Namaz, kullu\u011fun ve y\u00fcce Allah\u2019a ba\u011fl\u0131l\u0131\u011f\u0131n samimiyet de\u00acrecesini g\u00f6steren bir ibadettir. Kula kullu\u011fu zillet, \u00e2lemlerin Rabb\u2019ine ibadeti \u015feref g\u00f6ren m\u00fc\u2019minler i\u00e7in namaz bir mira\u00e7, y\u00fcce Allah\u2019a y\u00fckselten, r\u00fck\u00fb ve secde ile yakla\u015ft\u0131ran bir \u00f6l\u00e7\u00fcd\u00fcr. Bu nedenle m\u00fc\u2019minler, hi\u00e7bir s\u0131k\u0131nt\u0131 duymadan zevkle ve huzur i\u00e7erisinde namazlar\u0131n\u0131, belirlendi\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcler i\u00e7erisinde eda ederler.<\/p>\n

Namaz, iman\u0131n tezah\u00fcr\u00fc, ruhun canl\u0131l\u0131k emaresi, v\u00fccudun fonksiyonel hareketi, insan\u0131n, insan olu\u015funun belgesidir. K\u00fcfr\u00fcn, \u015firkin, f\u0131sk\u0131n, nifak\u0131n, zul\u00fcm ye tu\u011fyan\u0131n reddiyesi olan namaz, m\u00fc\u2019minler i\u00e7in y\u00fcce Allah\u2019a teslimiyetin \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fc; ferdi ve toplumsal bir eylem; huzur ve g\u00fcven \u015femsiyesi, insan ile Rabb\u2019i aras\u0131nda irtibat k\u00f6pr\u00fcs\u00fc; insan\u0131n y\u00fc-celmesini sa\u011flayan basamak, m\u00fc’minin mirac\u0131d\u0131r. Y\u00fcce Allah’a teslimiyetin be\u015feri zorbalara ba\u015fkald\u0131r\u0131\u015f\u0131n g\u00f6stergesidir.<\/p>\n

\u0130nsan\u0131n ki\u015fili\u011fini olgunla\u015ft\u0131ran namaz, M\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in m\u00fctevaz\u0131 olman\u0131n, gurur ve kibirden ar\u0131nman\u0131n ilac\u0131; do\u011frulu\u011fun, d\u00fcr\u00fcstl\u00fc\u011f\u00fcn i\u015faret levhas\u0131 oldu\u011fu gibi, ayn\u0131 zamanda M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n nefis muhasebesi yapmalar\u0131n\u0131 sa\u011flayan, onlara nefis tez\u00ackiyesi ettirip ar\u0131nd\u0131ran bir k\u0131lavuz, sosyal ve toplumsal hareketlerini d\u00fczenleyen bir k\u0131stast\u0131r.<\/p>\n

Namaz, m\u00fc\u2019minlere cehennem kap\u0131lar\u0131n\u0131 kapatan, cennet kap\u0131lar\u0131n\u0131 a\u00e7an bir anahtar; y\u00fcce Allah\u2019tan ba\u015fka t\u00fcm otoritelere ba\u015f kald\u0131r\u0131\u015f\u0131n (k\u0131yam) en etkin silah\u0131; k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn \u00f6n\u00fcndeki set; hidayet \u00fczerinde bulunu\u015fun ifadesi; imanla k\u00fcfr\u00fc ay\u0131ran ay\u0131\u00acra\u00e7; kurtulu\u015fun ifadesi, kalbi yumu\u015fatan bir ila\u00e7; insan\u0131 huzur ve mutlulu\u011fa g\u00f6t\u00fcren bir vas\u0131ta; M\u00fcsl\u00fcman olman\u0131n belgesidir.<\/p>\n

Namaz; kulun Rabb’i ile diyalogunu sa\u011flayan bir rab\u0131ta; insan\u0131 kulluk bilincine ula\u015ft\u0131ran ve onu Rabb’ine y\u00fckselten bir basamak, kul\u00acluk g\u00f6rev ve sorumlulu\u011funu idrak ettiren bir eylem; \u00f6l\u00fc ruhlar\u0131 di\u00acrilten bir aksiyon; ki\u015fiye \u015fahsiyet kazand\u0131ran ve ger\u00e7ek \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc g\u00f6steren bir hareket; k\u00fcf\u00fcr ve \u015firk pisli\u011finden, k\u00f6t\u00fcl\u00fck batakl\u0131\u011f\u0131ndan, zulmetten ve cehaletten kurtaran, b\u00f6b\u00fcrlenmemeyi, zulmetmemeyi, zulme u\u011framamay\u0131 a\u015f\u0131layan bir d\u00fc\u015f\u00fcnce; \u00e2lemlerin Rabb’ine y\u00f6nelten bir i\u015faret; O\u2019nun r\u0131zas\u0131n\u0131n g\u00f6stergesi, ki\u015fiyi Kur’an’a y\u00f6neltip onunla kayna\u015ft\u0131ran g\u00fc\u00e7t\u00fcr.<\/p>\n

M\u00fc’min, namazla kendisini yeniler ve namazla kendisini kont\u00acrol eder. Bu nedenle, namaz\u0131n\u0131 s\u00fcrekli k\u0131lar; bu s\u00fcreklilik hem hayat\u0131 kapsar, hem de zaman\u0131. Zaman olarak m\u00fc’min, g\u00fcn\u00fcn yirmi d\u00f6rt sa\u00acatinde Rabb’ine y\u00f6nelir. Bu yirmi d\u00f6rt saat, g\u00fcnd\u00fcz oldu\u011fu gibi geceyi de i\u00e7erisine al\u0131r.<\/p>\n

M\u00fc\u2019minin namaz k\u0131lmas\u0131, bal\u0131\u011f\u0131n sudaki, ku\u015fun havadaki durumu gibidir. M\u00fc\u2019min i\u00e7in namaz, a\u011fa\u00e7 i\u00e7in su, insan i\u00e7in hava, canl\u0131 i\u00e7in g\u0131da gibidir. Abdest ile beden dinlenip rahatlarken, namaz ile ruh huzura kavu\u015fur, insan rahatlar, sakinle\u015fir. Nitekim Rasulullah (as), bir hadisi \u015ferifinde; \u201ck\u0131zd\u0131\u011f\u0131n\u0131z zaman, abdest al\u0131p iki rek\u00e2t namaz k\u0131l\u0131n\u201d buyurur. Bu da, namaz\u0131n insan\u0131n psikolojisi ve bedeni \u00fczerinde ne denli etkili oldu\u011funu g\u00f6sterir.<\/p>\n

Hevas\u0131na kulluk yapmay\u0131 \u015fiar edinen kimseler i\u00e7in ise namaz, s\u00fcrekli bir s\u0131k\u0131nt\u0131 ve y\u00fck olmu\u015ftur. Bunun i\u00e7in de ya istemeye istemeye namaz k\u0131lm\u0131\u015flar ya da namaz vakitlerini ya da rek\u00e2tlar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7a\u00acl\u0131\u015fm\u0131\u015flard\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 anlamaktan mahrum olan baz\u0131 kimseler, \u00f6nce Kur\u2019an\u2019da namaz\u0131n iki rek\u00e2t oldu\u011funu iddia etmi\u015fler, daha sonra da namaz vakitlerinin \u00fc\u00e7 vakit oldu\u011funu ileri s\u00fcrm\u00fc\u015flerdir.<\/p>\n

Namaz, imani bir husustur; bu nedenle iman noktas\u0131nda iflas etmi\u015f olanlar, iman fazileti ile tan\u0131\u015fmam\u0131\u015f ya da bu faziletten nasiplenmemi\u015f ki\u015filer, iman ile k\u00fcfr\u00fc kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131p \u015firketle\u015ftirenler namaz\u0131n faziletini, insana verdi\u011fi manevi y\u00fcceli\u011fi ve fiziki huzuru anlamazlar. Bunun i\u00e7in bu kimseler, kendileri k\u0131lmasalar bile namazdan ve onu hu\u015fu ile k\u0131lanlardan rahats\u0131zl\u0131k duyarlar.<\/p>\n

