcmeti okunmaya ba\u015flanm\u0131\u015ft\u0131r.Cumhuriyetin kurulmas\u0131ndansonra 24 kas\u0131m 1922 tarihinde hutbeler T\u00fcrk\u00e7e okunmaya ba\u015flanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Cuma\u2019n\u0131n Di\u011fer \u015eartlar\u0131<\/p>\n

Cuma g\u00fcn\u00fc, araya gelen insanlar\u0131n, g\u00fcvenliklerinin sa\u011flanmas\u0131 ve izdiham\u0131n \u00f6nlenmesi hususu da devletin \u201cemniyeti sa\u011flamas\u0131n\u0131\u201d gerekli k\u0131lmaktad\u0131r. Toplanan insanlar\u0131n sevk ve idaresi ise bir \u201cba\u015fkan\u0131n\u201d varl\u0131\u011f\u0131na olan ihtiyac\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya koymaktad\u0131r. Hutbe, \u0130sl\u00e2m Devletinin ba\u015f\u0131ndaki Halife ad\u0131na okundu\u011fu i\u00e7in \u201c\u015eer\u2019i bir devletin\u201dvarl\u0131\u011f\u0131n\u0131n g\u00f6stergesidir.<\/p>\n

Yukar\u0131dan beri s\u0131ralanan b\u00fct\u00fcn bu \u015fartlar,Cuma ayeti ve di\u011fer ayetlerle birlikte ele al\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda konu daha da netle\u015fmekte ve Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131n gereklili\u011fini, Kur\u2019an ve S\u00fcnnet boyutunu ortaya koymaktad\u0131r.<\/p>\n

Tek merkezde toplanma (Cemaat): Cemaat olmak, Kur\u2019an\u2019\u0131n olmazsa olmaz bir emridir. Kur\u2019an m\u00fc\u2019minlere, topluca Allah\u2019\u0131n ipine sar\u0131lmalar\u0131n\u0131(3\/103), b\u00f6l\u00fcn\u00fcp par\u00e7alanmamalar\u0131n\u0131, aksi halde zay\u0131flay\u0131p korkuya kap\u0131lacaklar\u0131n\u0131(8\/46), topluca hareket edip \u0130sl\u00e2mi esaslara teslim olmalar\u0131n\u0131(2\/208), Allah\u2019\u0131n rahmetinin ancak b\u00fct\u00fcnle\u015fip birbirine hakk\u0131 ve sabr\u0131 tavsiye eden m\u00fc\u2019minler \u00fczerinde bulundu\u011funu(9\/71) bildirmi\u015ftir. Kur\u2019an\u2019\u0131 \u00f6l\u00e7\u00fc edinen m\u00fc\u2019minlerin bu emir ve tavsiyelere itaat etmeleri imani bir gereklilik ve zorunluluktur.Toplumsal bir olgu olan Cuma\u2019n\u0131n, yukar\u0131dan beri anlat\u0131lagelen nedenlerden dolay\u0131, cemaatle eda edilmesi zorunlu bir \u015fartt\u0131r.<\/p>\n

Devletin Fonksiyonu (Daru\u2019l \u0130sl\u00e2m): Cuma\u2019n\u0131n sosyal bir namaz olu\u015fu, toplumun sevk ve idaresi ancak, merkezi bir otoritenin varl\u0131\u011f\u0131 ile m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. M\u00fcsl\u00fcman bir toplumu da ancak \u0130sl\u00e2mi bir y\u00f6netim sevk ve idare edece\u011fine ya da M\u00fcsl\u00fcman bir toplum, ancak \u0130sl\u00e2mi h\u00fck\u00fcmlerin uyguland\u0131\u011f\u0131 bir beldede \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131 gere\u011fi gibi ya\u015fayacaklar\u0131na g\u00f6re, bu durumda Daru\u2019l \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 bir gerekliliktir. Daru\u2019l \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n tarifinde verilen ayetlerle bu \u015fart\u0131n Kur\u2019ani boyutu ortaya konulmu\u015ftu.<\/p>\n

Emniyet: \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131n ancak \u0130sl\u00e2mi bir beldede ve \u0130sl\u00e2mi y\u00f6netim alt\u0131nda ya\u015fanabilece\u011fine yukar\u0131da de\u011finilmi\u015fti.\u0130sl\u00e2m Devleti\u2019nin aslig\u00f6revlerinin ba\u015f\u0131nda geleni, hi\u00e7 \u015f\u00fcphesizdir ki, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n y\u00fcce Allah\u2019\u0131 gere\u011fi gibi ve g\u00fcven i\u00e7inde raz\u0131 edecekleri ortamlar\u0131 haz\u0131rlamakt\u0131r. \u0130badetlerde g\u00fcven esast\u0131r; nitekim Bakara suresi,239 ve Nisa suresi, 102-104.Ayetlerde, korku i\u00e7indebulunan kimsenin, ibadetlerinin k\u0131salt\u0131ld\u0131\u011f\u0131,ibadetlerin g\u00fcven i\u00e7erisinde daha rahat bir \u015fekilde eda edildi\u011fi bildirilmektedir. \u0130\u015fte bu nedenlerden dolay\u0131 emniyet, Cuma i\u00e7in gerekli bir \u015fartt\u0131r.<\/p>\n

Devlet Ba\u015fkan\u0131: Hi\u00e7bir toplum ba\u015f\u0131bo\u015f, idarecisiz olamaz; bu insan ger\u00e7e\u011fiyle \u00e7at\u0131\u015f\u0131r. \u0130nsanlar\u0131n, toplum olarak bir arada ya\u015famalar\u0131 ve bu toplumun sevk ve idaresi bir imam\u0131 ya da devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131 zorunlu k\u0131lmaktad\u0131r.\u0130mam\u0131n ise, her konuda toplumun \u00f6n\u00fcnde bulunmas\u0131, toplumun bir ve b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc a\u00e7\u0131s\u0131ndan gereklidir. \u0130\u015fte bundan dolay\u0131, Cuma\u2019n\u0131n eda edilmesinde devlet ba\u015fkan\u0131n\u0131n bulunmas\u0131 Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131ndan biri olarak g\u00f6r\u00fclmektedir. Kur\u2019an\u2019\u0131 Kerim, emir sahiplerine itaati esas k\u0131lm\u0131\u015f, Allah\u2019a isyan\u0131 emretmedi\u011fi s\u00fcrece m\u00fc\u2019minlerin, emir sahibine itaat etmelerini istemi\u015ftir.<\/p>\n

Hutbe: Cuma\u2019n\u0131n as\u0131l amac\u0131 toplant\u0131olunca, toplant\u0131 da ister istemez konu\u015fmalar yap\u0131lacak, hakk\u0131 tavsiye ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc menetme, toplumsal sorunlar\u0131n dile getirilmesi gibi hususlar toplant\u0131 s\u00fcresince toplanan kalabal\u0131\u011fa anlat\u0131lacakt\u0131r. K\u0131sacas\u0131, bir konu\u015fma yap\u0131lmadan insanlar\u0131n bir araya toplanmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu da, Cuma\u2019da hutbeyi zorunlu k\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n

Yukar\u0131daki apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklere ra\u011fmen, hangi akl\u0131 selim sahibi olan insan, h\u00e2l\u00e2, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131 f\u0131khi konulara ba\u011flayabilir. B\u00f6yle bir iddia, Kur\u2019ani ger\u00e7ekleri g\u00f6z ard\u0131 etmek olmaz m\u0131?<\/p>\n

S\u00fcnnet\u2019te Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131 \u00e7ok daha net bir \u015fekilde ortaya konulmu\u015ftur; kendisi, Mekke m\u00fc\u015frik devletinde Cuma\u2019y\u0131 eda edemedi\u011fi halde, Medine\u2019deki M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n toplanmalar\u0131n\u0131 isteyen Rasulullah(as), bu tutumu ile Cuma\u2019n\u0131n \u2018Dar\u2019\u00fcl \u015eirkte eda edilmeyece\u011fini\u2019, ancak g\u00fc\u00e7l\u00fc bir \u0130sl\u00e2m cemaatinin var olmas\u0131 halinde, Halifenin izni ile eda edilebilece\u011fini g\u00f6sterirken, Hicreti s\u0131ras\u0131nda Kuba k\u00f6y\u00fcnde ond\u00f6rt g\u00fcn misafirli\u011fi s\u00fcresince Cuma\u2019y\u0131 eda edemeyip y\u00fcz ki\u015filik silahl\u0131 M\u00fcsl\u00fcmanlarla yola \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra Ranuna vadisinde eda etmesi de \u201cemniyetin\u201d gerekli oldu\u011funu ortaya koymaktad\u0131r.<\/p>\n