Hak bat\u0131l m\u00fccadelesinde \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131, Tevhidi esaslara kar\u015f\u0131 ta\u015f\u0131d\u0131klar\u0131 kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 her vesile ile ortaya koymu\u015flar, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n, yery\u00fcz\u00fcnden kald\u0131r\u0131lmas\u0131 ya da en az\u0131ndan ona iman edenler \u00fczerindeki etkisini azalt\u0131lmas\u0131 i\u00e7in ellerinden gelen her \u015feyi yapm\u0131\u015flar, yapmaktan \u00e7ekinmemi\u015flerdir.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019a kar\u015f\u0131 topyek\u00fbn bir sava\u015f\u0131n \u0130sl\u00e2m\u2019a zarar veremedi\u011fini, veremeyece\u011fini ve bu aleni sava\u015flar\u0131 ile \u0130sl\u00e2m\u2019a iman edenlerin dinlerine daha fazla sar\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fckleri ve kimi ac\u0131 tecr\u00fcbelerle bunu ya\u015fad\u0131klar\u0131 i\u00e7in bu metodu k\u0131smen terk etmi\u015flerdir. Askeri ve ekonomik g\u00fc\u00e7leri ile \u0130sl\u00e2m’a kar\u015f\u0131 bir ba\u015far\u0131 elde edemeyen \u015fer g\u00fc\u00e7leri, bunun yerine insanlar\u0131 \u0130sl\u00e2m’dan uzakla\u015ft\u0131rmak i\u00e7in \u015feytani bir d\u00fc\u015f\u00fcnce ile \u0130sl\u00e2mi kavramlar\u0131 \u00e7arp\u0131tmaya ya da i\u00e7ini bo\u015fatmaya \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019a kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131, kimi zaman alenen ortaya koymu\u015flar, kimi zaman ise m\u00fcnaf\u0131k\u00e7a tav\u0131rlar i\u00e7erisinde sureti haktan g\u00f6r\u00fcnerek hareket etmi\u015flerdir. \u00d6zellikle g\u00fcn\u00fcm\u00fczde suret-i haktan g\u00f6r\u00fcnen bir\u00e7ok m\u00fcnaf\u0131k, tarihteki atalar\u0131n\u0131 aratmayacak bir tav\u0131r i\u00e7erisinde hareket etmektedirler.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n temel esaslar\u0131n\u0131 y\u0131kmak isteyen \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131, \u00f6nce Tevhid, vahiy, \u015firk, ta\u011fut vb. kavramlar\u0131 kullanarak M\u00fcsl\u00fcmanlardan g\u00f6r\u00fcn\u00fcyor, Tevhidi d\u00fc\u015f\u00fcnen bir M\u00fcsl\u00fcman olduklar\u0131 imaj\u0131n\u0131 uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar, daha sonra kimi kavramlar\u0131 \u00e7arp\u0131tarak yava\u015f yava\u015f kinlerini kusuyorlar.<\/p>\n

Her vesile ile \u0130sl\u00e2m\u2019a kar\u015f\u0131 m\u00fccadele eden \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131n istismarlar\u0131na alet ettikleri kavramlardan biri de namaz konusudur Bunlar, \u015feytan\u0131n y\u00fcce Allah\u2019a kar\u015f\u0131 s\u00f6yledi\u011fi s\u00f6z\u00fc ger\u00e7ekle\u015ftirmek, insanlar\u0131 namazdan so\u011futmak ve y\u00fcce Allah\u2019a secde edenleri azaltmak i\u00e7in b\u00fct\u00fcn g\u00fc\u00e7leri ile \u00e7al\u0131\u015fmaktad\u0131rlar.<\/p>\n

\u201c\u00d6yle ise beni azd\u0131rmana kar\u015f\u0131l\u0131k, and i\u00e7erim ki, ben de onlar(\u0131 sapt\u0131rmak) i\u00e7in senin do\u011fru yolunun \u00fcst\u00fcne oturaca\u011f\u0131m. Sonra \u00f6nlerinden, arkalar\u0131ndan, sa\u011flar\u0131ndan, sollar\u0131ndan onlara sokulaca\u011f\u0131m ve \u00e7oklar\u0131n\u0131 \u015f\u00fckredenlerden bulmayacaks\u0131n!\u2019 dedi\u201d (7 A\u2019raf, 16-17)<\/p>\n

\u0130nsanlar\u0131, namazdan ve y\u00fcce Allah\u2019a secde etmekten al\u0131koymaya \u00e7al\u0131\u015fan ki\u015fileri iki grup alt\u0131nda toplamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Bunlardan bir grup, Kur’an’da ge\u00e7en sal\u00e2t kavram\u0131n\u0131 i\u00e7erik olarak, di\u011fer bir grup ise namaz\u0131n rek\u00e2t ve vakitleri y\u00f6n\u00fcnden \u00e7arp\u0131tmaktad\u0131rlar.<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019da Sal\u00e2t kavram\u0131, SLV harflerinden t\u00fcretilmi\u015f bir kelimedir. Bu k\u00f6kten, namaz, dua, \u00f6vg\u00fc, rahmet etmek, yard\u0131m etmek, destek vermek, sayg\u0131 g\u00f6stermek, teslimiyet, namaz k\u0131l\u0131nan yer, Yahudilerin ibadet ettikleri mek\u00e2n Havra kelimeleri de t\u00fcretilmi\u015ftir ve Kur\u2019an\u2019da y\u00fcz defa ge\u00e7mektedir.<\/p>\n

Y\u00fcce Allah’\u0131 raz\u0131 etmek amac\u0131nda olmayan ve yaln\u0131zca fitne \u00e7\u0131karmak, insanlar\u0131 y\u00fcce Allah’a kulluk ve secde etmekten al\u0131koymaktan ba\u015fka ama\u00e7lar\u0131 bulunmayan kimseler ve onlara aldanan baz\u0131 zavall\u0131 takip\u00e7ileri, sal\u00e2t kavram\u0131n\u0131n namaz anlam\u0131na gelmedi\u011fini \u0131srarla iddia ederler.<\/p>\n

Bu fitne unsurlar\u0131, be\u015f kuru\u015fluk bir \u00e7\u0131kar, ge\u00e7ici bir makam ve mevki i\u00e7in kendi cinslerinden insanlar\u0131n \u00f6n\u00fcnde elpen\u00e7e durup 90 derece e\u011filerek r\u00fck\u00fba var\u0131p u\u015fakl\u0131k yapmaktan, nefislerini birka\u00e7 kuru\u015f kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satmaktan utanm\u0131yorlar. Ancak y\u00fcce Allah’a ibadet etmek s\u00f6zkonusu olunca kendi cinslerinden insanlara u\u015fakl\u0131k yapt\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak \u201cBiz kimseye u\u015fakl\u0131k yapmay\u0131z\u201d diyorlar. B\u00f6ylece hem kendilerini yoktan var eden Rab\u2019leri y\u00fcce Allah’a isyan ediyorlar, hem de beraberlerinde ate\u015fe s\u00fcr\u00fckleyecekleri ki\u015fileri de al\u0131p esfele safilin \u00e7ukurundan cehennemin veyl kuyusuna yuvarlan\u0131yorlar.<\/p>\n

\u201c(All\u00e2h) buyurdu: \u2018Haydi, sen, yerilmi\u015f ve kovulmu\u015f olarak oradan \u00e7\u0131k. Andolsun ki onlardan sana kim uyarsa sizin hepinizden cehennemi dolduraca\u011f\u0131m." (A\u2019raf, 18)<\/p>\n

Kur\u2019an, sal\u00e2t kavram\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131k ve anla\u015f\u0131l\u0131r bir \u015fekilde a\u00e7\u0131klamakta, namaz\u0131 ve namaz\u0131n k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 bildirip emretmektedir. Bu a\u00e7\u0131k h\u00fck\u00fcmleri ancak \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131 g\u00f6rmezden gelirler, hain fitneciler bilerek kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131rlar ve ahmaklar da anlamazlar.<\/p>\n

Ayr\u0131ca Kur’an’da namaz\u0131n, g\u00fcne\u015fin do\u011fmas\u0131ndan ve batmas\u0131ndan \u00f6nce, geceye yak\u0131n saatlerde ve gece teheccud \u015feklinde zamanlar\u0131 belirtilmi\u015f ve \u201csalati-l Vusta\u201d, \u201csalati-l fecr\u201d, \u201csalati-l \u2019\u0130\u015fa\u201d, ifadeleri ile isimlendirilmi\u015ftir.<\/p>\n

Kur’an’da, namaz konusu ba\u015fka de\u011fi\u015fik ifadeler de anlat\u0131lmakta ve bu, namaz kavram\u0131na bir zenginlik kazand\u0131rmaktad\u0131r. Namaz kavram\u0131 zikir, Kur\u2019an ve tespih, r\u00fck\u00fb, secde ifadeleriyle de adland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f ve belirtilen vakitlerinde namaz k\u0131l\u0131nmas\u0131 emredilmi\u015ftir. Kur’an’da, ge\u00e7en k\u0131yam, r\u00fck\u00fb ve secde ayetlerini g\u00f6rmezden gelen namaz ka\u00e7k\u0131nlar\u0131, namaz i\u00e7in emredilen abdest \u00fczerinde de zaten hi\u00e7 durmuyorlar.<\/p>\n