Rasulullah(as)\u2019\u0131n, hayat\u0131 boyunca kendisinin imam olarak Cuma\u2019y\u0131 eda etmesi \u201cDevlet Ba\u015fkan\u0131n\u0131n\u201d \u015fart oldu\u011funu belirtirken, Medine\u2019de tek merkezde Cuma\u2019n\u0131n eda edilmesi de \u201cbir \u015fehirde tekbir merkezde\u201d Cuma\u2019n\u0131n eda edilebilece\u011fine \u00f6rnek te\u015fkil etmektedir. Y\u00fcce Allah (cc), Rasulullah (as)\u2019\u0131 en g\u00fczel \u00f6rnek olarak al\u0131nmas\u0131n\u0131 m\u00fc\u2019minlere emretmektedir. Bu nedenle Rasulullahh (as), Cuma konusunda da \u00f6rnektir.<\/p>\n

\u201cAndolsun Allah’\u0131n Rasul\u00fcnde sizin i\u00e7in Allah’a ve ahiret g\u00fcn\u00fcne kavu\u015fmaya inanan ve Allah’\u0131 \u00e7ok anan kimseler i\u00e7in, \u00e7ok g\u00fczel bir \u00f6rnek vard\u0131r.\u201d (Ahzab, 21)<\/p>\n

Rasulullah(as)\u2019a uymak farz oldu\u011funa g\u00f6re, m\u00fc\u2019minler olarak her konuda oldu\u011fu gibi, Cuma konusunda da Rasulullah(as)\u2019\u0131n yapt\u0131klar\u0131n\u0131 aynen yapmak imani bir sorumluluktur. Bu nedenle, Rasulullah(as)\u2019\u0131n S\u00fcnneti\u2019nde, Cuma\u2019n\u0131n t\u00fcm \u015fartlar\u0131ortaya konulmu\u015ftur. Bu \u015fartlar\u0131, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131ndan saymamak ya da belirtilen \u015fartlara uygun hareket etmemek veyahut de\u011fi\u015fik endi\u015felerle, \u015fartlar\u0131n ihtiva ettikleri anlamlar\u0131 daraltmak, \u00e7arp\u0131tmak ve de\u011fi\u015ftirmek k\u00fcf\u00fcr ve sap\u0131kl\u0131kt\u0131r.<\/p>\n

3-Dar\u2019ul \u015eirkte Cuma\u2019n\u0131n Eda Edilmesi<\/p>\n

Ele\u015ftiri: Cuma\u2019n\u0131n belirtilen \u015fartlar\u0131, tam ve m\u00fctekamil bir \u015fekilde bug\u00fcn mevcut de\u011fildir, bu do\u011fru; ancak buna ra\u011fmen k\u0131l\u0131nsa daha iyi olmaz m\u0131? Hi\u00e7 olmazsa tamamen terk edilmi\u015f olunmaz.<\/p>\n

Cevap: Bir ibadet, kendisine has \u015fartlar\u0131na uygun bir \u015fekilde eda edildi\u011fi s\u00fcrece bir anlam ifade eder. \u015eartlar\u0131 haiz olmayan bir ibadetin, her \u015feye ra\u011fmen yap\u0131lmas\u0131, onun ibadet \u00f6zelli\u011fini yitirmesine neden olur. \u00d6rne\u011fin, Hac mevsimi d\u0131\u015f\u0131nda Mekke ve Medine\u2019ye gitmekle insan nas\u0131l ki Hac\u0131 olam\u0131yorsa, \u015fartlar\u0131 haiz olmayan bir Cuma\u2019y\u0131 eda etmekle de Cuma eda edilmi\u015f olunmaz.<\/p>\n