\u201cEy Meryem, Rabbine divan dur, secde et ve r\u00fck\u00fb edenlerle beraber e\u011fil!\u201d (Al-i \u0130mran, 43)<\/p>\n

\u201cAma hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehli i\u00e7inde, gece saatlerinde ayakta durup Allah’\u0131n ayetlerini okuyarak secdeye kapanan bir topluluk da vard\u0131r.\u201d (Al-i \u0130mran, 113)<\/p>\n

\u201cEy iman edenler, r\u00fck\u00fb edin, secde edin, Rabb\u2019inize ibadet edin, hay\u0131r i\u015fleyin ki umdu\u011funuza eresiniz.\u201d (Hac, 77)<\/p>\n

\u201cGecelerini Rablerine secde ederek, Onun divan\u0131nda durarak ge\u00e7irirler\u201d (Furkan, 64)<\/p>\n

Secde, iman eden insan\u0131n, kendi hi\u00e7li\u011fini ilan etti\u011fi \u201cs\u0131f\u0131r\u201d noktas\u0131, ancak Rabb\u2019inin onu y\u00fckseltti\u011fi \u201cmirac\u0131\u2019d\u0131r. Secde, d\u00fcnyan\u0131n b\u00fct\u00fcn cazibelerinden \u00e7evirilen y\u00fcz\u00fcn Rabb\u2019ine y\u00f6neldi\u011fi saadet kap\u0131s\u0131, be\u015feri ve d\u00fcnyevi b\u00fct\u00fcn isteklerin terk edilerek yaln\u0131zca O\u2019nun r\u0131zas\u0131n\u0131n istendi\u011fi mek\u00e2nd\u0131r. Secde, b\u00fct\u00fcn s\u0131k\u0131nt\u0131 ve \u00fcz\u00fcnt\u00fclerin geride b\u0131rak\u0131l\u0131p huzur \u00e2lemine y\u00f6nelme yeri, insana ait olan herkesten ve her \u015feyden uzakla\u015f\u0131p yaln\u0131zca yaratana yak\u0131n olunan noktad\u0131r.<\/p>\n

Namaz kavram\u0131n\u0131 \u00e7arp\u0131tan di\u011fer bir grup da, namaz\u0131n Kur\u2019an\u2019da iki rek\u00e2t ve \u00fc\u00e7 vakit oldu\u011funu iddia ederek haddi ne oranda a\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6stermi\u015flerdir. Kur\u2019an\u2019\u0131n baz\u0131 ayetlerini \u00e7arp\u0131tan bu kimseler, Rasulullah (as)\u2019\u0131 da kabul etmezler, k\u0131t ak\u0131llar\u0131 ile \u00f6\u011frendikleri \u00fc\u00e7be\u015f ayetle, kendilerini Rasulullah (as)\u2019dan \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcrler. Bunlar, kendilerini \u00fcst\u00fcn g\u00f6ren seviyesiz bir tav\u0131rla, sanki bir \u00e7ocuktan ya da s\u0131radan bir ki\u015fiden ve arkada\u015f\u0131na hitap eder gibi, Rasulullah (as)\u2019dan \u201cMuhammed\u201d diye s\u00f6z ederler.<\/p>\n

Namaz\u0131n Kur\u2019an\u2019da \u00fc\u00e7 vakit oldu\u011funu iddia eden \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131n ba\u015f\u0131n\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde Kemalist sistemin piyonlu\u011funu yapan ve sistem taraf\u0131ndan \u00e7e\u015fitli unvanlarla sat\u0131n al\u0131nan ki\u015filer \u00e7ekmektedirler. Bunlara, baz\u0131 \u0130sl\u00e2mc\u0131 yazarlar da kimi zaman alet olmu\u015f, onlar da, namaz\u0131n \u00fc\u00e7 vakit oldu\u011funu iddia etmi\u015flerdir. Namazdaki hu\u015fudan nasiplenmeyen namaz alerjili bu tiplerden kimileri, zaten namaz\u0131 gere\u011fi gibi k\u0131lmaktan yoksundurlar. Kur\u2019an bu kimseleri \u015f\u00f6yle tarif eder.<\/p>\n

\u201cNamaza \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131klar\u0131 zaman onu e\u011flence ve oyun yerine koydular. D\u00fc\u015f\u00fcncesiz bir topluluk olduklar\u0131 i\u00e7in b\u00f6yle yapt\u0131lar.\u201d (Maide,58)<\/p>\n

\u201cOnlardan sonra yerlerine \u00f6yle bir nesil geldi ki, namaz\u0131 zayi ettiler, \u015fehvetlerine uydular. Onlar k\u00f6t\u00fcl\u00fck bulacaklard\u0131r.\u201d (Meryem, 59)<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde kendisini M\u00fcsl\u00fcman zan ve iddia eden, hatta yaz\u0131 ve makaleleriyle \u00f6nder olduklar\u0131 imaj\u0131n\u0131 yay\u00acmaya \u00e7al\u0131\u015fan baz\u0131 kimseler de namaz\u0131 \u00fc\u00e7 vakite indirme\u00acye \u00e7al\u0131\u015fmaktad\u0131rlar. \u0130sl\u00e2m\u2019da bir zaruret olarak ortaya \u00e7\u0131\u00ackan cem olay\u0131n\u0131 istismar ederek, bir zaruret olmadan da cem yap\u0131labilece\u011fini iddia etmektedirler.<\/p>\n

Namaza kar\u015f\u0131 her d\u00f6nemde s\u00fcrekli olarak bir s\u0131zlanma olmu\u015f, in\u00acsanlar namaz k\u0131lmamak ya da eksik k\u0131lmak i\u00e7in ne laz\u0131m\u00acsa onu yapm\u0131\u015flard\u0131r. Hz. Peygamber (as)\u2019dan g\u00fcn\u00fcm\u00fcze kadar namaza kar\u015f\u0131 olanlar s\u00fcrekli var olagelmi\u015ftir.<\/p>\n

Hz. Peygamber(as) zaman\u0131nda Sakif o\u011fullar\u0131, M\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in baz\u0131 tavizler istemi\u015flerdir. Bu tavizlerden biri de namazda e\u011filmek istemeyi\u015fleridir. Hz. Ebu Bekr(r.anh)\u2019\u0131n hil\u00e2feti d\u00f6neminde irtidat edenler de namaz k\u0131l\u00acmak istemediklerini s\u00f6ylemi\u015flerdir.<\/p>\n

Kemalist zorbal\u0131\u011f\u0131n Anadolu\u2019yu i\u015fgalinden sonra baz\u0131 kimseler, namaz\u0131n s\u0131ralarda k\u0131l\u0131nmas\u0131 ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131 i\u00e7in meclise \u00f6ner\u00acgeler vermeye \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015flar, tekliflerde bulunmu\u015flard\u0131r. K\u00e2firleri hi\u00e7 mi hi\u00e7 ilgilendirmedi\u011fi halde ateist Kemalist dikta rejiminin y\u00f6neticileri ezan\u0131n T\u00fcrk\u00e7e okunmas\u0131n\u0131, camilere, kiliselerde oldu\u011fu gibi, s\u0131ralar\u0131n konulmas\u0131n\u0131 ve namaz\u0131n s\u0131ralarda k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 talep etmi\u015flerdir. Kemalist dikta rejiminin Diyanet \u0130\u015fleri Ba\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 ad\u0131nda bir \u015febekeyi kurmas\u0131 da bu ateist rejimin \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n temel esaslar\u0131n\u0131 bozmaya y\u00f6nelik \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n apa\u00e7\u0131k bir g\u00f6stergesidir.<\/p>\n

Talimatlarla ya da yasalar koyarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n do\u011frular\u0131n\u0131 \u00e7arp\u0131tmaya ve kald\u0131rmaya muvaffak olamayaca\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6ren ateist Kemalist diktat\u00f6rl\u00fck, yeti\u015ftirdi\u011fi ajanlarla ve kimi ahmak \u0130sl\u00e2mc\u0131lar\u0131n yard\u0131m\u0131 ile amac\u0131na ula\u015fmaya \u00e7al\u0131\u015fmaktad\u0131r.<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcm\u00fczde ezan\u0131n T\u00fcrk\u00e7e okunmas\u0131n\u0131 isteyen ya da Kur\u2019an\u2019da namaz\u0131n \u00fc\u00e7 vakit oldu\u011funu iddia eden veyahut \u201cKur\u2019an\u2019dan ba\u015fka kaynak yoktur\u201d deyip Hz. Peygambere kar\u015f\u0131 tav\u0131r sergileyen kimseler, ya ateist dikta rejiminin kiral\u0131k ve hain ajanlar\u0131d\u0131r ya da zek\u00e2lar\u0131yla sorunu olan, ak\u0131l nimetini devre d\u0131\u015f\u0131 b\u0131rakan ahmak kimselerdir.<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019da her konu gibi, namaz vakitleri de \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde belirtilmi\u015ftir. Apa\u00e7\u0131k bir \u015fekilde belirtilen namaz vakitlerini ancak samimi ve ak\u0131ll\u0131 M\u00fcsl\u00fcmanlar anlayabilir, g\u00f6rebilirler. Hayat\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2mi esaslar\u0131 bozmaya adam\u0131\u015f hain ve de\u011fi\u015flik bir \u015feyler s\u00f6yleme ve g\u00fcndemde olmak ad\u0131na Kur\u2019ani esaslar\u0131 \u00e7arp\u0131tmay\u0131 marifet zanneden ahmaklar, Kur\u2019an\u2019\u0131n bu apa\u00e7\u0131k ger\u00e7e\u011fini g\u00f6remez ya da g\u00f6rmek istemezler. Biz M\u00fcsl\u00fcmanlar olarak bug\u00fcne kadar bu hain ve ahmak kimselerin bir\u00e7ok \u00f6rne\u011fini g\u00f6rd\u00fck; anla\u015f\u0131lan o ki daha \u00e7oklar\u0131n\u0131 da g\u00f6rece\u011fiz.<\/p>\n

Namaz Vakitleri<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019da namaz vakitleri, \u00f6yle a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde ortaya konulmu\u015ftur ki, saat kavram\u0131n\u0131n olmad\u0131\u011f\u0131 bir d\u00f6nemde bile adeta saat ayar\u0131 yap\u0131lm\u0131\u015f gibi zaman, insanlar\u0131n anlayabilecekleri bir \u015fekilde belirtilmi\u015ftir.<\/p>\n

Namaz vakitleri Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de g\u00fcn\u00fcn yirmi d\u00f6rt saatini i\u00e7erisine alacak \u015fekilde d\u00fczenlenmi\u015ftir. Bu, \u00f6yle bir d\u00fczenlenmedir ki kul, s\u00fcrekli bir \u015fekilde Rabb\u2019i ile diyalogunu s\u00fcrd\u00fcrmekte, Rabb\u2019inden gafil bir zaman\u0131 olmamaktad\u0131r.<\/p>\n

\u0130nsan\u0131n hayat\u0131n\u0131 ku\u015fatan namaz, kul ile Rabb\u2019i aras\u0131ndaki di\u00acyalogu sa\u011flad\u0131\u011f\u0131ndan g\u00fcn\u00fcn yirmi d\u00f6rt saatini i\u00e7ine al\u0131r. Kulun, Rabb\u2019ine kar\u015f\u0131 sorumsuz oldu\u011fu bir an s\u00f6z konusu de\u011fildir. Gece ve g\u00fcnd\u00fcz m\u00fc\u2019minler i\u00e7in \u00e7ok \u00f6nemlidir. Kul, y\u00fcce Allah\u2019a kar\u015f\u0131 g\u00fcnd\u00fcz\u00fcn sorumlu oldu\u011fu gibi gece de sorumludur. Bu sorumlu olu\u00ac\u015fun g\u00f6stergesi de kulun Rabb\u2019ine olan ibadetidir. Bu ibadetin en \u00f6nemlisi ise hi\u00e7 \u015f\u00fcphesizdir ki namazd\u0131r.<\/p>\n

Y\u00fcce Allah(cc) iman edenleri, gece g\u00fcnd\u00fcz, sabah\u0131n ilk ayd\u0131nl\u0131\u011f\u0131nda ve ak\u015fam\u0131n alaca karanl\u0131\u011f\u0131nda, g\u00fcn\u00fcn ortas\u0131nda ve gecenin ortas\u0131nda namazla sorumlu tutmu\u015ftur.<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019da namaz vakitleri, hi\u00e7bir kapal\u0131l\u0131\u011fa yer b\u0131rak\u0131lmayacak bir \u015fekilde d\u00fczenlemi\u015f, Rasulullah (as) da d\u00fczenlendi\u011fi \u015fekline riayet ederek, belli bir mazereti olmad\u0131\u011f\u0131 surece, namazlar\u0131n\u0131 vakitlerinde eda et\u00acmi\u015ftir. Y\u00fcce Allah\u2019\u0131 raz\u0131 etmeyi ama\u00e7 edinen M\u00fcsl\u00fcmanlar da, d\u00fcn oldu\u011fu gibi bug\u00fcn de, Kur\u2019an\u2019da d\u00fczenlenen \u015fekline ve Rasulullah(as)\u2019\u0131n \u00f6rnekli\u011fini esas alarak namazlar\u0131n\u0131 eda etmi\u015fler, etmektedirler.<\/p>\n

Namazdan rahats\u0131zl\u0131k duyan \u015feytan\u0131n insan t\u00fcr\u00fcnden olan yard\u0131mc\u0131lar\u0131 \u00fc\u00e7 vakit namaz\u0131 bir vakite indirebilme c\u00fcretini bile g\u00f6sterebilmi\u015flerdir. Bunlar, \u00f6nce vitir namaz\u0131n\u0131 yats\u0131 namaz\u0131n\u0131n arkas\u0131na eklemi\u015fler, daha sonra da yats\u0131 ile ak\u015fam namazlar\u0131n\u0131 cem ederek \u00fc\u00e7 va\u00ackitteki namazlar\u0131 tek vakitte eda etmi\u015flerdir.<\/p>\n

Asl\u0131nda namaz rek\u00e2tlar\u0131 ve namaz vakitleri konusunda \u00e7arp\u0131kl\u0131k yapan ve bu konuda s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131 olan kim\u00acseler, bu s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, namazla s\u0131n\u0131rl\u0131 tutmam\u0131\u015flar, nefislerinin ho\u015funa gitmeyen her konuyu her vesile ile ortaya koymu\u015flard\u0131r. \u00d6rne\u011fin Tevhid, \u015firk, infak, \u00f6rt\u00fc, \u0130slami m\u00fccadele, Kur\u2019ani kavramlar\u0131 net olarak ortaya koyma, t\u00fcm de\u011ferlerinde Allah r\u0131zas\u0131 i\u00e7in \u00f6zveride bulunma vb. konular, onlar i\u00e7in s\u0131k\u0131nt\u0131 duyulan konular\u0131n ba\u015f\u00ac\u0131nda gelmektedir. Hain ve ahmak olan kimseler, ho\u015flar\u0131na gitmeyen konulardaki ayetler kendilerine hat\u0131rlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda hemen itiraz ederler ve ken\u00acdilerine g\u00f6re tevil etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.<\/p>\n

Kur\u2019an-\u0131 Kerim, hevalar\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7\u00fc edinip \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n temel esaslar\u0131yla u\u011fra\u015fan ve namaz rek\u00e2t ve vakitleri konusunda ileri geri konu\u015fan kimselerin i\u00e7erisinde bulunduklar\u0131 durumu \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klamaktad\u0131r.<\/p>\n

\u201cOnlardan sonra yerlerine \u00f6yle bir nesil geldi ki, na\u00acmaz\u0131 zayi ettiler, \u015fehvetlerine uydular. Onlar k\u00f6t\u00fcl\u00fck bulacaklard\u0131r.\u201d (19 Meryem, 59)<\/p>\n

Hevalar\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7\u00fc edinip kendi arzular\u0131na uyarak, namaz\u0131 zayi edenler, namaz\u0131 iki \u015fekilde zayi ettiler; 1- K\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131nda, 2- Vakitlerinde.<\/p>\n

l- K\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131nda namaz\u0131 zayi etmek: Namazdan rahats\u0131zl\u0131k duyanlar, bu rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00f6zel olarak ortaya koyduklar\u0131 gibi, eylemsel olarak da bir\u00e7ok \u015fekilde ortaya koyarlar. S\u00f6zel olarak genellikle \u201cNamaz o kadar \u00f6nemli de\u011fil, namaz bir duad\u0131r, dua da etseniz namaz k\u0131lm\u0131\u015f olursunuz\u201d, \u201cNamaz ile M\u00fcsl\u00fcmanl\u0131k olmaz\u201d, \u201cNice namaz k\u0131lanlar var ki \u015f\u00f6yle b\u00f6yle yap\u0131yorlar\u201d, \u201cGece namaz\u0131 Peygambere mahsustur, \u00fcmmetin k\u0131lma zorunlulu\u011fu yoktur\u201d, vb. bir\u00e7ok iddialar ileri s\u00fcrerler.<\/p>\n