\u015eartlar\u0131 Haiz Olmad\u0131\u011f\u0131 Halde Cuma\u2019y\u0131 Eda Etmeye Kalk\u0131\u015fmak<\/p>\n

a-Geneksel Al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 S\u00fcrd\u00fcrmektir: Kimi insanlar, al\u0131\u015fageldikleri kimi hareketleri terketmek istemezler; her \u015feye ra\u011fmen bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmek isterler. Yapageldikleri hareketlerin i\u015flevini yitirmesi dahi o ki\u015fileri yapt\u0131klar\u0131 hareketten vazge\u00e7irmez. Bu tutum, o ki\u015filerin zafiyetlerinden, zay\u0131f karakter sahibi olmalar\u0131ndan kaynaklanmaktad\u0131r. Cuma\u2019y\u0131 eda eden kimi insanlar, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmek istemektedirler.<\/p>\n

b-\u00c7\u0131karlar\u0131n Korunmas\u0131na \u00c7al\u0131\u015fmakt\u0131r: Kimi \u00e7\u0131karc\u0131lar Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131n olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bildikleri halde s\u0131rf, elde ettikleri \u00e7\u0131karlar\u0131n\u0131 yitirmemek i\u00e7in, Cuma\u2019y\u0131 eda etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Bu tip insanlar, \u00e7\u0131karlar\u0131 u\u011fruna hakk\u0131 bat\u0131lla kar\u0131\u015ft\u0131rmaktan \u00e7ekinmezler.<\/p>\n

c-Toplumun K\u0131namas\u0131ndan Korunmakt\u0131r: Kimi insanlar i\u00e7in toplumun k\u0131namas\u0131 ve ele\u015ftirmesi en b\u00fcy\u00fck cezad\u0131r. Bunlar, t\u00fcm hareketlerini buna g\u00f6re d\u00fczenlerler ve toplumun k\u0131namas\u0131na muhatap olmamak i\u00e7in, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131n haiz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bile bile Cuma\u2019y\u0131 eda etmi\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcrler.<\/p>\n

d-Tatmin Olmaya \u00c7al\u0131\u015fmakt\u0131r: Baz\u0131 kimseler, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131n olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmelerine ra\u011fmen, bunu kendilerinde netle\u015ftiremediklerinden dolay\u0131 s\u00fcrekli olarak bir s\u0131k\u0131nt\u0131 i\u00e7erisindedirler. Bu nedenle, tatmin olmak i\u00e7in Cuma\u2019y\u0131 eda etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.<\/p>\n

e-Toplumun Dini Duygular\u0131n\u0131 \u0130stismar Etmektedir: Baz\u0131 kimseler de, toplum \u00fczerinde yapay bir etki olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bu yapay etkilerini korumak ad\u0131na, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131n haiz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bile bile, ger\u00e7ekleri \u00e7arp\u0131tarak Cuma\u2019y\u0131 eda etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Bu yapay etkileri y\u0131k\u0131lacak korkusuyla bu \u015fah\u0131slar, Cuma\u2019n\u0131n ger\u00e7ek \u015fartlar\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen M\u00fcsl\u00fcmanlara a\u011f\u0131z dolusu hakaretler ya\u011fd\u0131r\u0131rlar. \u00c7\u00fcnk\u00fc Cuma\u2019n\u0131n ger\u00e7ek \u015fartlar\u0131n\u0131n toplum taraf\u0131ndan anla\u015f\u0131lmas\u0131 halinde, ger\u00e7ek y\u00fczleri ortaya \u00e7\u0131kacak, toplum \u00fczerindeki s\u00f6m\u00fcr\u00fcleri bitecektir.<\/p>\n