Eylemsel olarak namazdan rahats\u0131zl\u0131k duyanlar, namaz\u0131n ruhundan, hu\u015fu ve huzurundan mahrum olduklar\u0131 ve namazdan hu\u015fu duymad\u0131klar\u0131 i\u00e7in, bir an \u00f6nce namaz\u0131 k\u0131l\u0131p ondan kurtulmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Bu nedenle, namaz\u0131n k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131 s\u0131ras\u0131nda, \u00e7ok s\u00fcratli hareket edip ba\u015ftan savarcas\u0131na namaz\u0131 eda eder\u00acler.<\/p>\n

Namazdan rahats\u0131zl\u0131k duyan kimseler, namaz k\u0131larlarken bir taraftan sure ve dualar\u0131n anlamlar\u0131n\u0131n bilincine var\u00acmadan \u00e7ok h\u0131zl\u0131 okurlarken, di\u011fer taraftan k\u0131yam, r\u00fck\u00fb ve secdede ya\u00acy\u0131ndan kurtulmu\u015f mekanik bir ara\u00e7 gibi \u00e7ok s\u00fcratli hareket ederler. B\u00f6ylece bu kimseler, bu halleriyle, namaz\u0131n ruhundan uzak bir halde, ancak \u015fekli olarak namaz k\u0131lm\u0131\u015f olurlar.<\/p>\n

Namazda Kur\u2019an\u2019\u0131 anlayarak oku\u00acmak ve tadili erk\u00e2na uymak esast\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc ki\u015fi, namazda y\u00fcce Allah\u2019\u0131n huzurunda durmakta, O\u2019na dua etmekte, O\u2019ndan yard\u0131m dilemekte ve yaln\u0131zca O\u2019na kulluk edece\u011fine s\u00f6z vermektedir. Bunlar\u0131n ise, net ve anla\u015f\u0131l\u0131r bir dille, h\u00fcz\u00fcnl\u00fc bir kalple ifade edilmesi gerekir.<\/p>\n

Namaz\u0131n, \u00e7ok s\u00fcratli eda edilmesi durumunda namazda hem hu\u015fu olmaz, hem Kur\u2019an anla\u015f\u0131l\u0131r bir \u015fekilde okunmaz, hem de yap\u0131lan dua ve dilekler, \u00f6ncelikle ki\u015finin ken\u00acdisince anla\u015f\u0131lmaz, b\u00f6yle k\u0131l\u0131nan bir namaz, \u015fekli olmaktan ba\u015fka bir anlam ifade etmez.<\/p>\n

K\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131nda namaz\u0131 zayi etmenin bir ba\u015fka \u015fekli de, namaz\u0131n rek\u00e2t say\u0131s\u0131n\u0131 azaltmakt\u0131r. Namaz k\u0131lmaktan duyulan rahats\u0131zl\u0131\u011f\u0131n bu \u015fekli genellikle, Kuran okuduklar\u0131n\u0131 iddia etmelerine ra\u011fmen, onu an\u00aclamayan ve bu halleriyle Rasulullah(as)\u2019a tabi olmayan kimseler taraf\u0131ndan ortaya konulmaktad\u0131r. Bu kimseler, t\u00fcm vakitler i\u00e7in namaz\u0131 iki rek\u00e2t olarak k\u0131lmakta, gece namaz\u0131n\u0131 ise hi\u00e7 k\u0131lmamaktad\u0131rlar.<\/p>\n

Uykular\u0131n\u0131 b\u00f6l\u00fcp kalkmamak ve hakk\u0131nda onlarca ayet bulunan ve farz olan gece namaz\u0131n\u0131n farziyet\u2019inden -kendi ak\u0131llar\u0131nca- kurtulmak i\u00e7in gece namaz\u0131n\u0131n yaln\u0131zca Peygambere farz oldu\u011funu iddia eden namaz ka\u00e7k\u0131nlar\u0131, S\u00fcnnet diye bilinen namazlar\u0131 ise zaten hi\u00e7 k\u0131lmamaktad\u0131rlar.<\/p>\n

2- Vakitlerinde namaz\u0131 zayi etmek: Namaz\u0131 zayi etmenin ikinci yolu, namaz vakitlerinin birle\u015ftirilmesidir. Kur\u2019an\u2019da a\u00e7\u0131k bir \u015fe\u00ackilde bildirilen ve alt\u0131 vakit olarak ortaya konulan namaz vakitleri, namazdan rahats\u0131zl\u0131k duyanlar taraf\u0131ndan \u00f6nce be\u015f vakite, daha sonra da nefislerine ho\u015f geldi\u011fi i\u00e7in \u00fc\u00e7 vakite indirilmi\u015f ya da indirilmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak Kur\u2019an\u2019\u0131n apa\u00e7\u0131k h\u00fck\u00fcmleri, her konuda oldu\u011fu gibi bu konuda da heveslerini kursaklar\u0131nda b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Biz, her konuda oldu\u011fu gibi, bu konuda da Kur\u2019an denizinden damlalar al\u0131p ger\u00e7eklere parmak basmaya ve insanlar\u0131 bu ger\u00ac\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze b\u0131rakmaya \u00e7al\u0131\u015faca\u011f\u0131z in\u015faAllah. Dileyen \u201ci\u015fittik ve itaat ettik\u201d (24\/51) diyerek \u201cRabb\u2019ine varan bit yol tutar\u201d (73\/19), dileyen \u201cBabalar\u0131m\u0131z\u0131 bu yolda bulduk, bunu bize Allah emretti\u201d (7\/28) deyip y\u00fcce Allah\u2019a iftira ederek ve kendi \u201cArzusunu ilah edinerek\u201d (25\/43) \u201chevas\u0131n\u0131n pe\u015fine d\u00fc\u015f\u00fcp al\u00e7al\u0131r, yere saplan\u0131r\u201d (7\/176). Bu onlar\u0131n bilece\u011fi bir \u015feydir, bize d\u00fc\u015fen emrolundu\u011fumuz \u015feyi a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya koymak, ya\u015famak ve tebli\u011f etmektir.<\/p>\n

Namaz vakitlerine, g\u00fcne ba\u015flama zaman\u0131 olan sabah namaz\u0131 ile ba\u015flay\u0131p \u00fczerinde en \u00e7ok tart\u0131\u015f\u0131lan, farziyet\u2019i ink\u00e2r edilen \u201cnafile\u201d de\u00acnilip fazla \u00f6nemsenmeyen, ancak y\u00fcce Allah\u2019\u0131n, bir\u00e7ok ayet\u00acte \u00f6nemine de\u011findi\u011fi gece namaz\u0131 ile noktalayaca\u011f\u0131z in\u015faAllah.<\/p>\n

Namaz vakitleriyle ilgili onlarca ayet bulunmaktad\u0131r. Bu nedenle ayetlerle konuya a\u00e7\u0131kl\u0131k ge\u00actirmeye \u00e7al\u0131\u015faca\u011f\u0131z in\u015faAllah. Bu ayetler, m\u00fc\u2019minler ve akledenler i\u00e7in yeterlidir.<\/p>\n

\u201cG\u00fcne\u015fin sarkmas\u0131ndan (\u0130kindi) gecenin kararmas\u0131na kadar namaz k\u0131l (Ak\u015fam) ve sabah\u0131n Kur\u2019an\u2019\u0131n\u0131 da unutma. \u00c7\u00fcnk\u00fc sabah Kur\u2019an\u2019\u0131 g\u00f6r\u00fclecek \u015feydir.\u201d (17 \u0130sra, 78)<\/p>\n

Bu ayette \u201cg\u00fcne\u015fin sarkmas\u0131ndan\u201d ifadesi ile ikindi, \u201cgecenin kararmas\u0131na kadar\u201d c\u00fcmlesi ile ak\u015fam namaz\u0131 emredilmekte, \u201csabah Kur\u2019an\u2019\u0131\u201d deyimi ise sabah namaz\u0131 olarak bildirilmektedir. Bu konuda ikinci bir delil de Hud suresi 114. ayetidir.<\/p>\n

\u201cG\u00fcnd\u00fcz\u00fcn iki taraf\u0131nda ve geceye yak\u0131n saatlerde namaz k\u0131l; \u00e7\u00fcnk\u00fc iyilikler, k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri giderir. Bu, ibret alanlara bir \u00f6\u011f\u00fctt\u00fcr.\u201d (11 Hud, 114)<\/p>\n

\u0130sra suresinde, \u201cG\u00fcne\u015fin sarkmas\u0131ndan gecenin kararmas\u0131na kadar namaz k\u0131l ve sabah\u0131n Kur\u2019an\u2019\u0131n\u0131 da unutma\u201d \u015feklinde belirtilen ikindi, ak\u015fam ve sabah namaz vakitleri, Hud suresinde, \u201cG\u00fcnd\u00fcz\u00fcn iki taraf\u0131nda ve geceye yak\u0131n saatlerde namaz k\u0131l\u201d denilerek apa\u00e7\u0131k bir \u015fekilde ortaya konulmu\u015ftur.<\/p>\n