f-Cuma\u2019y\u0131 Hafife Almakt\u0131r: Cuma \u015fartlar\u0131na uygun bir \u015fekilde eda edildi\u011fi zaman bir anlam ifade eder; aksi halde Cuma\u2019y\u0131 ger\u00e7ek anlam\u0131ndan sapt\u0131rmak, hafife almakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131 olu\u015fturmak i\u00e7in \u00e7aba sarfedilmesi gerekirken, bu zorlu m\u00fccadeleyi yapmay\u0131p hi\u00e7bir \u015fart\u0131 olmadan Cuma\u2019y\u0131 eda etmeye kalk\u0131\u015fmak onu hafife almak ve ger\u00e7ekleri \u00e7arp\u0131tmakt\u0131r. Cuma\u2019y\u0131 eda etmek, ancak \u015fartlar\u0131 haiz oldu\u011fu zaman m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr; bunun d\u0131\u015f\u0131nda yap\u0131lanlar\u0131n Cuma ile uzaktan yak\u0131ndan hi\u00e7bir ilgisi yoktur.<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019\u0131 \u00f6l\u00e7\u00fc, Rasulullah(as)\u2019\u0131 en g\u00fczel \u00f6rnek edinen M\u00fcsl\u00fcmanlar, her konu ve alanda oldu\u011fu gibi, Cuma konusunda da Rasulullah(as)\u2019a uymay\u0131 dini bir g\u00f6rev ve sorumluluk bilmektedirler. Bu bilin\u00e7le hareket eden M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, ne k\u00fcfr\u00fcn bask\u0131 ve zulm\u00fc, ne gelenek\u00e7i bid\u2019at\u00e7\u0131lar\u0131n ele\u015ftirileri, ne toplumun k\u0131namas\u0131, ne belam ve samirilerin ger\u00e7ekleri sapt\u0131rma ve sald\u0131r\u0131lar\u0131, ne provakat\u00f6r ve m\u00fcnaf\u0131klar\u0131n k\u0131\u015fk\u0131rtmalar\u0131, ne de hevai ve duygusal istek ve arzular, do\u011fru olan\u0131 yapmaktan al\u0131koymayaca\u011f\u0131 gibi, hi\u00e7bir \u015fekilde o M\u00fcsl\u00fcmanlara do\u011frulardan taviz de verdirmez.<\/p>\n

Cuma konusu, Kur\u2019an ve S\u00fcnnet\u2019te \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015f, \u015fartlar\u0131 ortaya konulmu\u015ftur. Cuma\u2019y\u0131 eda etmek isteyenler, b\u00fct\u00fcn de\u011ferlerini ortaya koyarak \u00f6ncelikle Cuma\u2019n\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131 olu\u015fturmak zorundad\u0131rlar. Kur\u2019an ve S\u00fcnnet\u2019i \u00f6l\u00e7\u00fc edinen M\u00fcsl\u00fcmanlar, her alanda oldu\u011fu gibi Cuma konusunda da \u00f6ncelikli olan\u0131 yapmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131rlar. Bu \u015fartlar olu\u015fturulmadan Cuma ad\u0131 alt\u0131nda toplan\u0131p namaz k\u0131lmak, Hakk\u0131 bat\u0131lla kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131p ger\u00e7eklerden y\u00fcz\u00e7evirmek ve a\u00e7\u0131k\u00e7a sap\u0131kl\u0131kt\u0131r.<\/p>\n

Bug\u00fcn, Eda Edildi\u011fi \u0130ddia Edilen Cuma \u0130sl\u00e2mi De\u011fildir<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde, Cuma ad\u0131 alt\u0131nda yap\u0131lan toplant\u0131lar\u0131n da, k\u0131l\u0131nan namazlar\u0131n da \u0130sl\u00e2m\u2019da emredilen Cuma ile hi\u00e7bir ilgisi bulunmamaktad\u0131r ve \u0130sl\u00e2mi olmaktan uzakt\u0131r. Bu toplant\u0131lar\u0131, ister ta\u011futi sistemin maa\u015fl\u0131 ajanlar\u0131 namaz memurlar\u0131 d\u00fczenlesin, isterse toplumun inan\u00e7lar\u0131n\u0131 istismar edip onlar\u0131n maddi ve manevi de\u011ferlerini s\u00f6m\u00fcren Samiri soylu belamlar d\u00fczenlesin, \u0130sl\u00e2mi olmaktan \u0130sl\u00e2m i\u00e7in yap\u0131lmaktan uzakt\u0131rlar.<\/p>\n

Ta\u011futi sistem, her konuda \u0130sl\u00e2m\u2019dan ve \u0130sl\u00e2mi de\u011ferlerden rahats\u0131zl\u0131k duydu\u011fu, her vesile ile \u0130sl\u00e2mi olan her \u015feyi mahkum etti\u011fi halde, kiralad\u0131\u011f\u0131 ajanlar\u0131na Cuma k\u0131ld\u0131rmak i\u00e7in \u00e7aba sarfetmekte ve bu ajanlar\u0131n\u0131n her birine milyonlarca lira r\u00fc\u015fvet vermektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, Cuma ad\u0131 alt\u0131nda toplanan ki\u015filere, bu ajanlar\u0131 vesilesiyle, kendi isteklerini dikte ettirmekte, ideolojisini dayatmaktad\u0131r.<\/p>\n