\u201cOnlar\u0131n dediklerine sabret ve Rabbini \u00f6vg\u00fc ile an: g\u00fcne\u015f do\u011fmadan \u00f6nce, batmadan \u00f6nce, Gecenin bir k\u0131sm\u0131nda ve secde arkalar\u0131nda O\u2019nu tespih et.\u201d (50 Kaf, 39-40)<\/p>\n

\u201cOnlar\u0131n dediklerine sabret, g\u00fcne\u015fin do\u011fmas\u0131ndan ve batmas\u0131ndan \u00f6nce Rabbini \u00f6verek tespih et; gece saatlerinden bir k\u0131sm\u0131nda ve g\u00fcnd\u00fcz\u00fcn taraflar\u0131nda da tesbih et ki memnun olas\u0131n!\u201d (20 Taha, 130)<\/p>\n

Kaf ve Taha surelerinde yukar\u0131daki ayetlerde de belirtilen \u201cg\u00fcne\u015f do\u011fmadan \u00f6nce, batmadan \u00f6nce\u201d ifadeleri sabah ve ikindi vakitlerini belirtmektedir.<\/p>\n

\u201cEy iman edenler, ellerinizin alt\u0131nda bulunanlar ve hen\u00fcz ergili\u011fe ermemi\u015f \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z \u00fc\u00e7 vakitte (odalar\u0131n\u0131za girebilmek i\u00e7in) izin istesinler: Sabah namaz\u0131ndan \u00f6nce, \u00f6\u011fle vakti elbisenizi \u00e7\u0131kar(\u0131p yat)aca\u011f\u0131n\u0131z zaman ve yats\u0131 na\u00acmaz\u0131ndan sonra. Bunlar sizin \u00fcst\u00fcn\u00fcz\u00fcn a\u00e7\u0131labilece\u011fi \u00fc\u00e7 va\u00ackittir…\u201d (24 Nur, 58)<\/p>\n

Bu ayette, de \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde sabah ve yats\u0131 namazlar\u0131 belirtilmektedir. Y\u00fcce Allah(cc), M\u00fcsl\u00fcmanlara, \u00e7ocuklar\u0131 ve hizmet\u00e7ileri ile ilgili bir ili\u015fkilerinin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc anlat\u0131rken \u00f6zellikle namaz\u0131n vakitlerini belirtmektedir.<\/p>\n

\u201cNamazlar\u0131 ve orta namaz\u0131 koruyun, g\u00f6n\u00fclden ba\u011fl\u0131l\u0131k ve sayg\u0131 ile Allah\u2019\u0131n huzuruna durun.\u201d (2 Bakara, 238)<\/p>\n

Bu ayet \u201corta namaz\u0131\u201d deyimi ile \u00f6\u011fle namaz\u0131na dikkat \u00e7ek\u00acmektedir. Baz\u0131 m\u00fcfessirler \u201corta namaz\u0131\u201d deyiminin ikindi namaz\u0131n\u0131 ifade etti\u011fini iddia etmi\u015flerse de bu iddia ger\u00e7e\u011fi yan\u00acs\u0131tmamaktad\u0131r. Bu iddiada bulunanlar, namaz vakitlerini be\u015f olarak kabul ettikleri i\u00e7in, ikindi namaz\u0131n\u0131 orta namaz olarak almaktad\u0131rlar. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlara g\u00f6re, sabah ve \u00f6\u011fle namazlar\u0131 bir tarafta, ak\u015fam ve yats\u0131 namazlar\u0131 di\u011fer tarafta, ikindi namaz\u0131 ise ortada kalmaktad\u0131r. Oysa ayette ge\u00e7en \u201corta namaz\u0131\u201d deyiminden kas\u0131t g\u00fcn\u00fcn ortas\u0131ndaki namazd\u0131r.<\/p>\n

G\u00fcn\u00fcn ortas\u0131, o g\u00fcnk\u00fc M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n istirahata \u00e7ekildikleri, s\u0131caktan korunduklar\u0131, g\u00f6lgede uyuduklar\u0131 bir zaman dilimidir. Bu zaman diliminde k\u0131l\u0131nmas\u0131 gereken namaz; istirahat zaman\u0131yla \u00e7ak\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in, bu namaz\u0131n zaman zaman ihmal edilmesi ihtimali ortaya \u00e7\u0131k\u0131yordu. Bu nedenle y\u00fcce Allah (cc), orta namaz\u0131n\u0131n korunmas\u0131n\u0131 bildiriyordu; \u00e7\u00fcnk\u00fc M\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131, \u00f6\u011fle uykusundan uyan\u00acd\u0131klar\u0131 zaman, \u00f6\u011fle namaz\u0131 vaktinin \u00e7oktan ge\u00e7ti\u011fini g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131.<\/p>\n

Yukar\u0131ya al\u0131nan ayetlerde namaz vakitleri, kapal\u0131l\u0131\u011fa mahal b\u0131rakmayacak kadar a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde sabah, \u00f6\u011fle ikindi, ak\u015fam ve yats\u0131 olarak belirtilmi\u015ftir. Bu vakitler, iman eden her akl\u0131selim M\u00fcsl\u00fcman taraf\u0131ndan kabul g\u00f6ren vakitlerdir. Bug\u00fcn, Kur\u2019an\u2019\u0131 anlamaktan ve ilimden yoksun, Kur\u2019an ger\u00e7e\u011finden habersiz \u015feytan\u0131n insan cinsinden birka\u00e7 yard\u0131mc\u0131s\u0131 ki\u015filerin, namaz vakitlerinin \u00fc\u00e7 vakit oldu\u011fu iddialar\u0131n\u0131n Kur\u2019an\u2019la, \u0130slam\u2019la ve \u0130sl\u00e2mi ger\u00e7eklerle hi\u00e7bir ilgisi yoktur.<\/p>\n

Gece (Vitir) namaz\u0131, Kur\u2019an\u2019da \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r. Vitir namaz\u0131n\u0131n ne zaman ve nas\u0131l k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131 konusu, ilgili ayetlerde net olarak a\u00e7\u0131klanmaktad\u0131r. Peki, kimler kalkacak? Kalkman\u0131n yeri ve \u015fekli nas\u0131l olacak? \u0130nsan, bu emri ald\u0131ktan sonra hangi durumda iken kalkacakt\u0131r? Kur’an, b\u00fct\u00fcn bu sorulara a\u00e7\u0131kl\u0131k getiriyor.\t<\/p>\n

"Ey \u00f6rt\u00fcs\u00fcne b\u00fcr\u00fcnen; gecenin biraz\u0131nda, yar\u0131s\u0131nda yahut bundan biraz eksilt(erek) veya onu art\u0131r(arak) kalk ve a\u011f\u0131r a\u011f\u0131r Kur’an oku."\t(M\u00fczzemmil, 1-4)<\/p>\n

"Gecenin bir k\u0131sm\u0131nda tehecc\u00fct et (uykudan uzakla\u015f), senin i\u00e7in fazladan olarak; b\u00f6ylece Rabb’in seni \u00f6v\u00fclm\u00fc\u015f bir makama ula\u015ft\u0131r\u0131r."(\u0130sra, 79)<\/p>\n

"Bizim ayetlerimize o kimseler iman ederler ki onlar, kendilerine hat\u0131rlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman derhal secdeye kapan\u0131rlar, Rab’lerini \u00f6verek tespih ederler, b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar; yan\u00aclan yataklardan uzakla\u015f\u0131r, korkarak ve umarak Rab’lerine dua ederler ve kendilerine verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131ktan infak eder\u00acler." (Secde, 15-16)<\/p>\n

"Yoksa o gece saatlerinde secde ederek, ayakta(k\u0131yama) du\u00acrarak ibadet eden, ahiretten korkan ve Rabb’inin rahmetini uman gibi midir? De ki: ‘bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?’ Do\u011frusu ancak akli selim sahipleri \u00f6\u011f\u00fct al\u0131r."\t(Z\u00fcmer, 9)<\/p>\n

"Gecelerini Rab’lerine secde ederek O’nun divan\u0131nda durarak ge\u00e7irirler." (Furkan, 64)<\/p>\n

Tehecc\u00fct; gece uykudan uyanmak, uykuyu b\u00f6lmektir. N\u00fcc\u00fcd, uyumak demektir. Buna g\u00f6re gece namaz\u0131, belli bir m\u00fcddet uyunduktan sonra uykuyu b\u00f6l\u00fcp kalkmakla eda edilebilir. Gece uyun\u00acmadan k\u0131l\u0131nan namazlar, vitir (gece) namaz\u0131 yerine ge\u00e7mez.<\/p>\n

\u201cKalk\u201d emrini alan m\u00fc’minler (73\/1-4), Allah’\u0131n ayetlerine teslim olduklar\u0131ndan \u201cyanlar\u0131 yataklar\u0131ndan uzak\u00acla\u015farak\u201d (32\/15-16) uykuyu b\u00f6l\u00fcp gecenin bir k\u0131sm\u0131nda (17\/79) kalkarlar. Y\u00fcce Allah (cc), o m\u00fc\u2019minleri m\u00fck\u00e2fatland\u0131rmakta ve \u00f6vmektedir.<\/p>\n

"(O m\u00fc’minler) geceleri pek az uyurlard\u0131, seherlerde isti\u011ffar ederlerdi." (Zariyat, 17-18)<\/p>\n

Y\u00fcce Allah\u2019\u0131 raz\u0131 etmeyi her \u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan m\u00fc’minler, gece (vitir) namaz\u0131n\u0131 eda etmek i\u00e7in, uykular\u0131ndan feragat ederek (17\/79), yataklar\u0131ndan uzakla\u015farak (32\/16), Rab’lerinin rahmetine ula\u015fmak iste\u011fi ile dua ederler (39\/9) ve bir sonraki g\u00fcne haz\u0131rlanmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.<\/p>\n

M\u00fc\u2019minler i\u00e7in en g\u00fczel \u00f6rnek olan Hz. Muhammed (as), be\u015f vakit \u00fczerine fazla olarak emredilen gece (vitir) namaz\u0131n\u0131 \u00fcmmetine \u015f\u00f6yle bildirmektedir.<\/p>\n

\u201cAllah size bir namaz daha fazladan ilave etmi\u015ftir. Bu namaz da vitirdir. Vitir namaz\u0131n\u0131 yats\u0131 ile sabah vakti do\u011funcaya kadar ge\u00e7en zaman i\u00e7inde k\u0131l\u0131n.\u201d Sekiz sahabeden rivayet edilen bu hadisi, Ebu Davut, Tirmizi ve ibn-i Mace nakleder.<\/p>\n

Rasulullah(as)\u2019\u0131n, \u201cAllah size bir namaz daha fazladan, ilave etmi\u015ftir\u201d s\u00f6z\u00fc, bu namaz\u0131n, y\u00fcce Allah (cc) taraf\u0131ndan farz k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6sterir. \u0130lim ehlinden bir\u00e7ok kimse, gece namaz\u0131n\u0131n farz oldu\u011funu kabul etmi\u015f ve bunu yazd\u0131klar\u0131 eserlerde belirtmi\u015flerdir.<\/p>\n

Kur\u2019an da namaz, alt\u0131 vakit olarak emredilmi\u015f, belli bir mazereti olmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, Rasulullah(as) bu emrin gere\u011fi ola\u00acrak alt\u0131 vakitte namazlar\u0131n\u0131 eda etmi\u015f, bir mazeretinin bulunmas\u0131 du\u00acrumunda ise, bilinen baz\u0131 namazlar\u0131 cem etmi\u015f (birle\u015ftirmi\u015f)tir.<\/p>\n

Kimi insanlar, Rasulullah(as)\u2019\u0131n bir Arab\u00ee ile olan konu\u015fmas\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek, namaz vakitlerinin be\u015f oldu\u011funu iddia ederler.<\/p>\n

\u201cHz. Peygamber( as)\u2019a bir bedevi \u2018benim \u00fczerinde farz bir namaz var m\u0131d\u0131r?\u2019 diye sordu\u011funda: \u2018Be\u015f vakit namaz\u2019 cevab\u0131n\u0131 vermi\u015ftir. Bedevi, \u2018\u00dczerimde bundan ba\u015fka bir bor\u00e7 var m\u0131d\u0131r?\u2019 sorusunu tekrarlay\u0131nca Hz. Peygamber (as), \u2018Hay\u0131r, ancak nafile k\u0131larsan bu m\u00fcstesna\u201d buyurmu\u015ftur.\u201d (Buhari ve M\u00fcslim ittifak etmi\u015flerdir.)<\/p>\n

\u015eimdi bu hadis ile \u201cAllah size bir namaz daha fazladan ilave etmi\u015ftir…\u201d hadisini kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131racak olursak \u015fu ger\u00e7ek ortaya \u00e7\u0131kar. Rasulullah(as) \u0130sra 79. ayeti gelmeden \u00f6nce be\u015f vakit namaz\u0131 s\u00f6ylemi\u015f, \u0130sra 79. ayeti gelince de ikinci hadisi s\u00f6ylemi\u015ftir. Bu iki hadis birbirini tamamlamaktad\u0131r.<\/p>\n

Evet, g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc \u00fczere ayetlerde alt\u0131 vakit namaz bildirilmi\u015f, Ra\u00acsulullah(as) da buna uygun olarak namazlar\u0131n\u0131 eda etmi\u015ftir. \u0130man edenlere d\u00fc\u015fen sorumluluk, Kur\u2019an ve S\u00fcnnet ger\u00e7e\u011fine itiraz etmeden teslim olmakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc iman etmek bunu gerektirir<\/p>\n

\u201cEl\u00e7inin, aralar\u0131nda h\u00fckmetmesi i\u00e7in Allah\u2019a ve El\u00e7isine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131klar\u0131 zaman inananlar\u0131n s\u00f6z\u00fc ancak: \u2018\u0130\u015fittik ve itaat ettik\u2019 demeleridir. \u0130\u015fte umduklar\u0131na erenler bunlard\u0131r.\u201d (24 Nur, 51)<\/p>\n

Her akl\u0131selimin g\u00f6rece\u011fi \u00fczere yukar\u0131ya al\u0131nan ayetlerde belirtildi\u011fi \u00fczere Kur\u2019an, apa\u00e7\u0131k bir \u015fekilde namaz vakitlerini belirtmektedir. \u0130man eden M\u00fcsl\u00fcmanlara d\u00fc\u015fen g\u00f6rev, herhangi me\u015fru bir mazeretleri olmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece namazlar\u0131 belirtilen bu vakitlerde k\u0131lmakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc iman ve teslimiyet bunu b\u00f6yle yapmay\u0131 gerekli k\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n

Hangi gaye ile olursa olsun, y\u00fcce Allah\u2019\u0131n Kitab\u0131\u2019ndan, Ra\u00acsulullah(as)\u2019\u0131n s\u00fcnnetinden ve \u0130slam\u2019\u0131n prensiplerinden baz\u0131 k\u0131s\u0131mlar\u0131n\u0131 g\u00f6rmezlikten gelmek, bu esaslardan indirimler yapmak ki\u015fiyi iman ve \u0130slam dairesi d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131kar\u0131r. Bu nedenle, iman edenler i\u00e7in as\u00aclolan, Kur\u2019an ve S\u00fcnnet ger\u00e7e\u011fini aynen al\u0131p samimi bir teslimiyetle M\u00fcsl\u00fcman olmakt\u0131r.<\/p>\n

Namazlar\u0131n rek\u00e2t say\u0131s\u0131<\/p>\n

Namazlar\u0131n rek\u00e2t say\u0131s\u0131, Kur’an’da, Nisa, 102. ayette sava\u015f durumu halinde zikredilen husus d\u0131\u015f\u0131nda, elbette modamod bir \u015fekilde a\u00e7\u0131klanmam\u0131\u015ft\u0131r. Bug\u00fcn k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131 \u015fekli ile namazlar\u0131n rek\u00e2t say\u0131s\u0131 Rasulullah (as)\u2019\u0131n uygulamas\u0131ndan al\u0131nmaktad\u0131r. Zaten bu nedenle y\u00fcce Allah (cc), kendisini raz\u0131 etmenin ve ahirette verilecek m\u00fck\u00e2fatlar\u0131 umman\u0131n ve Allah’\u0131 \u00e7ok zikretmenin, Rasulullah (as)\u2019\u0131 \u00f6rnek edinmekten ge\u00e7ti\u011fini bildirmektedir.<\/p>\n

\u201cAndolsun All\u00e2h’\u0131n Rasul\u00fcnde sizin i\u00e7in Allah’a ve ahiret g\u00fcn\u00fcne uman ve All\u00e2h’\u0131 \u00e7ok anan kimseler i\u00e7in, (uyulacak) en g\u00fczel bir \u00f6rnek vard\u0131r.\u201d (Ahzab, 21)<\/p>\n