Cuma namaz\u0131 k\u0131lmak i\u00e7in toplanan ki\u015filer, dini bir kisve alt\u0131nda kar\u015f\u0131lar\u0131na \u00e7\u0131kart\u0131lan namaz memurlar\u0131na, \u00e7o\u011fu zaman aldanmaktad\u0131rlar. Bu nedenle, Cuma ad\u0131 alt\u0131nda yap\u0131lan toplant\u0131lar, daha \u00e7ok ta\u011futi sistemin i\u015fine yaramaktad\u0131r. Di\u011fer taraftan, \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131n yery\u00fcz\u00fcne hakim olmas\u0131na, \u0130sl\u00e2mi de\u011ferlerin toplum taraf\u0131ndan net bir \u015fekilde anla\u015f\u0131lmas\u0131na \u00e7al\u0131\u015fmayan, bu u\u011furda maddi, manevi, fikri, bedeni ve zamani olarak hi\u00e7bir fedak\u00e2rl\u0131kta bulunmayan din istismarc\u0131lar\u0131, Cuma ad\u0131 alt\u0131nda gizli ve kuytu yerlerde, insanlar\u0131 toplayarak oyalamakta, onlar\u0131n \u0130sl\u00e2mi ger\u00e7ekleri anlamalar\u0131na engel olmaktad\u0131rlar.<\/p>\n

Ta\u011futi sistem olsun, din istismarc\u0131s\u0131 Samiri soylu belamlar olsun, Cuma ad\u0131 alt\u0131nda yapt\u0131klar\u0131 toplant\u0131larla bir taraftan insanlar\u0131 kendi sulfi emelleri i\u00e7in pazifize ederlerken di\u011fer taraftan, maskeleri d\u00fc\u015fer endi\u015fesiyle, \u0130sl\u00e2mi ger\u00e7eklerin anla\u015fmas\u0131n\u0131 engellemektedirler. Ancak, korkunun ecele hi\u00e7bir faydas\u0131 yoktur; Hak, er-ge\u00e7 hakim olacak, her t\u00fcrl\u00fc gayri \u0130sl\u00e2mi unsurlar y\u0131k\u0131l\u0131p lay\u0131k olduklar\u0131 yerlere gireceklerdir. Y\u00fcce Allah\u2019\u0131n vaadidir ve Allah (cc) vaadinden caymaz.<\/p>\n

\u201cAllah\u2019\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131yla s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar; halbuki, kafirler ho\u015flanmasa da Allah, mutlaka nurunu tamamlamak ister. O Rasul\u00fcn\u00fc hidayet ve hak dinle g\u00f6nderdi ki m\u00fc\u015frikler ho\u015flanmasa da o dini b\u00fct\u00fcn din(ler)in \u00fcst\u00fcne \u00e7\u0131kars\u0131n\u201d (Tevbe, 32-33)<\/p>\n

\u201cAksine biz, hakk\u0131 bat\u0131l\u0131n \u00fcst\u00fcne atar\u0131z da onun beynini par\u00e7alar, (bat\u0131l\u0131n)derhal can\u0131 \u00e7\u0131kar. Allah\u2019a yak\u0131\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131z niteliklerden \u00f6t\u00fcr\u00fc vay size!\u201d\t (Enbiya, 18)<\/p>\n

\u201cDe ki: \u2018Hak geldi, art\u0131k bat\u0131l ne bir \u015fey ortaya \u00e7\u0131karabilir, ne de geri getirebilir.\u201d(Sebe, 49)<\/p>\n

\u201cDe ki: \u2018Hak geldi, bat\u0131l ortadan kalkt\u0131; zaten ortadan kalkmaya mahkumdur.\u201d(\u0130sra, 81)<\/p>\n

 <\/p>\n

Kurani M\u00fccahede: 2013-02-12<\/p>\n

 
\n