Kendisine tabi olan \u00fcmmeti i\u00e7in en g\u00fczel \u00f6rnek olan Rasulullah (as), bug\u00fcn k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle namazlar\u0131n\u0131 k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu nedenle onun \u00fcmmeti olma \u015ferefine ula\u015fan kimseler, \u0130sl\u00e2mi her konuda en g\u00fczel \u00f6rnek edindikleri Rasulullah (as) gibi namazlar\u0131n\u0131 k\u0131larlar. Elbette Rasule tabii olmak, bir iman ve teslimiyet meselesidir. Bu teslimiyeti g\u00f6sterenler, m\u00fctevatiren kendilerine ula\u015fm\u0131\u015f namazlar\u0131n\u0131 t\u0131pk\u0131 Rasulullah (as)\u2019\u0131n k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u00fczere k\u0131larlar ve onlar, Rasulullah (as)\u2019dan ve onun k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u015fekli ile namazdan herhangi bir rahats\u0131zl\u0131k duymazlar.<\/p>\n

\u201cSab\u0131rla, namazla Allah’tan yard\u0131m dileyin, \u015f\u00fcphesiz bu, (Allah’a) sayg\u0131 g\u00f6sterenlerden ba\u015fkas\u0131na a\u011f\u0131r gelir.\u201d (Bakara, 45)<\/p>\n

\u0130man, bir a\u015fk ve teslimiyettir, a\u015fk ve muhabbetle y\u00fcce Allah’a ve O\u2019nun Rasul\u00fcne iman eden bir kimsenin, Rasul\u00fcn\u00fc \u00f6rnek edinmekten ve onun yapt\u0131klar\u0131n\u0131 yapmaktan rahats\u0131zl\u0131k duymas\u0131 elbette m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Rasulullah (as)\u2019\u0131 \u00f6rnek edinmekten ve onun yapt\u0131klar\u0131n\u0131 yapmaktan rahats\u0131zl\u0131k duyanlar, ancak iman konusunda s\u0131k\u0131nt\u0131s\u0131 olan kimselerdir.<\/p>\n

Nisa suresi, 101-103. ayetlerinde belirtilen namaz konusu, sava\u015f durumunda yap\u0131lmas\u0131 gereken bir husustur. Sava\u015f durumunda namaz, iki rek\u00e2t olarak emredilmektedir. Burada iki rek\u00e2t denilmesinin nedeni, Rasulullah (as)\u2019\u0131n \u00f6rneklik meselesidir. Baz\u0131 kimselerin, Rasulullah (as)\u2019\u0131n arkas\u0131nda namaz k\u0131lanlar\u0131n tek rek\u00e2t namaz k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 ifade ederek seferi durumunda namaz\u0131n bir, di\u011fer normal zamanlarda iki rek\u00e2t oldu\u011funu iddia etmelerinin hi\u00e7bir \u015fer\u2019i delili yoktur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00fcmmete \u00f6rnek olan Rasulullah (as)\u2019\u0131n yan\u0131ndakiler de\u011fil Rasulullah (as)\u2019\u0131n bizzat kendisidir ve o, (as) sava\u015fta namaz\u0131 iki rek\u00e2t olarak tamamlam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

\u201cYery\u00fcz\u00fcnde sefere \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131z zaman k\u00e2firlerin size bir k\u00f6t\u00fcl\u00fck yapmalar\u0131ndan korkarsan\u0131z, namaz\u0131 k\u0131saltman\u0131zdan \u00f6t\u00fcr\u00fc size bir g\u00fcnah yoktur. Muhakkak ki k\u00e2firler, sizin a\u00e7\u0131k d\u00fc\u015fman\u0131n\u0131zd\u0131r.<\/p>\n

Sen de i\u00e7lerinde bulunup onlara namaz\u0131 ba\u015flatt\u0131\u011f\u0131n zaman onlardan bir b\u00f6l\u00fck seninle beraber namaza dursun ve sil\u00e2hlar\u0131n\u0131 da yanlar\u0131na als\u0131nlar. (Namazda olanlar), secde edince arkan\u0131za ge\u00e7sinler; bu kez namaz k\u0131lmayan \u00f6teki b\u00f6l\u00fck gelsin, seninle beraber namaz k\u0131ls\u0131nlar, korunma(tedbir)lerini ve sil\u00e2hlar\u0131n\u0131 da als\u0131nlar. K\u00e2firler istediler ki siz sil\u00e2hlar\u0131n\u0131zdan ve e\u015fyan\u0131zdan gaflet etseniz de birden \u00fczerinize bir bask\u0131n yapsalar. Ya\u011fmurdan zahmet \u00e7ekerseniz, ya da hasta olursan\u0131z, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 b\u0131rakman\u0131zda size bir g\u00fcnah yoktur. Ama korunma tedbirinizi al\u0131n. All\u00e2h, k\u00e2firlere al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Namaz\u0131 bitirdi\u011finiz zaman ayakta, oturarak ve yanlar\u0131n\u0131z \u00fczerinde All\u00e2h’\u0131 an\u0131n; g\u00fcvene kavu\u015ftunuz mu namaz\u0131 (tam) k\u0131l\u0131n. \u00c7\u00fcnk\u00fc namaz, m\u00fc’minlere vakitli olarak farz k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Nisa, 101-103)<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019daki h\u00fck\u00fcm olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r; sava\u015f halinde, birisinden ka\u00e7ma ya da herhangi bir korku durumunda namaz\u0131n k\u0131salt\u0131lmas\u0131nda herhangi bir g\u00fcnah yoktur, ancak normal zamanda, 103. ayette ifade edildi\u011fi \u00fczere \u201cg\u00fcvene kavu\u015ftunuz mu namaz\u0131 (tam) k\u0131l\u0131n\u201d h\u00fckm\u00fcnce namaz\u0131n tam k\u0131l\u0131nmas\u0131d\u0131r. Bu k\u0131l\u0131nma \u015fekli de Rasulullah (as)\u2019\u0131n k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibidir.<\/p>\n

\u201cAll\u00e2h ve Resul\u00fc, bir i\u015fte h\u00fck\u00fcm verdi\u011fi zaman, art\u0131k inanm\u0131\u015f bir erkek ve kad\u0131n\u0131n, o i\u015fi kendi isteklerine g\u00f6re se\u00e7me hakk\u0131 yoktur. Kim Allah\u2019a ve Resul\u00fcne kar\u015f\u0131 gelirse, apa\u00e7\u0131k bir sap\u0131kl\u0131\u011fa d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olur.\u201d (Ahzab, 36)<\/p>\n

Kur’an’da iki rek\u00e2t namaz var diyenlerin, Kur\u2019an\u2019\u0131 \u00e7ok iyi okumalar\u0131, ayetlerin tamam\u0131n\u0131 ve devam\u0131n\u0131 beraber de\u011ferlendirmeleri ve Kur’an’da, kendisine iman edilmesi ve tabi olunmas\u0131 istenilen Rasulullah (as) ile ilgili ayetlere de iman etmeleri gerekir. \u0130\u015fte o zaman ka\u00e7 rek\u00e2t namaz k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenmi\u015f olacaklard\u0131r.<\/p>\n

Namaz\u0131n k\u0131salt\u0131lmas\u0131 ancak \u201cYery\u00fcz\u00fcnde sefere \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131z zaman k\u00e2firlerin size bir k\u00f6t\u00fcl\u00fck yapmalar\u0131ndan korkarsan\u0131z\u201d h\u00fckm\u00fc gere\u011fi, sava\u015f, ter\u00f6r vb. hallerde m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr, bunun d\u0131\u015f\u0131nda seyahat ya da misafirlik durumunda k\u0131saltma s\u00f6zkonusu de\u011fildir. Seyahat ya da zorunlu bir durum s\u00f6zkonusu oldu\u011funda namazlar, \u00f6\u011fle ve ikindi ile ak\u015fam ve yats\u0131 namazlar\u0131 cem edilebilir, ancak k\u0131salt\u0131lmazlar.<\/p>\n

Y\u00fcce Allah’a iman eden kimseler i\u00e7in namaz\u0131n ne kadar, ne zaman, nas\u0131l k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131 \u00e7ok a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde belirtilmi\u015f, y\u00fcce Allah’\u0131 raz\u0131 etme konusunda en g\u00fczel \u00f6rnek oldu\u011fu, m\u00fc\u2019minlere bildirilen Rasulullah (as) referans verilmi\u015f, bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki kabul ve davran\u0131\u015flar\u0131n apa\u00e7\u0131k sap\u0131kl\u0131k oldu\u011fu bildirilmi\u015ftir. Art\u0131k dileyen diledi\u011fi yola tabi olur ve tabi oldu\u011fu yolun sonundaki yere gidebilir.<\/p>\n

 <\/p>\n

Kurani M\u00fccahede: 2011-12-02<\/p>\n

 
\n